Йиғиқ параметрли электр занжирларининг қонунлари ва асосий тенгламаси. - Энергетика - Рефераты

Йиғиқ параметрли электр занжирларининг қонунлари ва асосий тенгламаси.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

56 KB

Йиғиқ параметрли электр занжирларининг қонунлари ва асосий тенгламаси. Режа: 1. Электр занжирлари тенгламаларининг тўлиқ системаси. Жамланган параметрли электр занжирларидаги жараёнларнинг дифференциал тенгламалари. 2. Электр занжирлари назариясининг икки асосий вазифаси.

1. Электр занжирлари тенгламаларининг тўлиқ системаси. Жамланган параметрли электр занжирларидаги жараёнларнинг дифференциал тенгламалари. Электр занжирига ёки схема графига нисбатан қўлланган Кирхгоф қонунлари системани тўлиқлигича, унинг алоҳида элементлари хусусиятларини эътиборга олмаган ҳолда тасвифлаб беради. Қуйидаги матрицали тенгламалар A i =- AI ( ёки D i =- DI ) ва Cu = Ce (1) р та алоҳида тенгламалардан тузилган системани аниқлайди. Бунда: А – бирлаштирувчи матрица бўлиб ҳисобланади. Таъриф: Сатрлари электр схемасининг йўналтирилган графигининг биттадан ташқари тугунларига, устунлари эса мазкур графнинг шохобчаларига мос келувчи, агарда берилган шохобча берилган тугун билан боғланмаган бўлса, ёки берилган тугундан йўналтирилган бўлса, элементлари мос ҳолда нолга, бирга ёки минус бирга тенг бўлган тўғри бурчакли матрицани бирлаштирувчи матрица деб аталади. D –кесимлар матрицасини англатади. Таъриф: Сатрлари электр схемаси дарахтнинг шохларига, устунларига эса электр схемаси йўналтирилган графнинг шохобчаларига мос келувчи, агарда ёпиқ сирт ҳосил қилишда дарахтнинг фақат битта шохини кесиб ўтса ва график боғлами кесиб ўтиб дарахтнинг берилган шохига йўналган бўлса ёки график боғланишини кесиб ўтиб, графикнинг берилган шохобчасига тескари сиртга йўналган бўлса, элементлари мос ҳолда нолга, бирга ёки минус бирга тенг бўлган тўғри бурчакли матрица кесимлар матрицаси деб аталади. С –контурлар матрицасини англатади. Таъриф: Сатрлари электр схемаси йўналтирилган графикнинг боғламларига устунлари эса ушбу графикнинг шохобчаларига мос келувчи, агарда берилган боғлам ва электр схемаси дарахт шохлари иштирокида ҳосил қилинган контурни боғлам йўналиши бўйлаб айланиб чиқишда шох контурга

кирмаган бўлса, ёки айланиб чиқиши йўналиши бўйича контурга кирган бўлса ёки айланиб чиқиш йўналишига тескари йўналиш бўйича контурга кирган бўлса, элементлари мос ҳолда нолга, бирга ёки минус бирга тенг бўлган тўғри бурчакли матрица контурлар матрицаси деб аталади. Маълумки, Кирхгофнинг иккинчи қонунини қўллаган ҳолда занжирда нечта контур бўлса, шунча тенглама ҳосил қилиш мумкин. Лекин, бу ҳолда баъзи тенгламалар бошқа тенгламалардан ҳосил қилинган бўлиши ҳам мумкин. Одатда контурлар учун тенгламаларнинг мустақил бўлиши (бошқача айтганда, контурларнинг мустақил бўлиши) га контурларни танлашда ҳар бир кейинги контурга ҳеч бўлмаганда аввалгилардан фарқ қилувчи битта янги шохобча киритилишини таъминлаш орқали эришиш мумкин. 1 –расм Масалан, 1– а расмда 1, 2 ва 3 шохобчаларга 4 –шохобчани қўшсак 4 – контурга эга бўламиз (расмда стрелкали айлана орқали курсатилган) 5 – шохобчани қўшсак 5 –контурга ва 6 –шохобчани қўшсак 6 –контурга эга бўламиз. Шунинг учун мустақил контурлар сони электр схемасининг ҳар бир боғланган графигидаги боғламлар сони билан аниқланади ёки n = p –( q –1). Бу ерда q –тенгламалар сони (ёки тугунлар сони), р –тенгламалар сони (ёки матрицанинг устуни) (2.5.1) да келтирилган система электр занжирларидаги жараёнларни ёритиб бериш учун етарли эмас, чунки р та ток ва р та кучланишлар бизга номаълумдир.3 1 4 2 4 3 1 5 5 2 6 2 6 1 3 à ) á ) â )

Шу сабабли системани тўлдириш учун яна р та тенглама ҳосил қилиб унга қўшиш керак. Ушбу тенгламалар система элементлари –электр занжири шохобчаларининг хусусиятларини умумлаштириш лозим. Бу тенгламаларни матрица кўринишида қуйидагича ёзамиз. i = f ( u ) ёки u = φ ( i ) (2) i =p i i 1 = p p p U U f U U f .... ( ......... .......... ......... .......... ......... .......... .... ( 1 1 1 ёки U = p U U 1 = p p p i i i i ,..., ( ........ .......... ........ .......... ........ .......... ) ,..., ( 1 1 1   Бу ерда f k ва  k  ( k =1  p ) функцияларнинг ҳарактерига боғлиқ ҳолда электр занжирлари тенгламаларининг системаси чизиқли бўлиши (чизиқли электр занжирлари учун, уларда r , L , c ва M катталиклар занжирдаги ток ва кучланишнинг миқдорлари ва йўналишларига боғлиқ бўлмайди) ёки чизиқ c из бўлиши (чизиқсиз электр занжирлари учун, уларда r , L , c ёки М катталиклардан исталган биттаси занжирнинг қандайдир бир қисмида ток ва кучланишнинг қиймати ва йўналишига боғлиқ бўлган тақдирда). Алоҳида таькидлаш лозимки, баён этилган тартибда аниқлашда электр схемаси графиги тенгламаларига қандай ток ва кучланишлар киришига боғлиқ ҳолда битта алоҳида танланган занжирнинг ўзи ҳам ёки чизиқли ёки чизиқсиз занжир бўлиши мумкин. 2. Электр занжирлари назариясининг икки асосий вазифаси. Маълумки, электр занжирлари назариясининг вазифаларини ўзининг бошланғич курсаткичлари ва якуний мақсадига қараб бир-бирига қарама- қарши бўлган икки гурухга ажратиш мумкин. Улар: электр занжирларининг анализи (таҳлили) масалалари ва синтези масалаларидир. Электр занжирлари назариясининг икки масаласини муфассал тавсифлайлик:

1) Анализнинг мақсади: берилган электр занжирларидаги электр жараёнларни ҳисоблаш; (берилган электр занжири дейилганда занжир ҳар бир алоҳида элементларининг таркиби ва ҳарактеристикалари олдиндан маълум занжир тушунилади). Масалан, берилган электр занжирида таъсир қилувчи Э.Ю.К нинг вақт бўйича ўзгариши қонунияти маълум бўлганда занжирдаги токларнинг вақт бўйича ўзгаришини ҳисоблаш. 2) Синтезнинг мақсади: олдингига тескари вазифадир – электр занжири таркиби ва унинг элементларини, занжирдаги электр жараёнлари олдиндан берилган қонуниятларга мос ҳолда кетишини таъминлаган ҳолда аниқлашдир. Масалан, иккита кириш ва иккита чиқишга эга бўлган, кириш зажимларидаги кучланишнинг вақт бўйича ўзгаришларига чиқиш зажимларида ҳам аниқ мос ҳолда, олдиндан белгиланган тартибда кучланишнинг вақт бўйича ўзгаришларига эга бўлиш талаб қилинадиган электр занжирини кўриш эхтиёжи вужудга келиши мумкин. Бошқача айтганда, кучланишнинг вақт бўйича ўзгариши қонунини бизга зарур йўналиш бўйича фойдаланиш имконига эга электр занжири кўриш эхтиёжи ҳосил бўлиши мумкин. Курсатиб ўтилган вазифалар муҳим аҳамиятга эгадирлар, масалан: радиотехника ва автоматикада ўта зарур бўлган, ёки муайян арифметик ёки мантиқий операцияларни бажарувчи, чиқиш нуқталарида маълум формага эга импульслар ҳосил қилувчи электр занжирларини кўриш эхтиёжи ва хоказo.

Адабиётлар 1. Идельчик В.И. Электрические системы и сети. - М. Энергоатомиздат, 1989, 592 с. 2. Электрические системы. Электрические сети: Учебное пособие для вузов/Под ред. А.В.Веникова и В.А.Строева. – М.: Высшая школа. 1998. – 512 с. 3. Блок В.М. Электрические сети и системы. - М.: Высшая школа, 1986, 430 с. 4. Ғойибов Т.Ш. Электр тармоқлари ва тизимлари. Мисол ва масалалар тўплами. Ғ Тошкент.: ТошДТУ, 2006. 5 . Электрические сети и системы/ Под ред. Г.И.Денисенко. - Киев, Вища школа, 1986. – 452 с. 6 . Фазылов Х.Ф., Насыров Т.Х. Установившиеся режимы электроэнергетических систем и их оптимизация. – Т.: Молия, 1999.

Похожие

Йиғиқ параметрли чизиғий электрик занжирлардаги ўткинчи жараёнлар

Йиғиқ, ўлчамли электр занжирлардаги ўткинчи жараёнлар

Электр юритманинг харакат тенгламаси характеристикалари ва турғун харакати

Электр занжирлар назариясига оид тушунча ва қонуниятлар

Тарқоқ параметрли электрик занжирлар