Skin samarasi va uning elementar nazariyasi - Энергетика - Рефераты

Skin samarasi va uning elementar nazariyasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

185 KB

Skin samarasi va uning elementar nazariyasi Reja: 1.Xodisaning moxiyati. 2. Elementar nazariyasi. 3.O’tkazgich Omik qarshiligi va o’zinduksiya koeffitsientini chastotaga bog’liqligi. 4. O‘zgaruvchan elektromagnit maydonlar va ularning tenglamalari

Xodisaning moxiyati. Bio-Savar-Laplas qonunini organish jarayonida doimiy tok otkazgichdan kondalang kesim boyicha bir tekis taqsimlangan xolda otishligi aytilgan edi. Ozgaruvchan toklar manzara butunlay ozgarib tokning zichligi otkazgich sirtida ortib, markazda esa kamayadi. Otkazgich sirtida tokning konsentratsiyasi ortib, markazga tomon kamayib borish xodisasi Skin-samara deyiladi (skin-ingilizcha teri). Skin-samara tok elementlarining ozaro tasiri tufayli paydo boladi. Yani elektronning maydonning otkazgich kondalang kesimi boylab notekis taqsimlanib, uning markazidan sirti tomon kattalashib borishi skin-samara sabab boladi.Dastlab bu xodisani sifat tomonidan qarab chiqaylik. Buning uchun cheksiz uzun, togri slindrik otkazgichdan otuvchi tok kuchining yonalishi berilgan vaqt daqiqasida 1- rasmda korsatilgandek bolib, u ortayotgan bolsin. ( dI / dt  0). Bu tokning xosil qilgan magnit maydoni kuch chiziqlarining yonalishi markazi silindr oqidan otuvchi kotsentrik aylanalardan iborat boladi. Tok kuchi ortganda ularning shakli ozgarmaydi, lekin xar bir nuqtada magnit maydoni kuchlanganligi mos ravishda ortib boradi. Demak tok kuchi ozgarganda magnit maydoni kuchlanganligi xar bir nuqtada yonalishi saqlab qolingan xolda absolyut qiymatini ozgartiradi. Shuning uchun xosila, magnit maydonining mos kuch chizigiga urinma boyicha yonalgan boladi. Elektromagnit induksiya qonunga kora ozgaruvchi magnit maydoni uyurmali elektr maydonini paydo qiladi. Bunda xosil bolgan elektr maydoning kuch chiziqlari vektorga perpendikulyar tekislikda yotadi.Elektr maydoni kuch chiziqlari boylab obxod yonalishi va vektorning yonalishi ozaro (avval aytib otgandek) chap vint sistemasini xosil qiladi. Rasmda yakkol korinib turgandek Ye uyurmali maydonni yonalishi shundayki otkazgich sirtida tokni kuchaytirib, ichkarisida kamaytiradi. Chunki sirtda dI / dt va vektorlarning yonalishlari bir xil, ichkarida qarama- qarshi. Shu tufayli tok zichligi otkazgich sirtida ortib, markazga tomon kamadi. Osonlik bilan ishonch xosil kilish mumkinki tok kamayaaetganda uyurmali yelektr maydonini shunday yunaladiki natijada tok zichligi otkazgich markazida sirtiga tomon ortib boradi.

Skin- samaraning elementar nazariyasi. Xisoblashlarni soddalashtirish maqsadida otkazgich bir jinsli va yarim fazoni egallaydi deb faraz qilamiz (2-rasm). Tok X oqi yonalishida otkazgichning x , z tekislik bilan ustma-ust tushuvchi sirt boylab oqayotgan bolsin. Bu xolda dastlabki tenglamalar quydagi korinishda bolsin. Bunda om qonunining differensial shakliga kora ekanligi xisobga olingan. (1) ni ikkala tomoni vaqt boyicha differensiallab va ni yordamida ni almashtirib ni xosil qilamiz. bolganligi uchun va bir jinsli otkazgichda erkin zaryadlarning bolmasligi tufayli ni etiborga olib Ye vektori uchun quydagi tenglamaga ega bolamiz: Shunga aynan oxshash yoli bilan vektor uchun xam tenglamani keltirib chiqarish mumkin: Biz tok X oqi boylab oqishdi, deb faraz qilayotganimiz uchun Demak, (3) ga asosan deb yozish mumkin. Shuning uchun (5) tenglama quydagi korinishni oladi: Agar ozgaruvchan tokning chastotasi bolsa, u xolda (3) ning yechimini quydagicha korinishda izlanadi.

(10) ni (9) ga qoyib , vaqt boyicha differensilab va ye ga qisqartirib olamiz. .......................................... Bu tenglamalar quydagi korinishda ega bolgan umumiy yechimga ega. ................................ Bu yerda ......................................................... Shunday qilib k ni qiymatini ga qoyamiz ..................... ni xosil qilamiz. dan ..................................................... kattalashgani uchun fizik .........emas. Shuning uchun deb olamiz. (14) ni (10) qoyib ga ega bolmasa, bu foydani xaqiqiy qismi boladi. Endi (16) ni xisobga olish xolda (3) ni korinishda yozamiz. Bu yerda otkazgich sirtitdagi tok zichligining mapletudasi. Shunday qilib tok zichligi otkazgich sirtidan uzoqlashgan sari kamayib boradi. Kamayish tezligi e ru eksponensial kopaytma bilan xarakterlanadi. Otkazgich sirtidan ............... Masofada tok zichligi ye marotaba kamayadi. Shuning uchun butun tok otkazgichni  kattalikda ega bolgan sirtda mujasamlashgan deyish mumkin. (11) ga kora r ning tenglikni etiborga olsak bu masofani sifatida tasavvur qilish mumkin. Bu yerda T-tebranish davri. Shunday qilib chastota ortishi bilan ........................ kuchayib boradi va tok kuchi otkazgich

sirtida mujasamlanadi. (10), da T .. teskari proporsialligi shunda koraylik ...turibdi. Sken-samara otkazgichning otkazuvchanligi ...., yani solishtirma qarshilik kamayganda xam kuchayishi oxirgi formuladan korinib turibdi. kattalikni tartibini chamalab koraylik. Metallar uchun bunday chamalashda deb oldik da ........................................ ga chastota marta ortsa mm ga teng boladi. Shunday qilib sek davr 3 km tolqin uzunlikka togri kelib, butun tok yarim milimetr qarshilik orqali oqadi. Keltirilgan baxolash shundan darak beradiki yetarli darajadagi katta chastotalar soxasida sken-samara otkazgichning kondalang kesimi boyicha tokning muxim xisoblanuvchi qayta taqsimlanishga olib keladi. Xisoblashlari soddalashtirish maqsadida Bio ...-effektni cheksiz yarim fozoni egallagan tokli otkazgich uchun aniqladik. Olingan natijalar ixtiyoriy shakldagi, xususan silnd shakldagi otkazgichlar uchun xam chiqarilishi mumkin. Faqat bu xisoblashlar kop vaqt va joy talab qilinganligi uchun bu faqat yuqorida bayon qilingan xol bilan chegaralandik. 3. Otkazgich omik qarshiligi, uning kondalang kesimi yuzasiga teskari proportitsianal kin-samara tufayli tok tolaligicha otkazgichning sirti yaqinida konsentratsilanadi. Bu tok kovak ... sirti boylab oqimi xodisasiga ekvivalent . Shuning uchun otkazgichning bu xoldagi qarshiligi, silndr tola bolgan xoldagi qarshilikdan katta boladi. Chastota ortganda tok oquvchi silndrning sirt katlamining .... ..... yani karshiligi ortadi. Shuning uchun katta chastotalar bilan ish korilganda tok otkazgichning juda yupqa sirti katlami boylab oqadi. Bu esa oz navbatida silindrsimon otkazgichning yupqa qalinlikka ega bolgan otkazuvchanligi katta bolgan qimmatboxo metaldan yasalib, uning ozagini tok ozidan yomon otkazadigan arzon metalldan yasash mumkinligini korsatadi. Bunda faqat ozak otkazgichni mustaxkamligini orttirish uchun zarur boladi. Bunday otkazgichlardan foydalanish xam iqtisodiy va texnikaviy afzalliklarga ega.

Shuningdek sekineffekt tufayli uzinduksiya koeffitsenti L xam kamayadi. Chunki Formulaga kora energiyani kamayishi L ni kamayishi xisobiga roy beradi. Buning qiymati tokni qanday slindr orqali otishiga bogliq. Govak slindrdan okanda xam, tola slindr orqali okkanda kop. Yani chastota ortsa skin-samara kuchayadi, bu oz navbatida L ni kamayishiga olib keladi. O’zgaruvchan elektromagnit maydonlar va ularning tenglamalari Kvazistatsionlar elektromagnit maydonlarini organishda elektr va magnit maydonlari orasidagi boglanish bir tomonlama xisobga olinadi. Elektr va magnit maydonlari orasidagi ozaro tasirini tola xisobga olish elektromagnit tolqinlarining fizik moxiyatining ochishga imkon beradi. Statsionar maydonlar xam doim elektr zaryadlari va toklar bilan birgalikda mavjuddirlar. Ular zaryadlar va toklardan aloxida mavjud bolmaydilar va oz navbatlaridan “uzilmaydilar” Faqat elektromagnit tolqin korinishidagina elektromagnit maydon tola mustaqillikka ega bolib, u ozini xosil qilgan zaryadlar va toklardan “uziladi” va keyinchalik bu zaryadlar va toklarda qanday ozgarishlar bolishidan qatiy nazar mustaqil ravshda mavjudligicha qoladi. Ozgaruvchan elektromagnit maydonlari qarashda, maydonlarni ozgarish tezligiga xech qanday chek qoymaymiz. Tabiyki bunda Maksvellning tenglamalar sistemasining tola korinishi orinli boladi. Bu xol kvazistatsionar maydonlar xolidan siljish tokini xisobga olishi bilan farq qiladi. Lekin siljish tokini xisobga olishi potensiallarni maydon vektorlarida boglanishlarini korishga xech qanday tasir korsatmaydi. (1) va (2) formulalar va elektronlarni berilgan kopaytmalaridan kelib chiqqan (2) xolda potensiallarni,bir qiymatda ravishda kiritishga imkon beradi. ........................................................................................................................... .... ................................

Qo’shimcha shartni, aynan shu korinishda tanlashda maqsad potensiallar uchun tenglamalarni maksimal darajada soddalashtirishdan iborat. (3) Muxit bir jinsli  bolgan xolni qaraylik. (1) va (2) larni Maksvell tenglamasiga qoyib ni xosil qilamiz. Vektor analizining formulasidan foydalanib deb olish zarur. Shu shart Lorens shartini korinishini belgilaydi. Shunday qilib,vektor potensiali uchun tenglama quydagi oxirgi korinishni oladi. Sklyar potensial uchun tenglama quydagicha keltirib chiqariladi. Buning uchun Maksvell tenglamasiga (2) dan E ni qiymatini qoyamiz va ekanligini nazarda tutamiz.  va lar Lorens shartini qanoatlantirishini xisobga olsak. (yani ekanligini) Vektor va sklyar potensiallar uchun tenglamalar quydagi korinishga ega. Bu Dalamber tenglamasidir. da bir jinsli Dlamber tenglamasi xosil boladi.

Xususiy xosilali differensial tenglamlar nazariyasida (8) tenglama 0 tezlik bilan tarqaluvchi tolqinini tavsiflaydi. Soddalik uchun bir olchovli xolni qaraylik. Tenglama bu xol uchun quydagi korinishni oladi: Bu tenglama argumentlari lardan iborat bolgan ixtiyoriy funksiya qanoatlantiradi. Masalan: Isboti: shuni (9) ga qoysak, Demak xaqiqatdan xam (10) ifoda (9) ni qanoatlantirar ekan. Bu yerda shtrix bilan funksiyadan uning argumenti dan olgan xosila belgilangan. Argument ni quydagicha yozib funksiyaning daqiqa va nuqtadagi qiymati t vaqt va x nuqtadagi qiymati bilan birday . Demak aytish mumkinki biz x oqini isbot yonalishi boylab tezlik bilan tarqalayotgan talqiniga ega ekanmiz . Aynan , yuqoridagi muloxaza va xisoblashlarni tkrorlab

Ixtiyoriy funksiya xam (9) ni yechimi ekanligini korsatishimiz mumkin. Bu yechim tezlik bilan x oqini manfiy yonalishi boylab tarqaluvchi tolqinlarga mos. (5), (6) lekin (7) va (8) lar bilan taqqoslab korish mumkin. Bu yerda yoruglikni vakuumdagi tezligi. muxitning nisbiylik dielektrik va magnit singdiruvchanliklari. Agar (7) ning ong tomonidagi f funksiya noldan farqli bolsa uning yechimi ................................ .........................................(14) dan iborat boladi. Bu yerda dv 1 , dy 1 , dz 1 -integrallash xajmi integrallash nuqtani bilan  funksiyaning qiymati xisoblanayotgan nuqta orasidagi masofa (14) ning eng asosan tomon shundaki va 1 funksiyalardagi vaqtlar farqli funksiya maydonni xosila qiluvchi manbai xarakterlaydi.funksiya orqali esa maydonni tasvirlaydi. (14) formula elektromagnit ozaro tasirining tarqalish tezligini chekliligini xisobga olsa yechim esa ilgarlovchi yechimdir. Lekin oxirgi korinishidagi yechim, aniq fizik manoga ega emas. Shuning uchun u juda kam qollaniladi. (7) ni yechimi (14) dan iborat bolgani uchun (5) va (6) larni yechimlari quydagicha yoziladi. 1) kechikuvchi potensiallar korinishda lgarlovchi potensiallar korinishidagisida ga almashadi.

Elektromagnit tolqinlarni mavjudliligi, nazariy ravshda elektromagnit potensiallari, yechimi tolqin korinishida bolgan Dalamber tenglamasini qanoatlantirishdan kelib chiqadi.Maksvell shu xisoblashlar asosida elektromagnit tolqinlarini mavjudliginioldindan aytgan.

Adabiyotlar: 1. Raximov. U.A. Otaqulov V.O. “Elektrodinamika va nisbiylik nazariyasi” 179184 betlar. 2. 2. Matveev A.N. “Elektrodinamika” 216-221 betlar.

Похожие

Suyuqlikning harakat turlari. Oqim chizig’i va uning tenglamasi

Analogli elektr o’lchash asboblari. Elektromexanik o’lchash asboblarining umumiy nazariyasi

Elektrodinamikaga kirish

Chiziqli elektr zanjirlar nazariyasi. Bir fazali sinusoidal o’zgaruvchan tok zanjirlari

Yarim o‘tkаzgichli diоd vа uning turlаri