Электротехник материаллар классификацияси. - Энергетика - Рефераты

Электротехник материаллар классификацияси.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

71.5 KB

Электротехник материаллар классификацияси. Режа: 1. Изоляция материалларини намликдан ҳимоя қ илишдан ма қ сад. 2. Материал юза қ исмини қ оплаш. 3. Диэлектрикларнинг исси қ лик ҳоссасининг моҳияти. 4. Изоляция материалларини намликдан ҳимоя қ илиш.

1. Изолляция материалларини намликдан ҳимоя қ илишдан ма қ сад. Материалнинг гигроскоплиги жисмни (намунани) маълум ва қ т сувда ушлаб туриш ор қ али ани қ ланади: % 100 21   М М М  (1.) бунда м 1 -курук намунанинг массаси, г: м 2 -намунанинг сувда маълум ва қ т улангандан кейинги массаси, г. Изоляцияни намликдан ҳимоя қ илиш. Шимдириш усулида изоляция б ў шликлари гигроскопик б ў лмаган ё ки кам гигроскопик қ атти қ ёки сую қ диэлектрик билан т ў латилади. Шимдирилган материалларга аввалига нам синғмай, маълум ва қ т ў ткандан с ў нг бу хосса ё монлаша боради. Баъзи шимдирилган материалар ў зига нам олмайди. Масалан шимдирилган мраморда  киймати узок вакт ў згармай толасимон шимдирилган материалларда  киймати аста-секин пасая боради. Изоляция - характеристикасини ў згартирмасдан са қ лаш ва намлик таъсирини камайтириш ма қ садида шимдириш усулидан таш қ ари, лаклаш усулидан ҳам фойдаланилади [2]. Бу шимдирилган жисм қ алинлиги 0,1  0,2 мм ли лак қ атлами билан қ опланади. Лёкин бу усул намлик 80% ортганда ў зини окламайди. Бундан таш қ ари си қ иш усули ё рдамида махсулот юзаси калинлиги 1  2 мм б ў лган пластмасса қ опламаси билан қ опланади. Бундай қ опламанинг механик характеристикалари лак қ оплами механик мустахкамлигидан анча ю қ ори б ў лади. С ў нгги усул махсулотни хаво намлиги 90% гача б ў лган ҳолларда ишончли ҳимоя қ илади. Махсулот юзасини қ оплаш усулларидан бири ишлов бериладиган юзага тайерланган компаунд қў йиш усулидир. Бунда деталнинг таш қ и кисмига мос қилиб махсус колип ясалади ва унга сую қ холдаги пластмасса

т ў лдирилади. Масалан: эпоксид смоласидан тайерланган қ опламанинг калинлиги 10 20 мм қилиб олинади, махсулот юзасини намликдан мухофаза қилиб усуллардан бири б ў шли қ ларни т ў лдиришдир. Бунда тайерланган махсулот суюлтирилган компаундга ботириб олинади. Бу усул диэлектрикларни 95% гача намлик таъсиридан ҳимоя қ илади. Вакуумли зичлаш усулида ҳимоя қилинадиган махсулот металл қ оби ққ а жойлаштирилади ва қ оп қ о қ билан кавшорланади. Металл қ оплама диэлектрикни ў та аъло даражада ҳимоя қ илади. 2. Материал юза қ исмини қ оплаш . Диэлектрларнинг иссиқлиқ ҳоссалари. Диэлектрикнинг иссиққа чидамлилиги унинг муҳим ҳоссаларидан биридир. Диэлектрикнинг иссиқ ва совуққа чидамлилигига, иссиқлиқ ўтказувчанлиги ва иссиқдан кенгайиши унинг иссиқлиқ ҳоссаларига киради. Изоляциянинг жоиз иш температураси жисмнинг қисқа ёки узоқ муддатли қизишга чидамлигини текшириш оркали аниқланади. Эскириши- диэлектрикнинг қизиши мобайнида унда киёсий ўзгариш содир бўлади. Бу ҳолат изоляция материалларининг иссиқлик таъсирида эскириши дейилади. Бундай эскириш целлюлоза ва лакланган жисмнинг қаттиқлиги ва мўртлиги ортиши ёки жисм юзасида ёриклар пайдо бўлиши билан белгиланади. Диэлектрикнинг иссиқлик таъсирида унинг илк бор тайёрланган ҳолатига нисбатан ўзгаришига қараб аниқланади. Жисмнинг эскириш муддати (  ) температура билан қ уйидагича боғланган : В Т А n    (2.)

бунда А,В- берилган материалнинг исси қ ли қ таъсирида эскиришига таълукли ў згармас коэффициентлаш. Исси қ ли қ таъсиридаги УБ (Ультрбинафша) нурлари, электр майдони, механик кучланиши ва бош қ а таъсирлар остида тезлашади. ГОСТ 8865-70 ва ҳал қ аро электротехника комиссияси к ў рсатмаларига асосан, нормал шароитда ишлайдиган электр машина ва аппаратлари изоляция материалларининг жоиз иш температуралари исси ққ а чидамлилик б ў йича бир неча синфга б ў линади. Паст температураларида, одатда, изоляция материаллари ў з диэлектрик ҳусусиятларини яхшилайди. Нормал шароитда эластик ва эгилувчан б ў лган хатериаллар паст температураларда (-30-50 0 С) қ атти қ ва мўрт б ў либ қ олади. Бу эса кучланиш остида б ў лган материалнинг синиши (емирилиши) ва ускунанинг ишдан чикишига олиб келиши мумкин. Жисмнинг исси қ лик ў тказувчанлиги амалий амалиётга эга б ў либ, изоляцияда ажраган таш қ и муҳитга тарқалади. Исси қ лик ў тказувчанлиги диэлектрик исси қ лик тёкислигига ва ҳарорат импульс чидамлилигига таъсир этади. Жисмнинг  S юзасидан ў тувчи исси қ лик о қ имининг қ уввати Фурье тенгламасига асосан қ уйидагича б ў лади. dS dC dT P    ) / (   (3.) Совтол – 10 нинг таркиби 90% пентахлордифенил ҳамда 10% трихлорбензолдан иборат бўлиб, ундан юқори кучланишли трансформатрларни тўлатишда, шунингдек қаттиқ изоляцияга шимдирилувчи сифатида фойдаланилади. 3. Материал юза қисмини қоплаш.

Гексолни ҳоссаси – кимёвий жихатдан барқарор суюқлик бўлиб, таркиби 80% гексахлорбутаден ва 20% пентахлордитенилдан иборат. У температура ва ч ў г таъсирида ча қ наш ё ки алангаланиш ҳусусиятига эга эмаслиги билан ажралиб туради ва жуда паст температурада хам котмайди. Гексол сифатида яхши сую қ диэлектрик ҳисобланиб, ундан трансформаторлардан изоляция ў рнида фойдаланилади. К ў риб ў тилган барча дифениллар захарли ҳисобланганлиги сабабли улар ишлаш мобайнида техника хафсизлиги чоралари к ў рилиши лозим. Кремний органик сую қ ликлар - захарли б ў лмай, экология жиҳатдан хавфсиз б ў лгани сабабли улар электротехникада кенг миқёсда қў лланилмоқда. КО сую қ ликлар гидроскопия эмас, балки ю қ ори температураларга бардошлидир. Бу сую қ ликларга полиорганосилоксан, полиэтилсилоксан, полифенилсилоксан ва бошка сую қ ликлар киради. Полиорганосилоксан импульсли трансформатор, маҳсус конденсатор, радио ва электрон аппаратларида қў лланилмо қ да. Хлор-фтор углеродли ва фтор-углеродли суюклик молекулаларида водород атоми ў рнини хлор ва фтор атомлар кисман ёки т ў лик эгаллайди. Фтор органик сую қ ликларда tg  кий м ати жуда кичик б ў лиши билан бирга, ю қ ори даражали температурага чидамлилиги сабабли, уни 200 0 С ва ундан ю қ ори температурада ишлатиш мумкин. Бу сую қ ли к нинг сирт тараглик кучи ва қо вушо қ лиги нисбатан кичикдир. Фтор- органий сую қ лик учувчан б ў лганлиги сабабли у билан т ў латилган электр аппаратини яхшилаб зичлаш талаб этилади. Бу сую қ диэлектрик ёрдамида ч ў лганлар ва магнит ў тказгичлардан ажралиб чиккан исси қ лик атрофга тез ва яхши тарқатилади. Электротехника ускуналарга қў йиладиган атроф-органик сую қ лиги ток ў та ё тган сим ва ч ў лгандан ажралиб чика ё тган иссиклик таъсирида бугланиб, исси қ ликни ютади, с ў нгра совиткичда конденсацияланиб, яна асосий системага сую қ ҳолда қ айтади. Натижада ускуна б ў шликларида катта босим ҳосил б ў либ, аппаратнинг газ муҳитидаги

электр мустахкамлиги ортади. Хаво таркибидаги фтор-органик сую қ лик буғлари портлаш хавфини т ў лдирмайди. Суюк холатда бу диэлектрик деярли енмайди. Ю қ ори диэлектрик сингдирувчанликка эга бундай кутбли синтетик суюкликларга мисол қилиб, нитробензол (Н 5 О 6 – NO 2 ) этиленгликоль (НО- СН 2 -СН 2 -ОН), цианоэтилсахароза (С 36 Н 46 N 8 O 11 ) каби суюкликларни келтириш мумкин. Электр майдони таъсирига чидамли, ўзида электр кувватини жуда кам исроф этадиган ситетик углеводородли қутубсиз суюкликларга полизобутилен, полибутилин ва алкилбензол мисол бўлади. 1. -ж адвал Баъзи синтетик диэлектрикларнинг физик ва ким ё вий ҳоссалари. К ў рсаткичлар Три х лор - дифенил Совтол -10 Гексол Зичлиги, кг/м 3 Кинематик қовушқоқ, 10 -1 м 2 /с Қ отиш температураси, 0 С Исси қ ли қ ў тказувчанлик коэфициенти, Вт/м 3 х С tg (90 0 C ) P Ом х м (90 0 С) Е r Е r МВ/м 1360 40-70 -19 0,0963 0,015 3х10 5,9 20 1510 650 -6 - 0,03 10 - 22 1640 3,5  4,0 -60 0,15 0,03 13х10 2,7-2,9 18

2. -ж адвал Баъзи кремний-органик суюкликларнинг физик ва кимевий хоссалари. К Ў РСАТКИЧЛАР ПМС-0 ПМС-60 ПЭС-3 ФМ-5 161-123 161-45 Зичлиги, кг/м 3 Қ отиш темпера- тураси, 0 С Динамик қ овуш- қ о қ лиги, 10 -6 м 2 /с Е r tg  P ,Ом  м Иссиклик ў тка- зувчанлик коэффи - циенти, Вт/м  0 С 942 -65 10 2,6 0,0002 2  10 0,0138 9,4 -60 60 2,6 0,0002 2  10 0,154 960 -70 15 2,4 0,0003 10 0,138 944 -110 16 2,8 0,002 10 0,135 1080 -100 18 5,4 0,02 5-10 0,115 1145 -90 55 5,8 0,001 4  10 0,127

Фойдаланилган адабиётлар : 1. И.Носиров «Материалшунослик» Тошкент Ў китувчи 1994 й. 2.М.Т.Нормуродов, Б.Е.Умирзоков, И.П. Пармонкулов «Электротехника материаллари ва қ урилмалари технологияси». Тошкент. Мехнат. 2004 й. 3. В.А.Мирбобоев «Конструкцион материаллар технологияси». 4. Ш.М. Камолов, А.Ш. Ахмедов “Электротехника материаллари” Т.1994 й. 5. Ш.М. Камолов, А. Ш. Ахмедов “Диэлектриклар” Ўқ ит. Тошкент 1990 й. 6. Тареев Б. М. “Физика диэлектрических материалов” М. Энергия 1982 й. 7. В. Е. Китаев “Электротехника ва электроника асослари” Т.1984 йил. 1. Н Г Дроздов, Н В Никулин “Электр материалларини урганиш” Тошкент. 1985 й. 9. Мозберг Р К “Материловедение” учеб. Пос. М. Выс. школа. 1991 г.

Похожие

Электротехник материалларнинг асосий характеристикалари

Магнит материаллар

Ўтказгич материаллар

Электр изоляцион материаллар

Ярим ўтказгич материаллар