МДП (МОП) майдон транзисторлари. Киритилган каналли ва индукцияланган каналли майдон транзисторлари.

МДП (МОП) майдон транзисторлари. Киритилган каналли ва индукцияланган каналли майдон транзисторлари.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

917.5 KB

МДП (МОП) майдон транзисторлари. Киритилган каналли ва индукцияланган каналли майдон транзисторлари. Режа: 1. Метллар, ярим ўтказгичлар, диэлектриклар. 2. Киритилган каналли майдон транзисторлари. 3. Индукцияланган каналли майдон транзисторлари.

1. Метллар, ярим ўтказгичлар, диэлектриклар. Ярим ўтказгичлар электроникаси, микроэлектроникадан, наноэлектроника (10 -9 га) соҳасига қадам қуймоқда. Инсонни турмуш шароитига жадал суръатлар билан кириб келган, ҳозирги ўта мураккаб электроника жиҳозлари ҳамма оғир ва енгил юкламаларни бажаришни ўз зиммасига олмоқда. Кейинги йилларда ярим ўтказгичлар устида олиб борилган илмий тадқиқот ишлари ўз самарасини бермоқда, уларни ажойиб хоссалари намоён бўладиган ярим ўтказгичли қотишмалар ва ўта тоза монокристаллар техналогияси, электроникани кескин ривожланишига олиб келди. Бу соҳада самарали иш олиб бораётган олимларимиз, проф. М.Т.Нормуродов, С.Зайнобиддинов, А.Тешабоев, проф. В.И.Фистуль ва бошқалар тадқиқотлари электроникани сезиларли даражада ривожлантиришга олиб келди. Ярим ўтказгичлар яратиладиган элементлар (қотишмалар) етарли даражада тоза бўлиши зарур. Ўта тоза ва жуда мукаммал қотишмалр асосида янги-янги электрон асбоблар, қурилмалар, микрочизмалар тайёрлнади ва улар кундалик жараёнимизга жадал кириб келмоқда.  Қаттиқ жисмлар квант хоссаларига боғлиқ бўлган масалалар кристаллнинг спектрал энергетик сатҳини аниқлашдир. Кристаллар ҳақида аниқ тушунча берадиган Шредингер тенгламаси бўйича ҳар қандай даврий такрорланадиган майдонларда, электронни энергетик сатҳлари чегараланган зоналарга тақсимлангандир. Айрим ярим ўтказгич бирикмалар кремний (Сr) ва германий (Ge) кристаллари олмос панжарасига эга бўлиб уларга бўш валентлик зоналар мавжуд бўлади. Ваттив жисмларнинг электр ўтказувчанлик хоссаси металлар, яримўтказгичлар ва диэлектрикларга ажралиши зоналарнинг электронлар билан тўлдирилишига боғлиқ. Энергетик зонани уч хил ҳолатини кузатиш мумкин.

+ 1 2 3 4 5 7 6 8 P+ e-1 1 - õ î ë à ò ä è ý ë å ê ò ð è ê + 1 2 3 4 5 7 6 8 P+ e-1 2 - õ î ë à ò ó ò ê à ç ã è ÷ + 1 2 3 4 5 7 6 8 P+ e-1 2 - õ î ë à ò ÿ ð è ì ó ò ê à ç ã è ÷ Металларда энергетик зона ярим тўлдирилган шунинг учун улар яхши электр ўтказувчанлик хоссага эга бўлиши мумкин. (2-ҳолат).  Яримўтказгичлар ва диэлектриклар орасидаги фарқ валент зона билан, ўтказувчанлик зонадаги энергетик қобиқ E R <3эВ бўлса, диэлектрикларга бу энергетик қобиқ E R <3эВ тенгдир. • Моделда 7 қатламли тугун server, мижоз , брандмаурер , маълумотлар базасини акс эттиради , 3 қатламли тугун маршрутловчини, 2 қатламли тугун кўприкни, 1 қатламли тугун такрорловчини , нолинчи қатлам алоқа муҳитини

(кабелли уланишларни ) акс эттиради . Моделнинг 0-,1-,2-3- қатламлари Интранетнинг алоқа қисмини 4- қатлам алоқа қисми билан биргаликда TSP/IP тармоғини акс эттиради . • модел тугунидаги ҳар бир кўп қатламли тугун аслида Интранет элементини ийерархия тизими тарзида ифодалайди. Тугундаги ҳар бир қатлам фаол дастурий ва ёки техникавий объектлардан ташкил топган бўлиб , ахборот узатиш бўйича маълум вазифаларни адо этади ва тармоқдаги ўзи билан тенг қатламда жойлашган объектлар билан алоқага киришади. Қатламларнинг асосий дастурий ташкил этувчилари протоколлар бўлиб вазифаси тегишли протоколларга биноан остки қатлам хизмат (service)идан фойдаланиб устки қатламга хизмат кўрсатишдир. Тугуннинг қўшни қатламлари ўз вазифаларини бажаришда ахборот айрибошлайдилар. Бунда сервер ё мижоз тугунидаги тадбиқий жараёнларнинг ахборот ўқими 7 чи қатламдан паст томон 0 чи қатламга ўтиб, ундан узатиш муҳити (симли ё симсиз муҳит) ва алоқа элементи (такрорловчи, кўприк, маршрутловчи, шлюз тугунлари) орқали бошқа мижоз ё server тугунининг тадбиқий жараёнида бориб қўшилиши содир бўлади. Ахборот оқими бирликлари қатламдан қатламга ўтганда ўзгариб боради. Масалан, тадбиқий қатлам, ифодалаш, сеанс ва транспорт қатламлари учун маълумотлар бирлиги хабар бўлса, тармоқ қатламида маълумотлар бирлиги пакетдир. Маълумотлар бирлиги канал қатламида кадр бўлса, физикавий қатламда 1 ё 0 ни билдирувчи бит эрур. Маълумотлар бир қатламдан бошқасига ўтган сари уларнинг форматлари ҳам қатламга мос тарзда ўзгартирилиб қўйилади. Кўп қатламли моделнинг афзаллиги шундаки, тармоқнинг аппарат ва дастурий воситаларини яратувчилар тегишли қатлам учун ўз ишланмаларини юзага келтиришда шу қатламга қўйилган талаблар билан чекланиб бошқа қатламларнинг қандай тарзда яратилишига парво ҳам қилмайдилар. Бу тармоқ яратишда турли платформаларга оид аппарат ва дастур воситаларидан фойдаланишга кенг йўл очиб беради. Қуйида қатламлар вазифалари баён этилган.

0- чи қатлам : Узатиш муҳити . Бу қатлам ISO / OSI тармоқ моделининг энг ички нолинчи фатлами физикавий боғланиш воситалари (кабеллар ва бошқа улаш воситалари)ни акс эттиради. Интранетнинг барча тугунлари бир- бирига узатиш муҳити орқали боғланади. 1-чи қатлам: Физикавий қатлам. Вазифаси - алоқа каналлари билан физикавий интерфейс таъминлаб беришдир . Бу қатлам тармоқ алоқа каналларининг электр ва механикавий жиҳатларини белгилайди. 2- чи қатлам : Канал қатлами . Вазифаси маълумот узатиш каналларини бошқариш, каналлар бўйлаб маълумот узатиш ва каналлардаги узатиш хатоларини пайқаш ( русча -обнаружение). Асосийси мақсади - маълумотнинг уни узатиш жараёнида бузилишининг олдини олиш. Канал қатламида маълумот кадрлар оқими сифатида шаклланади. Канал ахборот узаётган компьютердаги тармоқ плата(карта)сидан бошланиб шу ахборотни қабул қилаётган компьютердаги тармоқ картаси билан тугалланган алоқа йўлини ўз ичига олади. Ҳар бир тармоқ картаси (Ethernet yo IBM Token Ring картаси) ноёб тармоқ манзилига эга. Бу карталар канал қатламига нисбатан ички бўлган физикавий қатламни канал қатламига нисбатан юқори (ташқи) бўлган тармоқ қатламининг дастурий таъминоти билан боғлайди. Масалан, тармоқ Ethernet асосида қурилган бўлса, компьютерни тармоққа уланган Ethernet картаси ва канал қатламига протоколлар мажмуйи билан таъминлаш натижасида канал қатлами хосил бўлади. Канал қатлами туфайли тармоқ қатлами қанақа тармоқ технологияси-Ethernetми ё IBM Token Ring қўлланганлигини ва канал қатламига ўтган ахборот оқими кадрлар (Ethernet ё IBM Token Ring кадрлари) кетма-кетлигига қандай қилиб айлантирилаётганини ҳисобга олиши шарт эмас. 3-чи қатлам: Тармоқ қатлами. Вазифаси ахборотни маршрутлаш, маълумотларни бўлаклаш ва бўлакларни бирлаштириш. Бу қатламда ахборот оқимини пакетлар оқими шаклида бўлади. Тармоқ қатламининг асосий протоколи IP протоколидир. Маълумотлар пакети узатилаётган маълумот ва

бошқарув сигналларида акс этган маълумотлар билан бирга узатувчи ва уни қабул қилиб олувчи тармоқ тугунларининг манзилларини ҳам ўз ичига олган. Тармоқ қатлами ва унга нисбатан ички барча қатламлар Интранетнинг алоқа қисмини ташкил этади. 4-чи қатлам: Транспорт қатлами. Вазифаси тармоқ тугунлари- компьютерлари орасида маълумотларни ишончли етказиб бериб, ахборот алмашишдир. Бу қатламнинг асосий протоколи TCP протоколидир. Шу протокол асосида ташқи сеанс қатламидан олинган маълумотлар тармоқ қатламига мос келувчи бўлаклар-пакетларга ажратилади ва тармоқ қатламига узатилади. Тармоқ қатламидан қайтган ахборот оқими устида бунга тескари амаллар бажарилади. Шундай қилб, транспорт қатлами тармоқ қатлами бошқарадиган пакетлар трафигини ҳосил қилиб беради. : 5-чи қатлам Seans қатлами . Вазифаси–тадбиқий жараёнлар мулоқотини қўллаб-қувватлаш бу жараёнларни уланиши ва ажратилишини таъминлаш ва тадбиқий жараёнлараро маълумотлар узатишни таъминлаш. Seans қатлами ҳар бир алоқа seansи учун иккинчи томон (тармоқ тугуни) билан суҳбат асосида турли тугунлар тадбиқий жараёнлари билан уланишлар ўрнатади. Шунингдек seans қатлами уланишнинг иккала томонининг асли кимлигини ҳам аниқлайди. Шундай қилиб seans қатлами фойдаланувчилар ва тармоқ иловалари орасида боғланишларни ўрнатади ва уларни бошқаради. 6-чи қатлам: Ифодалаш қатлами. Вазифаси–ахборот ифодалаш шаклларини (тасвир, матн, қатор ва ҳ.к.) мувофиқлаштириш ва мослаш; маълумотлар, кодлар, алифболар ва графика элементларини шакллантириш. Бу қатлам тармоқ томонидан алоқа давомида бир нечта бор ишлатилинадиган умумий функциялар мавжуд. Булар қаторига тармоқни босқич ва дисплейларга улаш, файлларни форматлаш киради. Мазкур қатлам кўп форматли файллар билан ишлашга имконият яратади. Унинг вазифалари одатда амалий дастурлар воситасида бажарилади. Бу қатлам баъзи алоқа

хизматларини шифрлаш ва ахборотларни зичлаш каби хизматларни ҳам амалга оширади. 7-чи қатлам: Тадбиқий қатлам. Вазифаси–тадбиқий жараёнлар билан интерфейс таъминлаб бериш. Бу қатламда муайян иловалар ва амалий компьютер тармоғи дастурлари мавжуд. Web браузер, FTP ва Telnet шундай стандарт дастурлар жумласидандир. 7-чи қатламдан ташқи юқориги қатламда турли тадбиқий жараёнлар содир бўлади.

Адабиётлар: 1. Демирчян К.С. Теорическая электро техника. Москва, 1985 г. «Энергия», 1-2 часть. 2. Матханов И.Н. Основы анализа электрических церей. Москва, 1985 г., «Энергия». 3. Федоров А.А. Электроснабжения пром.предприятия. Москва, 1976 г. «Энергия». 4. Веников В.А. Математические задачи энергетики. Москва, «Высшая школа», 1980 г.

Похожие

Майдон транзисторлари уларнинг биполяр транзисторлардан фарқи P-N ўтишли майдон транзисторлари.

Электр занжирлари назариясида қўлланиладиган электромагнит майдон тушунчаси ва интеграл катталиклар.

Узгармас ток машиналарида якор реакцияси якор реакциясини хисоблаш

Узгармас ток машиналари хакида тушунча.

Ўзаро индуктив бўлган занжирларни ҳисоблаш.