Turli jinsli sistemalarni ajratish - Экология - Рефераты

Turli jinsli sistemalarni ajratish

Загружено в:

14.09.2022

Скачано:

0

Размер:

80.5 KB

Turli jinsli sistemalarni ajratish Reja: 1. Turli jinsli sistemalarning hosil b o’ lishi va ularning klassifikatsiyasi. 2. Ajratish usullari. 3. Ch o’ ktirish, ch o’ ktirish qurilmalari.

Turli jinsli sistemalarning hosil b o’ lishi va ularning klassifikatsiyasi Har xil fazalardan (m: suyuqlik - qattiq modda, suyuqlik - gaz va hokazo) tashkil topgan aralashmalar turli jinsli sistema deb ataladi. Ko’pchilik turli jinsli sistemalar ishlab chiqarish sharoitida texnologik jarayonlarni amalga oshirish paytida hosil bo’ladi. Har qanday turli jinsli sistema ikki yoki undan ko’p fazalardan tashkil topadi. Zarrachalari juda maydalangan holatdagi faza dispers yoki ichki faza deyiladi. Dispers faza zarrachalarini o’rab olgan fazasi esa dispersion yoki tashqi faza deyiladi. Fazalarning fizik holatiga ko’ra turli jinsli sistemalar quyidagi gruppalarga bo’linadi. Suspenziyalar, emulsiyalar, ko’piklar, changlar, tutunlar, tumanlar. Suyuqlik va qattiq modda zarrachalaridan tashkil topgan aralashmalar suspenziya deyiladi. Qattiq modda zarrachalarining o’lchamiga ko’ra suspenziyalar (zarrachalar o’lchami 100 mkm dan ortiq); mayin suspenziyalar (zarrachalar o’lchami 0,5-100 mkm); loyqasimon suspenziyalar (zarrachalar o’lchami 0,5-0,1 mkm ); kolloid eritmalar (zarrachalar o’lchami 100 mkm dan kichik). Sanoatda suspenziyalar juda ko’p uchraydi. Qattiq sochiluvchan moddalarni suyuqlik bilan aralashtirish paytida suspenziyalar hosil bo’ladi. Emulsiyalar ikki xil o’zaro aralashtirilgan suyuqliklardan iborat bo’lib, bunda birinchi suyuqlikning ichida ikkinchi suyuqlikning tomchilari tarqatilgan bo’ladi. Emulsiyaga sut eng harakterli misol bo’la oladi. Sut tarkibida suv va 3-4 xil yog’ zarrachalaridan iborat. O’z tarkibida gaz pufakchalari tutgan suyuq sistemalar ko’piklar deb ataladi. Suyuqlik - gaz sistemasi o’zining xossasiga ko’ra emulsiyalarga yaqin turadi. Changlar deb o’z tarkibida qattiq moddaning mayda zarrachalarini tutgan gaz sistemalariga aytiladi. Chang tarkibidagi qattiq zarrachalar o’lchami 3-70 mkm oralig’ida bo’ladi. Tutunlar tarkibida o’lchami 0,3-5 mkm ga teng bo’lgan qattiq modda zarrachalari bo’ladi. Tutunlar bug’ yoki gazlarning suyuq yoki qattiq holatga kondensatsiyalanish jarayoni orqali o’tishda hosil bo’ladi.

Tumanlar suyuq va gaz fazalaridan tashkil topgan b o’ ladi. Tuman tarkibidagi suyuqlik zarrachalarining o’ lchami 0,3- 0,5 mkm ga teng. Chang tutun va tumanlar aerodispers sistemalar yoki aerozollar deb ataladi. Quyidagi rasmda turli jinsli sistemalarning klassifikatsiyasi berilgan. Ajratish usullari Texnikada turli jinsli sistemalarni tashkil etuvchi fazalar yoki komponentlarga ajratish t o’ g’ri keladi. Ajratish usullarini tanlashda turli jinsli sistemani tashkil etuvchi fazalarning holatiga, qattiq yoki suyuq zarrachalarning o’ lchamiga, fazalar o’ rtasidagi zichliklar farqiga, muhitning qovushqoqligiga ahamiyat berish kerak. Kimyoviy texnologiyada turli jinsli sistemalarni ajratish uchun quyidagi gidromexanik usullardan foydalaniladi: 1) ch o’ ktirish, 2) filtrlash, 3) tsentrifugalash, 4) suyuqlik yordamida ajratish. Og’irlik kuchi, inertsiya kuchlari yoki elektrostatik kuchlar yordamida suyuqlik va gazsimon turli jinsli sistemalar tarkibidagi qattiq yoki suyuq zarrachalarni ajratish ch o’ ktirish deb ataladi. Turli jinsli sistemalar Suyu q lik системалар Gazsimon системалар Suspenzi yalar: suyu q lik + q atti q modda Emulsi - yalar: suyuklik + suyu q lik Kupik- lar: suyu q lik + gaz CHang - lar: gaz + q atti q modda Tutunlar gaz + q atti q modda Tumanlar gaz + suyuqlik

Agar ch o’ ktirish og’irlik kuchi ta‘sirida borilsa, bu jarayon tindirish deb yuritiladi. Tindirish asosan turli jinsli sistemalarni birlamchi ajratish uchun ishlatiladi. Filtrlash - suyuq va gazsimon aralashmalarni g’ovaksimon t o’ siq filtr yordamida ajratishdan iborat. Filtrlash bosim yoki markazdan qochma kuch ta‘sirida olib boriladi va asosan suspenziya hamda changlarni t o’ la tozalash uchun ishlatiladi. Tsentrifugalash - suspenziya va emulsiyalarni markazdan qochma kuchlar ta‘sirida yaxlit yoki g’ovaksimon t o’ siqlar yordamida ajratish jarayonidir. Suyuqlik yordamida ajratish usuli deb gaz tarkibida b o’ lgan qattiq zarrachalarni biror suyuqlik ishtirokida ushlab qolish jarayoniga aytiladi. Bu jarayon og’irlik yoki inertsiya kuchlari ta‘sirida olib boriladi va gazlarni tozalash uchun ishlatiladi. Turli jinsli sistemalarni ajratishning yuqorida bayon etilgan usullari sanoatda ch o’ ktirish, filtrlash qurilmalari, tsiklonlar, elektrofiltrlar, tsentrifugalar, skrubberlar va shu kabi qurilmalarda olib boriladi. Ch o’ ktirish usuli, ch o’ ktirish qurilmalari CH o’ ktirish usuli suspenziya, emulsiya va changli gazlarni ajratish uchun ishlatiladi. Ch o’ ktirish tezligi kichik b o’ lgani sababli bu usul asosan turli jinsli sistemalarni birlamchi ajratish uchun q o’ llaniladi. Ch o’ ktirish jarayoni changli gazlar, suspenziya va emulsiyalar tarkibidagi mayda qattiq zarrachalarning og’irlik kuchi ta‘sirida qurilma tubiga ch o’ kishiga asoslangan. Ch o’ ktirish jarayonlari tindiruvchi qurilmalarda olib boriladi. Ch o’ kish tezligini aniqlash uchun alohida olingan sharsimon qattiq zarrachalarning suyuqlik muhitda erkin ch o’ kishini tekshiramiz: Ch o’ ktirish jarayonlari tindiruvchi qurilmalarda olib boriladi. Bu jarayonda ch o’ kish tezligini hisoblash muhimdir. Zarracha dastlab tez ch o’ ka boshlaydi, s o’ ngra og’irlik kuchi qarshilik kuchiga teng b o’ lgandan s o’ ng o’ zgarmas tezlik bilan bir xilda ch o’ kadi. Shu o’ zgarmas

tezlik ch o’ kish tezligi deyiladi. Umumiy holda tezligi quyidagi formuladan topiladi:ч м кз ч g d     18 ) ( 2    Bu tenglama Stoks tenglamasi deb yuritiladi va Re < 2 bo’lganda ishlatiladi. turbulent rejimda Re > 500 bo’lganda inertsiya kuchlaridan ustun turadi. Turbulent rejim uchun cho’kish tezligi quyidagi tenglamadan topiladi: м м кз ч d     ) ( 45,5   SHarsimon b o’ lmagan zarrachalarning ch o’ kish tezligi quyidagicha aniqlanadi: w = w ч  bu yerda  - shakl koeffitsienti; 0,77 – dumaloq b o’ lgan zarrachalar uchun; 0,43 – plastinkasimon zarrachalar uchun; 0,66 – uchburchak shaklidagi zarrachalar uchun. CHo’ktirish turli jinsli sistemalarni ajratishning boshqa usullariga nisbatan eng oddiy usuli hisoblanadi. Odatda, cho’ktirish jarayonidan birlamchi ajratish usuli sifatida foydalaniladi. Bu jarayon suspenziyani filtrlash orqali ajratishni tezlashtiradi. Cho’ktirish jarayoni cho’ktiruvchi yoki quyiltiruvchi qurilmalarda olib boriladi. Cho’ktirish qurilmalari davriy, uzluksiz va yarim uzluksiz rejimda ishlatiladigan qurilmalarga bo’linadi. O’z navbatida, uzluksiz ishlaydigan cho’ktirish qurilmasi bir, ikki va ko’p yarusli bo’ladi. Turli jinsli sistemalarni ajratish uchun ko’p yarusli cho’ktiruvchi qurilmalar ishlatiladi. Cho’ktiruvchi qurilmalarni hisoblashda eng birinchi navbatda cho’kish yuzasi aniqlanadi. Vaqt birligi ichida tozalangan suyuqlik hajmi quyidagi tenglamadan topiladi:

 hF V Tozalangan suyuqlikning miqdori quyidagicha aniqlanadi: G 2 = G 1 ( 1 – X 1 / X 2 ) CHo’kish yuzasi umumiy holda quyidagi tenglamadan topiladi: ) 1( 3,1 1        ч c G F CH o’ ktirish qurilmalarining balandligi odatda hisobga olinmaydi va 2,5 - 3,5 m ga teng deb olinadi.

Похожие

Atrof-muhitni muhofazalashda sentrifugalardan foydalanish

Gazlarni elektrofil`trlarda tozalash

Tabiatni muhofaza qilishda qo’llaniladigan texnika va uskunalarning fizik va mexanik ishlash printsiplari

Populyatsiya generatsiyalari. Turli generatsiyalarning o’zaro o’xshashligi va farqlari

Inson va biosfera