Radioaktiv moddalar bilan ifloslanishning oldini olish va zamonaviy tozalash usullari - Экология - Рефераты

Radioaktiv moddalar bilan ifloslanishning oldini olish va zamonaviy tozalash usullari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

58 KB

Radioaktiv moddalar bilan ifloslanishning oldini olish va zamonaviy tozalash usullari Reja. 1. Radioaktiv moddalar bilan ifloslanishning oldini olish 2. Zamonaviy tozalash usullari

Hozirgi kunda radioktiv havfsizlik masalalari butun dunyoda eng dolzarb masala hisoblanadi. О ‘zbeksiton Respublikasi shahar-lari va boshqa aholi punktlaridagi umumiy foydalanish joylarida reja asosida radiatsion-ekologik tekshiruvlar olib borilmokda, Mazkur tekshirishlardan asosiy maksad alohida manbalarni va antropogen harakterdagi radioaktiv ifloslanishlarni aniqlash va zararsizlantirish, gamma-maydon haritalarini tuzish va gamma nurlanish ekspozitsion dozasini aniqlash hisoblanadi. O`zbekiston hududida radioaktiv rudalarni qazib olish 1940 yillardan boshlangan b о ‘lib, asosiy ifloslanish ham shu vaqgdan boshlanib, t о ‘g‘ri kelib, 150 ga yaqin ifloslanish maydonlari aniqlangan. Uran qazib olish jarayonida О ‘zbekistonda tog‘ konlaridan va yer ostidan qazib olishdan paydo b о ‘lgan k о ‘plab chiqindilar t о ‘planib qolgan. Tabiatni Muhofaza Qilish Q о ‘mitasi ma’lumotlariga k о ‘ra (2006) O`zbekiston hududi, Tojikiston va Qirg‘izistonning tutash maydonlarida k о ‘plab miqdorda radionuklidlar jamlangan chiqindi omborlari jiddiy havf tugdirmokda. Bu sharoitda radioaktiv chiqindilarni y о ‘qotish uchun ularni joylashtirish obyektlarida t о ‘planmokda, ularning soni 300 dan ortiq. Radioaktiv ifloslangan tuproqlarni tozalash metodi yoki texnologiyalari respublikamizda hozirgacha yetarli darajada yulga q о ‘yilmagan, chunki radioaktiv ifloslanish boshqa ifloslanishlardan farqli о ‘laroq nurlar orqali katta havf tug‘diradi. Xorijiy davlatlarda yaqin yillardan . boshlab olimlar radioaktiv moddalar bilan ifloslangan tuproqlarning xossalarini о ‘rganish va tozalash metodlarini ishlab chiqishgan. Tozalash metodlariga k о ‘ra k о ‘proq biologik tozalash metodlari yuqori samara bermokda, bu о ‘rinda xorij olimlari radioaktiv elementlarni parchalovchi mikroorganizm shtammlari, о ‘simlik turlari va lishaynik avlodlarini aniqlashgan. Chernobl atrofidagi hududlarda M.G.Nifontova tadqikotlar olib borib, lishayniklar yordamida radioaktiv ifloslanishni kamaytirishga erishgan (21-jadval).

Lishayniklar tuproqda t о ‘planuvchi radionuklidlarni о ‘zida t о ‘plashi hisobiga tuproq biologik tozalanadi. 21-jadval Lishayniklarda radioaktiv elementlarning t о ‘planish koeffitsenti (Bk/kg, tajribadan 4 sutka keyin, M.G.Nifontova ma’lumoti 2003) Avlodi 90 &■ 137 a Vegetatsiya davrida Qurigan hoyaatda Vegetatsiya davrida Qurigan holatda SShota ataigosgayea 2500150 24001200 66001200 zo+z AaaNa retuIatsa 800±30 1100170 1400150 5013 ResH%yega sapta 600110 17001150 55001350 812 Vujudga kelgan radioaktiv ifloslanish va nurlanish kuchli b о ‘lgan sharoitda ham lishaynikning S1ao!osha ataigosgayea, AzaNa rep8u1uap1sa va Re1x1§yega sapta turlari о ‘sib, о ‘zida radioaktiv elementlarni t о ‘playdi va biologik tozalash jarayonida qatnashadi. Lishayniklar 2-3 yil davomida radioaktiv ifloslangan hududlarni yuqori darajada tozalash xususiyatiga ega. Rossiya olimlari radioaktiv moddalar bilan ifloslanishda о ‘rmon biotsenozining roli ustida tadqiqotlar olib borishgan va о ‘rmon mintaqalarida о ‘suvchi 10 dan ortiq zamburug‘larda radioaktiv nurlanishni t о ‘planish jarayonini anikdashgan (18- rayem). 18-rasm Turli zamburug‘larda radioaktiv S« 137 izotopining t о ‘planish koeffitsenti (A.I.Heglov, O.B.Svegnova 1993 yil)

Har bir zamburug‘ turlari radioaktiv ifloslanishni yig‘ish xususiyati bilan farq qiladi. Yillar davomida ifloslanish k о ‘rsatkichining kamayishiga olib keladi. Radioaktiv ifloslanishni tozalashda boshqa usullar ham yaxshi samara beradi, tuproq tarkibida mavjud radioaktiv elementlar, xususan uran elementini parchalovchi bakteriya shtammlari topilgan va biologik tozalash tadbirlari olib borilgan.

Похожие

Zaharli kimyoviy moddalar va texnogen chiqindilar bilan ifloslanishning oldini olish tadbirlari

Radioaktiv ifloslanishning tuproq xossalari va inson sog‘ligiga ta’siri

Tuproqlarni radionuklidlar bilan ifloslanish muammolari va bartaraf etish tadbirlari

Atmosfera xavosini tozalash usullari

Tuproqlarni kimyoviy ifloslanish va muhofaza qilishning asosiy vazifalari. Kimyoviy ifloslanish turlari va darajalari