Мураккаб занжирларда резонанс. - Энергетика - Рефераты

Мураккаб занжирларда резонанс.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

72 KB

Мураккаб занжирларда резонанс. Режа. 1. Элементлари кетма-кет ва паралел уланган резонансли занжирда энергиянинг ўзгариши. 2. Элементлари аралаш уланган занжирда резонанс ҳодисалари. 3. Электор занжирларидаги резонансларнинг амалий аҳамияти.

1. Элементлари кетма-кет ва паралел уланган резонансли занжирда энергиянинг ўзгариши. 1. Кетма-кет уланган R , L , C элементларда ғалтак ва конденсатор - нинг уланиш нуқталари даги оний қувватни аниқлашда қуйидаги кўринишдаги ифодадан фойдаланилади: t UL PL 2 sin  (1) t I UC PC 2 sin   (2) Резонанс ҳолатрида ( UL = UC ) (5,4,1) ва (5,4,2) ифодалардаги қувватлар исталган оний в ақтда тенг ва ишораси қарама-қарши бўлади. Бунинг мазмуни шундан иборатки, ғалтакнинг магнит майдони конденсаторнинг электр майдон энергиялари ўзаро бир-бири билан алмашиб туради. Мазкур ҳолатда занжир майдони ва қаралаётган занжирнинг таъминоти ўртасида энергия алмашинуви содир бўлмайди, чунки: P L + P c dW m / dt + dW э/ dt (3) ва W m + W э = const (4) Охирги (5.4.4) ифодадан кўриниб турибдики, занжирдаги майдонлар энергияларининг йигиндиси ўзгармасдир. Занжирда содир бўлаётган физик жараёнларни қискача баён қиламиз. Энергия аста-сёкинлик билан сиғим (конденсатордан индуктивлик (ғалтакка) π/2 (ёки T /4 ) давр ичида ўтади. (Мазкур ҳолатда конденсаторда кучланиш абсолют қиймати бўйича камаяди ва ток абсолют қиймати бўйича ортади. Конденсатордаги кучланишнинг абсолют қиймати ортадиган навбатдаги π/2 (ёки T /4 ) даврда токнинг абсолют қиймати камаяди ҳамда энергия ғалтакдан конденсаторга қайтади. Мазкур ҳолатда уланган занжирни таъминловчи таъминот манбаи энергия фақатгина r актив қаршиликли қисмдаги сарфланаётган энергия қоплашга кетади.

Худди шундай энергетик жараёнлар g , L ва C қисмларни параллел уланганда ҳам содир бўлади. Ушбу ҳолда: P L = - P c ёки P L + P c =0 Чунки параллел уланишда резонансда исталган вақтда i L =- i c бўлади, кучланиш эса ҳар бир ( g , L , C ) элемент учун бир хил бўлади. Натижада: ;L L i U P   C C i U P   (5) Унда: P L = - P c Хулоса қилиш мумкинки, занжир элементлари параллел уланган ҳолатда энергиянинг тебранишлари содир бўлади. Майдонларнинг ЭМ. Энергияси конденсатордан ғалтакга ва аксинча ғалтакдан конденсаторга ўтади (конденсаторда электр майдон ва ғалтакда магнит майдон энергияси мавжуд бўлади). Мазкур ҳолда таъминот манбаси билан энергия алмашинуви содир бўлмайди. Таъминот манбасидаги энергия эса g ўтказувчанликка эга бўлган шаҳобчадаги энергиялар исрофини қоплаш учун сарфланади. 2 . Элементлари аралаш уланган занжирда резонанс ҳодисалари. Мураккаб занжирнинг бўлакчаси (фрагменти) сифатида 1-расмда келтирилган схеманинг келтирилган схеманинг комплекс ўтказувчанлиги қуйидаги ифода билан топамиз:       ib G C W R WC L W R WL G C W R R L W R R WC G R GWL R Z Z Y Y Y                        ) ( 1 / 1 1 1 1 1 1 1 2 2 22 22 21 2 2 22 2 22 21 1 2 1 2 1 2 1 (6) Резонансга в =0 эришилади, у ҳолда:    22 21 0 : 1 R G L R C L LG W     (7) Келтирилган (5.4.6) ифодадан в қуйидаги кўринишга эга бўлади. в =WL/R 2 1 +W 2 L 2 -1/(WC)R 2 2 +1/(W 2 C 2 ) (8)

Охирги (5.4.8) ифодани биринчи ҳадининг сурат ва маҳражини бўлиб ҳамда R 2 1= R 2 2 =L/C эканлигини инобатка олган ҳолдаёзамиз . WL/R 2 1 +W 2 L 2 =1/(WC)1/(W 2 C 2 +L/C=1/(WC)/1/(W 2 C 2 )+R 2 2 (9) Шуни такидлаш керак бўладики частота W нинг ҳар қандай қийматида реактив ўтказувчанликнольга тенг бўлади , яъни занжирда резонанс частотанинг ҳар қандай қийматида ўринли бўлади . Тўла занжирнинг қаршилиги R га тенг ва ўзгармас бўлади . Қаралаётган занжирда ( расм -1) резонансли ҳодисада L ва С лар орасида ҳеч қандай энергия алмашинуви содир бўлмайди , фақатгина ташқаридаги манбадан энергия келиши натижасидагина ҳамда R 1 ва R 2 актив элементларда иссиқлик энергияси ажралиб чиқгандагина содир бўлади . Даврнинг қолган қисмида эса конденсатор ва ғалтакдан қайтаетган энергия R 1 ва R 2 актив элементларда иссиқлик энергиясига айланади . Бир вақтнинг ўзида ташқи таъминот манбасидан ҳам энергия келади. Бунда келаётган энергия ҳам R 1 ва R 2 актив қаршиликли элементларда иссиқлик энергияси сифатида ютилади. Келтирилаётган мисолдан кўринадики, мураккаб занжирлардаги резонанс вақтида энергетик жараёнлар занжир фақатгина кетма-кетёки паралел улангандагига қараганда анча қийинчилик билан кечади. 2. Электор занжирларидаги резонансларнинг амалий аҳамияти. Резонансли ҳодисалар кўпинча частотали техникаларда ишлатилади. (радио ва телеэшиттиришлар ва бошқалар). Масалан, юқори частотали генераторлари ўзида тебраниш контурига эга бўлиб, ушбу контурда ток ва кучланишнинг тебраниши резонансли ёки резонансга яқин бўлган частоталарда содир бўлади. Радио тўлқин қабул қилувчилар ҳам ўзида

резонансга мослашувчи тебраниш контурига эга бўлади. Телефон алоқасида тебраниш контурларидан фойдаланиш бир вақтнинг ўзида бир жуфт ўтказгичдан бир нечта суҳбатлашишларни турли хил элтувчи частоталарда юбориш имконини беради. Радиотехникада тўлқин ушлагич-ўлчов асбобларида ёрдамида амалда тебранишлар частотасини ўлчаш учун резонансли ҳодисалардан фойдаланилади. Электр таъминоти системасида токнинг ортда қолувчи реактив ташкил этувчисини, к атта қувватли энергия қабул қилувчи жихозлардан, компенсациялаш мақсадида ушбу истеъмолчиларнинг уланиш нуқталарига паралел тарзда конденсаторлар ёки ўта қўзгатилган синхром юритгичларни улаш асосида электр энергиясининг талаб этилган сифатини таъминлаш мақсадида резонансли ҳодисалари қўллнилади. Юқорида келтирилган резонансли ҳодисалардан фойдаланиш электротехника учун амалий кадрга эга бўлиб улар орқали биз жараёнларни бошқариш имконига эга бўламиз. Аммо, электраэнергетикада салбий резонансли ҳодисалар ҳам пайдо бўлиши мумкин. Буларга коммутацион ўта кучланишдаги резонанс киради. Бу резонанслар оқибати электр машиналарининг изоляцияси учун катта ҳавфга эга. Электроэнергетикада резонансни келиб чиқишига нима таъсир этади? Бу асосан индуктивликка эга бўлган генератор ва трансфарматорлар, ҳамда сиғим ва индуктивликка эга бўлган линия ва кабеллардир.

Адабиётлар 1. Идельчик В.И. Электрические системы и сети. - М. Энергоатомиздат, 1989, 592 с. 2. Электрические системы. Электрические сети: Учебное пособие для вузов/Под ред. А.В.Веникова и В.А.Строева. – М.: Высшая школа. 1998. – 512 с. 3. Блок В.М. Электрические сети и системы. - М.: Высшая школа, 1986, 430 с. 4. Ғойибов Т.Ш. Электр тармоқлари ва тизимлари. Мисол ва масалалар тўплами. Ғ Тошкент.: ТошДТУ, 2006.

Похожие

Резонанс ҳақида. Кучланишлар резонанси.

Электр занжирларида резонанс ҳодисалари

Мураккаб занжирларни ҳисоблаш.

Носинусоидал ўзгарувчан токли занжирдаги резонанс ходисалари

Носинусоидал даврий кучланиш ва токлар