Токлар ва ўтказувчанликлар учбурчаклари. - Энергетика - Рефераты

Токлар ва ўтказувчанликлар учбурчаклари.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

109.5 KB

Токлар ва ўтказувчанликлар учбурчаклари. Режа: 1. Ўтказувчанликнинг физик моҳияти. 2. Токлар ва ўтказувчанликлар учбурчаклари. 3. Ўтказувчанлик қатнашган амалий ҳисобларни бажариш.

1. Ўтказувчанликнинг физик моҳияти. Реактив ўтказувчанлик b индуктив b L ва сиғимий b с ўтказувчанликларнинг айирмаси кўринишида ҳосил бўлишининг сабаби конденсатор ва чўлғамдаги токларнинг бир бирига нисбатан  бурчакка силжиганлигидир. Вақтнинг исталган моментида (онида) иккинчи ва учинчи шохобчалар умумий қисмаларига нисбатан қарама –қарши томонга йўналган. (олдинги мавзудаги 1-расмга қаранг). Ушбу токлар биринчи шохобчадаги токка нисбатан  /2 бурчакка силжиган, шунинг оқибатида тўлиқ ўтказувчанлик g ва b ларнинг оддий арифметик йиғиндиси кабигина ҳисобланмасдан, балки қуйидаги ифода билан ҳисобланади: У = 2 2 b g  (1) b l = b c бўлганида занжирда резонанс содир бўлади ва i ток биринчи шохобчадаги ig токка тенг бўлади. C L    1 бўлганида чўлғамдан ўтаётган ток конденсатор токидан катта бўлади ва умумий i ток фаза бўйича кучланишдан  бурчакка орқада қолади, бу ҳолда 0 <  ≤  /2  с>1/  L бўлганида конденсатор токи чўлғамдан ўтаётган токдан катта бўлади ва умумий i ток фаза бўйича кучланишдан олдинда бўлади, бу ҳолда - 2  ≤  < 0. Электр ўтказувчанлик электр қаршиликка тескари катталикдир: U I R G   1 (2) У қуйидагича ўлчовга эга: d im G = L - 2 M -1 T 3 I 2 (3) Ўтказувчанлик бирлигига сименс ( см ) деб ном қўйилган. Маълумки, олдинроқ,ҳатто М0 деб ҳам аталган («Ом» - қаршилик бирлигининг тескариси), аммо бундай номланиш расмий қабул қилинмади.

(3.6.3) формуладаги d im ёзуви deminsion –ўлчам, ўлчамлилик, ўлчаш маъноларини билдиради. L –узунлик ўлчами; M –масса ўлчами; T –вақт ўлчами ва I –ток кучи ўлчами. Амалиётда, шунингдек солиштирма электр ўтказувчанлик катталигидан ҳам фойдаланилади. Унинг белгиланиши  : (захира белгиланиши –  ) Ушбу катталик қуйидаги катталик ифода орқали аниқланади: S l    /1 (4) ва сименс метрларда ифодаланади. 2. Токлар ва ўтказувчанликлар учбурчаклари. 1-расм. Ўзгарувчан токли мураккаб занжирнинг эквивалент параметрларини ёзишда (умуман олганда, икки қутбли сифатида қараш мумкин бўлган) қуйидагиларга эга бўламиз: 2 2 2; ; g y b U P g U I У Э     (5) Бутун занжирни умумий ҳолда икки қутблик сифатида кўриб чиқа туриб ва унинг ички тузилиши билан қизиқмаган ҳолда, уни баъзи эквивалент параметрлар ёрдамида тасвифлаш мумкин. 0  Ñ U    L U I = y U  Ia= g U U 1( - C ) U  L IP= â U = 1-расмда токлар ва ўтказувчанлик- лар учбурчаклари келтирилган. Бу ердан кўриниб турибдики,  бурчак- нинг камайиши билан тўлиқ токнинг актив ташкил этувчиси ортади ва аксинча,  ортганда эса токнинг реактив ташкил этувчиси ортади.

2–а расмда икки қутбли занжир тўғри тўртбурчак шаклида курсатилган 2–б расмда эса  >0 ва  <0 бўлганидаги хусусий ҳолатлар курсатилган. 2-расм. Эквивалент қаршиликлар ва ўтказувчанликлар орасидаги боғлиқликни келтирамиз. 2 2 2 2 2 2 ; 1 x r x Z x b x r r Z r g Z У        (6) 2 2 2 2 2 2 ; 1 b g b y b x b g g y g r У Z        (7) Қуйидаги 3–расмда  > 0 ва  < 0 бўлган ҳолларда ток ва кучланиш векторларининг ўзаро жойлашиш вектор диаграммалари келтирилган: 3–а ва 3–б расмларда кучланишнинг ташкил этувчилари келтирилган: U  cos  = U  r/z = I  r ва U  sin  = U  x/z = I  x Z  U I r X g â    à ) á ) r X g â < 0  U I r I Ix    0     0 U I r I  0 U U â  Ix U â U g U U r  x > 0 x x â â â > 0 x < 0     r ó >  g U g g y â < 0 a ) á ) â ) ã )

(8) 3-расм Ушбу ташкил этувчиларни баъзан уланган кучланишнинг актив ва реактив ташкил этувчилари деб ҳам аталади, улар ва U вектори ҳосил қилган тўғри бурчакли учбурчакни эса кучланиш учбурчаги деб аталади. Мазкур учбурчакнинг ҳамма томонларини I га бўлиб, қаршиликлар учбурчагини ҳосил қиламиз. Ҳудди шунингдек 3–в ва 3– г расмлардан: I  cos  = I g/y = Ug ва I  sin  = I  b/y = U b (9) Ушбу катталикларни баъзида токнинг актив ва реактив ташкил этувчилари ҳам деб аталади , улар ва ток I вектори ҳосил қилган тўғри бурчакли учбурчакни эса ток учбурчаки деб аталади . 3 – расм Келтирилган учбурчакнинг ҳамма томонларини U кучланишга бўлиб , ўтказувчанликлар учбурчагини ҳосил қиламиз . Ушбу учбурчакнинг катетлари бўлиб эквивалент актив ва реактив ўтказувчанликлар , гипотенузаси эса эквивалент тўлиқ ўтказувчанлик ҳисобланади . 3. Ўтказувчанлик қатнашган амалий ҳисобларни бажариш . Элементлари параллел уланган берилган занжир учун токларнинг эффектив ( самарали ) қийматларини ўтказувчанликлар орқали ҳисоблашни қараб чиқайлик (4– расм ). Фараз қилайлик занжирга U=173 sin  t кучланиш уланган бўлсин , бу ерда  =314 Ват параллел участкаларда мос ҳолда : g=0.06 см ; L = 0.02 Гн ҳамда С = 145 мкФ бўлсин . Жорий ( амалдаги ) I g , I L , I C ларни ҳамда бутун занжирдаги токнинг оний қийматини аниқлаш талаб қилинаётган бўлсин . Ечим : b L ва b C ларни ҳисоблаб аниқлаймиз : b C =  C = 314  145  10 -6 = 0.045 c м b L = 1/  L = 1/314  0.02 = 0.16 c м Занжир қисмаларидаги жорий ( амалдаги ) кучланиш :

B U U m 7, 122 2 173 2   Шохобчалардаги жорий (амалдаги) токлар: I g = g  U =0.06  122.7 =7.36 A ; I L = b L  U = 0.16  122.7 =19.63 A; I C = b C  U = 0.045  122.7 = 5.52 A. Занжирнинг шохобчаланмаган қисмидаги умумий ток қуйидагига тенг бўлади : A I I I I C L g 91, 15 3, 253 10, 199 2, 54 ) 552,5 63, 19( 36,7 ) ( 2 2 2 2           Токнинг оний қийматини аниқлаш учун  бурчакни ( ток ва кучланишлар орасидаги фаза силжишини ) аниқлаш лозим :  =arctg b/g=arctg(0.16–0.045)/0.06=arctg 0.115/0.06=arctg 1.92≈62 0 30 ’ Бутун занжирга таъминловчи манбадан оқиб келаётган токнинг оний қиймати қуйидагига тенг бўлади : ) 30 62 314 sin( 43, 22 ) 30 62 314 sin( 91, 15 41,1 ) 30 62 314 sin( 91, 15 2 ) 314 sin( ' 0 '' 0 ' 0               t t t t I i m  i ig g ic C iL L ~ U 4 - ð à ñ ì

Адабиётлар 1. Идельчик В.И. Электрические системы и сети. - М. Энергоатомиздат, 1989, 592 с. 2. Электрические системы. Электрические сети: Учебное пособие для вузов/Под ред. А.В.Веникова и В.А.Строева. – М.: Высшая школа. 1998. – 512 с. 3. Блок В.М. Электрические сети и системы. - М.: Высшая школа, 1986, 430 с. 4. Ғойибов Т.Ш. Электр тармоқлари ва тизимлари. Мисол ва масалалар тўплами. Ғ Тошкент.: ТошДТУ, 2006.

Похожие

Кучланиш ва қаршиликлар учбурчаклари

Носинусоидал даврий кучланиш ва токлар

Носинусоидал даврий кучланиш ва токлар

Синусоидал катталикларни комплекс тасвирлаш. Комплекс қаршилик ва ўтказувчанликлар.

Токлар резонанси. Частотали тавсифлари.