Актив, реактив ва тўла қувват. - Энергетика - Рефераты

Актив, реактив ва тўла қувват.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

76.5 KB

Актив, реактив ва тўла қувват. Режа: 1. Актив қувват ва унинг аҳамияти. 2. Реактив қувват ва уни тўлдириш. 3. Тўла қувват.

1. Актив қувват ва унинг аҳамияти. Электр энергетикасида актив қувват «махсулот» бўлиб ҳисобланади. Биз актив қувватдан фойдаланамиз, уни сотамиз, уни ишлаб чиқамиз, уни масофога ўзатамиз. Таъриф: Электр занжиридаги тебранувчан жараёнларда Р актив қувват деб, тўлиқ тебраниш давридаги қувватнинг ўртача қийматига айтилади :      Т Т dti U T pdt Т Р 0 0 /1 1 (1) б у ерда: P = U  i оний қувват. Агарда занжирнинг U ва i катталиклари вақтнинг синусоидал функциялари эканини ҳисобга олинса: U =U m  sin  t; i = I m  sin(  t –  ) (2) у ҳолда, қуйидагига эга бўламиз:                 T T m m dt t T UI dt t t T I U P 0 0 ) 2 cos( cos ) sin( sin 2 2 2       (3) қуйидагини ҳисобга олиб:  Т 0 cos (2  t -  ) dt = 0 (4) Синусоидал жараёнлардаги актив қувватни топиш ифодасига эга бўламиз: P = U  I  cos  (5) (3.8.5) тенглик бир фазали занжир учундир. Уч фазали занжир учун: P = 3 U  I  cos  (6) Актив қувватнинг қиймати ва унинг истеъмол қилиш шакли cos  кўпайтувчининг қийматига боғлиқ. Бу ҳақда батафсилроқ кейинги маърузаларда тўҳталади. с os  қанча катта бўлса, истеъмолчига келтирилаётган электр энергиясининг бажараётган фойдали иш ҳажми ҳам шунча катта бўлади. Тармоқдаги исрофларни бартараф этиб бўлмайди. Электр энергиясини ишлаб чиқариш ва истеъмол қилишнинг яна бир хусусияти шундан иборатки, уни сақлаб бўлмайди. Шунинг учун қуйидаги тезис ўринлидир; электр энергиясини ишлаб чиқармасдан истеъмол қилиб

бўлмайди ва аксинча: истеъмол қилмасдан ишлаб чиқариб бўлмайди. Курсатилган жараёнлар вақт бўйича бир вақтнинг ўзида содир этилади. (Электромагнит тўлқинларнинг тарқалиш тезлиги ёруғлик тезлигига тенг ва С=3  10 8 м/сек. ни ташкил этади). Истеъмолчиларда доимо актив қувватнинг ваттларда, қиловаттларда улчанадиган қиймати курсатилади. 2. Реактив қувват ва уни тўлдириш. Амалиётда кўриб чиқиш учун реактив қувват деб аталувчи Q = UI sin  (уч фазали занжир учун: Q = 3 UI  sin  ) катталик ҳам киритилади. Реактив қувват тушунчасини киритишнинг ишлаб чиқаришдаги зарурати нимада? Амалиётда қўлланиладиган энергияни ҳисоблагичлар (счётчик) курсатадиган энергия миқдори муайян  вақт оралиғида истеъмолчига етказиб берилган энергия миқдорини англатади. Ушбу энергияни қуйидаги шаклда ёзиш мумкин: td I U Рdt         0 0 cos (7) Бу ҳолатда Р нинг сезиларли ўзгариши фақатгина кўп сондаги Т даврлар ичида ва табиийки,  нинг катталиги Т га нисбатан кўплаб марта катта бўлганидагина содир этилиши мумкинлиги кўринади. Аммо бу турдаги ҳисоблагич (счётчикнинг) курсатишига қараб, энергия истеъмолчиси cos  нинг қайси қийматида ишлаётганлигини аниқлаб бўлмайди. Бу мақсад учун истеъмолчининг уланиш нуқталарига қўшимча, реактив қувват интегралининг ўша  вақт оралиғидаги қийматини курсатувчи ҳисоблагич (счётчик) ни ҳам ўрнатишга тўғри келади: td I U Qdt         0 0 sin (8) Юқорида баён этилгандан кўриниб турибдики, реактив энергияни ҳисоблагичнинг курсатишлари қанча катта бўлса (оддий ҳисоблагич курсатишларига нисбатан таққосланганида), истеъмолчи ўртача cos  қиймати ҳам кўриб чиқилаётган вақт оралиғи учун шунча кичик бўлади.

Актив қувват катталигини оддий ваттметр ёрдамида ўлчаш мумкин, реактив қувват катталигини эса – фақатгина шу мақсад учун махсус ишланган электр ўлчов асбоби ёрдамида аниқлаш мумкин. P ва Q ни била туриб, sin ва cos  ларни ҳар бир энергия истеъмолчиси учун (ўлчаш пайтидаги катталикларини) аниқлаш мумкин. 2. Тўла қувват. S =U  I катталик тўла қувват деб аталади. Бу фақатгина cos  =1 бўлган шароитдагина ўринли бўлади, ёки бошқача айтганда энг катта актив қувват максимал қийматга эришилган пайтда қуйида тўлиқ қувватни аниқлаш формулалари келтирилган: S = U  I = I 2 Z = U 2  У (9) S = 2 2 Q Р  (10) S = P/cos  = Q/sin  (11) бу ерда Z - тўлиқ қаршилик , У – тўлиқ ўтказувчанлик . Уч фазали занжирни ҳисоблашда формулаларнинг ўнг қисми олдига 3 қуйилади. Ушбу коэффициент тўғрисида ЭТНА нинг “Кўп фазали занжирлар” қисмида батафсил тўҳталади. Одатда амалиётда фақатгина трансформаторлар учунгина тўлиқ қувват курсатилади. Бошқа истеъмолчилар учун эса актив қувват курсатилади. Куч трансформатори ўзгартирувчи бўлиб унинг мис ва пўлат қисмларида исрофлар бўлиши табиий ҳол. Куч трансформатори учун 70% ва ундан юқори юкланишлар энг мақбул (оптимал) ҳисобланади. Замонавий электр энергетикасида 1кВт истеъмол қилинадиган қувват деярли 7-8кВт қувватдан трансформацияланади (ёки кўп марта кучайтирувчи ва пасайтирувчи трансформаторлар орқали ўтади). Бунда трансформатор орқали шунингдек, электр тармоғида ҳосил бўлувчи реактив қувватлар трансформаторларнинг индуктив чўлғамларининг ўзларида, электр ўзатиш

линияларида ва ҳоказо) ҳам трансформацияланади. Шунинг учун трансформаторларнинг тўлиқ S қуввати (3.8.10) формула билан аниқланади.

Адабиётлар 1. Идельчик В.И. Электрические системы и сети. - М. Энергоатомиздат, 1989, 592 с. 2. Электрические системы. Электрические сети: Учебное пособие для вузов/Под ред. А.В.Веникова и В.А.Строева. – М.: Высшая школа. 1998. – 512 с. 3. Блок В.М. Электрические сети и системы. - М.: Высшая школа, 1986, 430 с. 4. Ғойибов Т.Ш. Электр тармоқлари ва тизимлари. Мисол ва масалалар тўплами. Ғ Тошкент.: ТошДТУ, 2006. 5 . Электрические сети и системы/ Под ред. Г.И.Денисенко. - Киев, Вища школа, 1986. – 452 с. 6 . Фазылов Х.Ф., Насыров Т.Х. Установившиеся режимы электроэнергетических систем и их оптимизация. – Т.: Молия, 1999.

Похожие

Параллел уланган электр занжирларнинг турғунлашган ҳолати. Актив, реактив ва тўла ўтказувчанлик.

Электр тармоқларнинг актив ва реактив қувватларнинг кирим-чикими (баланс). реактив қувватнинг қоплаш

Кетма–кет уланган электр занжирининг турғунлашган ҳолати. Актив, реактив ва тўлиқ қаршиликлар.

Актив экспериментни тайёрлаш ва ўтказиш

Трансформаторнинг магнитланиш жараёни