Электр юритманинг турғунмас харакати - Энергетика - Рефераты

Электр юритманинг турғунмас харакати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

98.7939453125 KB

Электр юритманинг турғунмас харакати Режа: 1. Ўзгармас динамик моментдаги электр юритмани тургунмас харакати 2. Тезликка нисбатан чизиқли боғланишли динамик моментдаги ЭЮ турғунмас харакати 3. Ихтиерий динамик моментли турғун харакати

Электр юритманинг турғунмас ҳаракати ЭЮ нинг турғунмас ҳаракати , двигател ва юклама моментлари бир - биридан фарқланганда, яъни М  М с бўлганда рўй беради. Бу холда динамик момент нолга тенглашмайди ва ҳаракат тезлигининг ортиши ёки камайиши содир бўлади. ЭЮ даги турғунмас ҳаракатни ўзига хос кўринишлари - бу двигателни ишга тушириш, тўхтатиш ва тескари айлантириш, шунингдек уни бир тезлик қийматидан бошқасига ўтишидир (тезликни ростлаш). Турғунмас ҳаракат, ЭЮ нинг бирор - бир кўрсаткичли турғун режимидан бошқа кўрсаткичли турғун режимига ўтишига мос тушади. Шу сабабли, турғунмас ҳаракат ўтиш жараёни ёки ўткинч режим хам деб аталади. Турғунмас ҳаракатни кўриб чиқишдан асосий мақсад, ЭЮ даги механик ўзгарувчилар (координаталар) - двигател моменти, тезлиги ва валининг бурилиш бурчагини вақт билан боғланишини топишдир, яъни М(t),  (t) ва  (t) . Бу боғланишлар ҳаракат тенгламасини (2.15) ечиш орқали олинади. Умумий холда, двигател ва ишчи механизмининг моментини, баpзида эса инерция моменти хам вақт, тезлик ва ўрин жойининг функцияси бўлиши мумкин. Ўтиш жараёнларини мумкин бўлган хар хил кўринишларидан, ЭЮ ларда кўп учраб турадиган, яъни двигател ва ишчи механизм-нинг моментини, шунинг учун динамик моментни хам тезлик функцияси бўлган холатини кўриб чиқамиз. Бундай ўтиш жараёнларини шартли равишда уч гурухга ажратиш мумкин: ўзгармас динамик моментдаги, тезликка нисбатан чизиқли боғланишдаги динамик моментдаги ва ихтиёрий динамик моментдаги.

Ўзгармас динамик моментдаги электр юритмани тургунмас харакати А) Ўзгармас динамик моментдаги электр юритманинг турғунмас ҳаракати Бир массали системанинг (2.2.б-расм), ўзгармас ва нолдан фарқ қилувчи динамик моментдаги турғунмас ҳаракатни кўриб чиқамиз. Бу ҳаракат шундай холда юзага келадики, бунда двигател ва иш механизмнинг механик характеристикалари бир-бирига параллел бўлади, (мисол учун, 2.9.а- расмда кўрсатилгандек вертикал бўйлаб ўтказилганда). ЭЮ координаталарини вақт бўйича ўзгаришнинг қидирилаётган боғланишлари асосий ҳаракат тенгламасини (2.14) ечиш (интеграллаш) йўли орқали топилади. 2.9-расм. Двигател ва ижро органининг моментлари ўзгармас бўлгандаги ўтиш жараёнлари. Кўриб чиқилаётган холда у, бўлинадиган ўзгарувчиларли дифференциал тенгламалар синфига тегишли бўлади: d = [(М - М с ) / J] d t Бундан, М=М с =cоnst эканлигини хисобга олган холда, топамиз  = [( M - M с ) / J ] t + C

Интеграллаш доимийси С қуйидаги бошланғич шартлардан аниқланади: t =0 бўлганда  =  б , шунинг учун бу ерда С =  б . Шунинг учун  =[( M - M c ) / J ] t +  б , (2.19) (2.19) дан кўриш мумкинки, М дин =М - М c = c о nst бўлганда, тезлик вақтнинг чизиқли функциясидир. У, М - М c >0 бўлганда ошиб боради ва М - М c <0 да эса камаяди.2.9.б расмда  ( t ) тезликни М - M c >0 бўлгандаги ўзгариш жараёни кўрсатилган. Ўтиш жараёнининг давомийлиги t уж , яъни тезликни бошланғич  б дан охирги  о x қийматигача ўзгариш вақтини (2.19) дан, t = t уж ва  =  о x ларни алмаштириб қўйиш йўли билан топамиз t уж = J (  -  б ) / (М - М с ) (2.20) Тезликка нисбатан чизиқли боғланишли динамик моментдаги ЭЮ турғунмас харакати Б) Тезликга нисбатан чизиқли боғланишли динамик моментдаги электр юритманинг турғунмас ҳаракати Караб чиқилаётган ҳаракат кўриниши жуда кенг тарқалган. У, мустақил қўзғатишли ўзгармас ток двигателли ЭЮ ва айрим бир холларда асинхрон ЭЮларнинг ўтиш жараёнлари учун характерлидир. 2.10, а-расмда, қуйидаги алгебраик тенгламалар асосида қурилган двигател ва ишчи механизмининг чизиқли механик характеристикалари кўрсатилган. М = М кт -   ; М с = М со +  с  , (2.21) бунда М қт ва М со - тезлик нолга тенг бўлгандаги двигател ва ишчи механизмининг моментлари. Бу ифодаларни ҳаракат тенгламасига (2.14) қўйиш орқали оламиз М - М с = М кт -   - M со -  с  = J d  /dt (2.22) (2.22) ни дифференциал тенгламаларни одатдаги кўриниш бўйича ёзамиз Т м (d  /dt) +  =  т , (2.23)

бунда Т м = J / (  +  с ) - электромеханик вақт доимийси, с;  т = ( М қт - М со )/(  +  с ) - турғун тезлик, у двигател ва иш механизми ха-рактеристикаларини кесишиш нуқтасига (1) мос келади. (2.23) ифода ўзининг кўриниши бўйича, чизиқли биринчи тартибли дифференциал тенгламадир, унинг  (t) ечими қуйидагича бўлади  ( t ) = Ae - t / Tm +  т (2.24) Коэффициент A ўтиш жараёнини t =0 ,  =  б бўлгандаги бошланғич шартларидан аниқланади: A =  б -  т Тезликни вақт бўйича ўзгаришининг қидирилаётган богланиши  (t) = (  б -  т ) е -t/ Tm +  т (2.25) Двигател моментини вақт бўйича функцияси, (2.21) ифодага кўра тенгдир М ( t ) = M кт -   ( t ) (2.26) Куйидагиларни хисобга олган холда :  =  M/  = M кт /  о =(M кз - M т ) /  т =(M кт - М б )/  б , шунингдек  т ва  б ларни алмаштирилгандан сўнг, М(t) учун топамиз M(t) = (M б - М т ) е -t/ Tm + М т (2.27)  б  т М т М б М кт  Т  бМ ТМ б t уж =3Т м t) М t) 0,05  Т а) б)

2.10-расм. Двигател ва ишчи механизминининг чизиқли механик характеристикалари (а) ва ЭЮ тезланишининг ўтиш жараёнини графиги (б) Амалда кенг тарқалган холат учун, яъни  с = 0 (механизмининг характеристикаси вертикал чизиқ бўлганда), (2.25) ва (2.27) ифодаларга кирувчи кўрсаткичлар соддалашади ва қуйидаги кўринишга эга бўлади Т м =J/  =J  о /M кт ;  т =(М кт - М с )/  (2.28) (2.25) ва (2.27) ифодалар тезликни ёки моментни бошланғич қийматларидан  i ёки М i қийматларигача ўзгариши учун сарф бўлган вақтни t ўж (ўтиш жараёнининг давомийлиги) топиш имконини беради t ўж =T м ln [(  т -  б )/(  т -  i )]=T м ln [(M т - M б )/(M т - M i ) (2.29) Караб чиқилган ўтиш жараёнини, (2.25) ва (2.27) ифодаларни хисобга олган холда, қисқа тахлили шуни кўрсатадики, бунда тезлик ва момент вақт бўйича вақт доимийси Т м билан характерланадиган экспоненционал функцияга мос равишда ўзгаради. 2.10, б расмда  (t) ва M(t) боғланишларини двигател тезлиги  б дан  т гача оширилгандаги ўзгариши кўрсатилган. (2.25)-(2.29) тенгламаларга кирувчи электромеханик вақт доимийси Т м , аниқ геометрик ва физик мазмунга эга. Ўтиш жараёнининг графикларида (2.10, б-расм), у ўзгарувчини турғун қийматига мос келувчи горизонтал чизиқни t=0 нуқтадан ўткинч режим эгри чизиғига ўтказилган уринманинг кесиб ўтишидан хосил бўлган бўлагига тенгдир. Миқдор жихатдан Т м , салт режимдаги (М с =0) двигателни ишга тушириш моменти М қт таъсири остида қўзғалмас холатдан (  =0) идеал салт юриш тезлигигача (  ох =  о ) сарфланган тезланиш вақтига t тез тенгдир. Хақиқатдан, (2.20) формуладан кўрсатилган шартлар учун T ўж = t тез = J  о / M кт = Т м , келиб чиқади Экспоненциал ўтиш жараёнларида электромеханик вақт доимийси Т м , маpлум бир маpнода уларнинг давомийлигини аниқлайди. Назарий жихатдан, бундай ўтиш жараёнларининг давомийлиги чексиздир. Амалиётда эса ўтиш

жараёнларининг муддатини шартли тугаш вақти сифатида, координата ўзининг турғун қийматини 95 % фоизигача етиш учун сарф қилган вақт қабул қилинган. Бу, ўтиш жараёнининг амалий вақти t=3Т м га тенг бўлади (2.10, б расмга қаранг). Ихтиерий динамик моментли турғун харакати В) Ихтиёрий динамик моментдаги турғунмас ҳаракат Бу кўринишдаги ўтиш жараёнлари, двигател ва ишчи механизмининг моментлари турлича, шу жумладан тезлик, вақт ёки жой ўрнининг ночизиқли функцияси бўлган холатлар учун тегишлидир. Ыидирилаётган  (t) ва M(t) боғланишларни аниқлашдаги асосий қийинчилик ҳаракат тенгламасини интеграллаш билан боғлиқ бўлиб, бунда у мумкин бўлган вариантларни жуда кўплиги сабабли, ягона универсал ечим усулига эга эмасдир. Талаб қилинаётган аниқлик ва дастлабки берилган бошланғич қийматларга кўра, ўтиш жараёнининг характеристикалари қуйида келтирилган усуллардан бири орқали топилади. Двигател ва иш механизмининг ночизиқли механик характеристикаларини чизиқлаштириш . Бу усул механик характеристикани ёки унинг баpзи қисмларини тўғри чизиқли боғланишга эга бўлган кўринишга келтиришга асосланган. Бу холатда, ўтиш жараёнларининг эгри чизиқларини қуриш учун ёки унинг давомийлигини хисоблаш учун (2.20), (2.25) ва (2.27) формулалардан фойдаланиш мумкин. Агар механик характеристика тўғри чизиқнинг бир неча бўлаклари орқали аппроксимация қилинган бўлса, унда ўтиш жараёни бу бўлаклар бўйича алохида қурилади ва ўзгарувчиларнинг олдинги бўлакдаги охирги қиймати кейинги бўлакдаги бошланғич қиймат хисобланади. Харакат тенгламасини аниқ интеграллаш . Бу усулни, двигател ва ишчи механизмининг моментлари аналитик (формула кўринишида) холда тезлик, вақт ёки жой ўрнини функцияси сифатида берилса, ишлатиш мумкин.  (t) ва M(t) боғланишларини аниқлаш, бу функцияларни (2.14) тенгламага

қўйиш ва назарий жихатдан аниқ бўлган унинг ечимини топиш орқали амалга оширилади. Харакат тенгламасини рақамли интеграллаш усуллари . Кўп учрайдиган холларда, яъни двигател ва ишчи механизмини характеристикаси график тарзда ёки жадвал кўринишида берилган бўлса, унда дифференциал тенгламаларни (ҳаракат тенгламаси хам бу турга киради) интеграллашни чизиқли усулларидан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Бу усулларнинг энг соддаси Эйлер усули бўлиб, бунда (2.14) тенгламадаги дифференциал ўзгарувчилар уларнинг ортирмаси билан алмаштирилади, натижада бу тенглама қуйидаги кўринишда ёзилиши мумкин t = J  / ( M - M c ) (2.30) Бу тенгламадан фойдаланиш учун, тезлик кўрсатилган ўқ бир неча бўлакларга  бўлинади, бунда АД ва юклама (вентилятор) моменти ўзгармас деб қабул қилинади (2.11, а-расм). Сўнгра, хисоблашда қулайлик яратиш учун, 2.1 жадвал тузилади: 2.1 жадвал  i  i =  i-1 +  1 M i M c1  t 1 t i =t i - 1 +  t i 1 2 3 4 5 6  1  2 ...  1  1 =  1  2 =  1 ++  2 ...  i =  i - 1 + +  i M 1 M 2 ... M i M c1 M c2 ... M ci  t 1  t 2 ...  t i t 1 =  t 1 t 2 =t 1 +  t 2 ... t i =t i - 1 +  t i

2.11-расм. Ўтиш жараёнларининг эгри чизиқларини қуришда рақамли усулдан фойдаланиш: а - механик характеристикалар; б - ўтиш жараёнининг эгри чизиқлари ( t ) боғланишни хисоблаш тартиби қуйидагилардан иборатдир. Хар қайси i -чи интервалдаги   i тезлик учун, 2.11, а-расмдаги характеристикадан ушбу интервалдаги двигател M i (3 устун) ва юклама М с i (4 устун) ўртача моментлари аниқланади. Сўнгра (2.30) ифода орқали  t i хисобланади (5 устун). Хисоблашни охирги босқичида тезликни  i (2 устун) ва вақтни t i (6 устун) шу пайтдаги қийматлари, уларнинг ошишлари ва олдинги булакдаги қийматларининг йиғиндиси сифатида аниқланади ва қидирилаётган  (t) боғланиш қурилади (2.11, б расм). Кўриб чиқилган рақамли усулнинг афзаллиги унинг соддалиги ва яққоллигидадир, унинг керакли аниқлигини эса тезликни  интерваллари қийматини танлаш хисобга олиш мумкин. Ўтиш жараёнини қуришнинг графо-аналитик усуллари . Бу усуллар, механик характеристикалар график холда берилганда ишлатилади. ЭЮ назариясида бундай усулларнинг бир неча турлари яратилган (мисол учун, юза ва пропорциялар усуллари), уларнинг асосида хам ҳаракат тенгламасини (2.14) ечиш етади. Бу усуллар бажарилиши [ 6 ] кўриб чиқилган. Хулоса қилиб айтиш мумкинки, бу кўринишдаги ўтиш жараёнларини хисоблашда хисоблаш машиналарини қўллаш мақсадга мувофиқ бўлади.

А дабиётлар: 1. Хомудханов М.З., Мажидов С.М. Электрик юритма ва уни бошкариш асослари. Т. Укитувчи. 1970. 2. Москаленко В.В. Автоматизированный электропривод. М. Энергоатомиздат. 1986. 416 с. 3. Чиликин М.Г., Сандлер А.С. Обший курс электропривода. М. Энергоиздат. 1988. 576 с. 4. Шенфелед Р., Хабигер Э. Автоматизированный электропривод. - Л. Энергия, 1985. 464 с.

Похожие

Электр юритманинг харакат тенгламаси характеристикалари ва турғун харакати

Электр юритманинг механик кисми ва уни хисоблаш схемалари

Электр юритма механикаси

Электр тармоқларда электр ёйи

Электр юкламаларнинг графиклари