Диэлектрикларнинг электр ўтказувчанлиги - Энергетика - Рефераты

Диэлектрикларнинг электр ўтказувчанлиги

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

95.5 KB

Диэлектрикларнинг электр ўтказувчанлиги. Режа : 1. Диэлектрик электр ў тказувчанлик ҳа қ ида тушунча. 2. Диэлектрда кузатиладиган ў тказувчанлик. 3. Электр ў тказувчанлик.

1. Диэлектрик электр ў тказувчанлик хакида тушунча . Жисмда электр зарядларнинг тартибли ҳаракати электр токини ҳосил қ илади. Зарядларнинг бундай тартибли ҳаракати электр майдон кучланганлиги таъсирида вужудга келади. Диэлектрикда электр ў тказувчанлик унинг таркибидаги эркин зарядлар ҳисобига содир б ў лади. Ҳажим бирлигида n та заряд элтувчиси б ў лган ва заряд қ иймати g га тенг б ў лган диэлектрикка ташки электр майдони (Е) таъсир эттирилса шу электр майдони таъсирида заряд куч чизи қ лари й ў налишида маълум тезлик V олади. Диэлектрик таркибидаги озод зарядлар ички ток о қ имига олиб келади. Жисмнинг к ў ндаланг юзасидан ва қ т бирлигида ў тадиган электр ми қ дори яъни ток зичлиги: J = nqv A /м 2 ёки  E J  ( 1 )   /1 эканлигини хисобга олсак. J=E·  Бу ерда  -солиштирма электр қ аршилиги Ом.м:  -солиштирма электр ў тказувчанлик, см/м. Жисм электр ў тказувчанлиги электронли, ионли ( ё ки электролитик) ва момионли ( ё ки электрофоретик) к ў ринишларга эгадир. 2. Диэлектрикларда кузатиладиган ўтказувчанлик. Диэлектрикларда асосан ионли электр ўтказувчанлик кузатилади. Одатда, диэлектрик оз б ў лсада маълум ми қ дордаги электр токини ў зидан барибир ў тказади. Бу эса эркин заряд этувчилар мавжудлиги билан тушинтирилади. Изоляция материали одатда жуда катта солиштирма қ аршиликка эга б ў лади.

Бу қ иймат қ анча ю қ ори б ў лса, диэлектрикдан шунча кам ми қ дорда электр токи ў тади. Бундай ҳоссага эга диэлектриклар ю қ ори сифатли ҳисобланади. Энергия исрофи - электр майдони таъсирида газ, сую қ лик ва қ аттик холатдаги диэлектрдан қ андайдир ми қ дорда электр токи ў тиб, диэлектрикда электр энергия исрофи кузатилади. Бундай исрофларни ани қ лашда диэлектрикларнинг электр ў тказувчанлигини ў рганиш катта амалий аҳамиятга эгадир. Электр ў тказувчанликни ў рганишда изоляция материалидан ясалган ва металл электронлар билан жиҳозланган намунага кучланиш берилади. Диэлектикнинг қ изишига сарф б ў ладиган электр энергияси диэлектрик исрофи ва диэлектрик энергия сочилиши дейилади. Намуна асосан ясси тахтача шаклида тай ё рланиб, электродлар унинг бир ё ки карама-карши икки юзасига ў рнатилади. Диэлектрикнинг I y I y ҳажмий қ аршилигини ани қ лаш учун электр токи намунанинг ҳажми б ў йича ў тказилади ва электродлар қ арама- қ арши 1 юзага ў рнатилади. Мазкур I s электродлар гальвонометр оркали электр манбаига уланади. 1-расм Диэлектрикнинг юза қ аршилигини ани қ лашда эса электродлар намунанинг бир юзасига ў рнатилиши мумкин. Диэлектрикка ў згармас кучланиш улангандан с ў нг маълум ва қ т (бир минут) ў тгандан с ў нг, ток ў зининг кандайдир ў згармас қ ийматига эришади ва бу ток ички ток ( I и ч ) дейилади. Диэлектрикнинг каршилиги ( R ) берилган кучланиш ( U ) га т ў ғри пропорционал диэлектрикдан яъни

диэлектрикнингумумий каршилигига бир-бирига паралел ў таетган ички токка эса тескари пропорционал б ў лади. ч JU U R  (2.) 3. Электр ўтказувчанлик. Диэлектрикнинг электр ўтказувчанлиги, аксинча, қаршиликка тескари пропорционалдир: U J R uч   1  (3) Сирт токи - диэлектрик сирти бўйлаб ўтадиган токни ( I b ) деб аталиб, бу ток миқдорининг хажмий ток I миқдори билан йигиндиси эса диэлектрикдан ўтадиган умумий ток Iy ни ташкил этади. J J J s y   (4.) Бунда R U U J    ; Rs U S U Js    (5.) Диэлектрикнинг умумий электр ўтказувчанлиги қўйидагича аниқланади ? ёки Rs R Ry 1 1 1   ; Rs R Rs R Ry    (6.) яъни диэлектрикнинг умумий қаршилиги бир-бирига паралел равишда уланган хажмий ва юза қаршиликлар йиғиндисидан иборат бўлади. Кўндаланг кесим юзаси S ва узунлиги h бўлган диэлектрикнинг хажмий қаршилиги R қўйидаги ифодани аниқланади:

Oмs h R   (7.) Диэлектрикнинг солиштирма юза қ аршилиги эса: м Oмh s R    (8.) Ҳалкаро бирликлар системаси (СИ) га асосан бу қаршилик Омхм ёки Омхмм 2 /м бирликларда олинади: 1 Ом  м=100 Омхсм=10 6 Омх  мм 2 /м=10 6 мкОм  м=10 8 мк Ом  см. Диэлектрикнинг солиштирма ҳажмий ўтказувчанлиги унинг солиштирма ҳажмий каршилигига тескари пропорционалдир. Электр ўтказувчанлик жисмнинг ҳолати (газ, суюқ, қаттиқ) гунга таъсир этувчи кучланиш тури ва миқдорига, муҳит температураси, намлиги ва бошқа таъсирига боғлиқ бўлади. Абсорбция - ўзгарувчан электр майдони таъсиридаги диэлектрикдан эса факат ички ток ўтиб, абсорбция токи факат кучланишни ўлчаш ёки узиш пайтида кузатилади. Паст сифатли суюқ ва қаттиқ неоляция материалларида  =10 6 -10 8 Ом  м бўлиб юқори (олий) сифатларда эса, бу қ иймат 10 14 -10 18 Ом/м га тенг б ў лади. Яхши сифатли диэлектрик ва i ab электр ў тказгич материали орасидаги солиштирма хажмий қ аршиликлар фар қ и 10/22-10/25 i ич га ё тиб боради. Диэлектрикнинг 2-расм. Диэлектрикдан утаётган токнинг вакт буйича характеристикаси

солиштирма юза қ аршилиги электродлар ў заро тенг ва юзага паралел равишда ў рнатилган д а: i d R s s   (9.) Бунда: Rs-диэлектрикнинг юза қаршилиги, Ом: d-электроднинг узунлиги, м; L-мазкур электродлар орасидаги масофа, м.

Фойдаланилган адабиётлар : 1. И.Носиров «Материалшунослик» Тошкент Ў китувчи 1994 й. 2.М.Т.Нормуродов, Б.Е.Умирзоков, И.П. Пармонкулов «Электротехника материаллари ва қ урилмалари технологияси». Тошкент. Мехнат. 2004 й. 3. В.А.Мирбобоев «Конструкцион материаллар технологияси». 4. Ш.М. Камолов, А.Ш. Ахмедов “Электротехника материаллари” Т.1994 й. 5. Ш.М. Камолов, А. Ш. Ахмедов “Диэлектриклар” Ўқ ит. Тошкент 1990 й. 6. Тареев Б. М. “Физика диэлектрических материалов” М. Энергия 1982 й. 7. В. Е. Китаев “Электротехника ва электроника асослари” Т.1984 йил. 1. Н Г Дроздов, Н В Никулин “Электр материалларини урганиш” Тошкент. 1985 й. 9. Мозберг Р К “Материловедение” учеб. Пос. М. Выс. школа. 1991 г.

Похожие

Диэлектрикларнинг номланиши.

Ярим ўтказгичларнинг электр ўтказувчанлиги. Кристалл панжаралар. Энергетик диаграммалар.

Электротехник материалларнинг асосий характеристикалари

Электр изоляцион материаллар

Электр тармоқларда электр ёйи