Мева дарахтлари зараркунандаларга қарши уйғинлашган тизими

Загружено в:

13.09.2022

Скачано:

0

Размер:

55 KB

Скачать

Мева дарахтлари зараркунандаларга қарши уйғинлашган кураш тизими Маълумки, турли зараркунандалар, касаллик қузғатувчилар ва бегона утларнинг зарарини ўз вақтида бартараф қилиш боғлар, узимзорлар, савзавот, полиз экинларидан мул ҳосил олиш горовидир. Ўсимликларни зарарли организмдан уйғинлашган ҳолда ҳимоя қилишидан мақсад зараркунанда ва касаллик қузғатувчиларининг иқтисодий зарарини миёр даражасида сақланишининг имкони булган барча (агротехник, физик, механик, биологик, карантин ва ҳакоза) усулларидан самарали фойдаланишдан иборат. Уйғинлашган химоя қилишдаги асосий вазифа мул булишига еришиш, экологик жиҳатидан тоза булишига ва ишлатиладиган химикатларнинг ўсимлик мақсулотларига қолдиқ муқдори талаб даражасида булишига еришишидир. Бу кураш йуллари олдингиларидан шу билан парқ қиладики, пестицидлар билан ишлоб бериш купгина зараркунандаларнинг аниқ муғдорини хисобламай туриб қириб ташлаш чораларини утказмасликни у чора-тадбирларни фақат ҳашоратлар меъёрдан юқори бўлган тағдирдагина қуллашини такоза этади. Баъзи холларда чора тадбирлар далаларни фақат зараркунанда миқдори ута куп бүлган жойлардагина амалга оширилади. Ўсимликлар зараркунандаларига қарши курашда паразит ва йирқич ҳашоратлар ва бошқа зарарли организмлар сонини бошқариб турубчи омилларни, албатта, ҳисобга олиш талаб қилинади. Хулоса қилиб айтганда, уйгунлашган курач чораларининг асосий вазийфаси агробиоценоздаги популяциялар орасидаги ёки улар ўртасидаги муносабатларни бошқариб боришдан иборат. Уйғинлашган кураш чора тадбирларни амалга оширишда чидамли навлар етиштириш ва қуллаш алоҳида орин тутади. Маълумки бундай навлар зарарли организмларнинг (зараркунандаларнинг) ривожланишига йул бермайди.

Ўсимликлар зараркунандаларга қарши чидамли навлар яратиш уларни химоя қилишининг қимёвий воситаларини қуллашда 5-15 мартагача қисқартиришга ҳам имкон беради. Замановий уйғинлашган кураш чораси инсоннинг агробиоценоздаги турларининг ривожланишига, иқтисодий атроф муқит нуқтаи назардан меъёр даражасида ёндашишини такоза этади. Ўсимликларни ғинлашган кураш сестемасида химоя қилишда кимёвий кураш чораларини қуллашда зарар иқтисодий хафли сонини ва фойдали ҳашоратларга уларнинг сони нисбатини ҳисобга олиш зарур. Боғ заракунандалрига қарши самарали кураш олиб бориш учун, аввало уларнинг сонини ва хавлилик даражасини хисобга олиш лозим. Бунинг учун ёзда ва қишда хар бир боғда камида 30 та дарахт текширилиб кўрилади. (диоганали буйлаб 15та). Бунда ҳар бир дарахтнинг бутоқлари диққат билан кузатилиб, улардаги санчиб сурувчи ва кемирубчи ҳашоратлар ва каналарнинг сонини хисобга олинади. Олма қуртини ҳисобга олиш учун камида ўрта дарахтнинг асосий пояси кучган пустлоқларидан тозаланиб, ёрикларга жойлашиб олган қурт ва ғумбакларнинг сони аниқланади, йигиштирилиб олинган пустлоқ ёкиб юборилади. Айнан шу дарахтларнинг остида 5-10см чуқирликда 50см майдонда 4 тадан тупроқ намунаси олиниб элакдан утказилади ва улардаги зараркунандаларнинг ғумбаги ва қурти саналади. 20-30см узунликда кесиб олинган навдалардаги санчиб сурубчи ҳашоротлар (битлар, қалқондорлар ва ҳакозолар) сони саналади. Олинган малуматларга асосланиб, жорий йилдаги зараркунандаларнинг иқтисодий хафли сани (ИХС) аниқланади ва уларга қарши кураш режаси тузилади. Ишлаб шиқаришда уртача ИХС (иқтисодий хавфли сони) га қараб ишлоб бериш керак. Масалан, олма мева қурти билан 2-3% зарарланганда ёки битта дарахтдан 5та қурт топилганда, битта баргда 2-5та канна ёки унинг туқими булганда, ўсимлмк битлари битта баргда 5та булганда,2-3% мева калифорния қалқондори билан зарарланганда, олманинг 2м танасида 200-300

та олма қуртининг туқими булганда, 2м танада битта долана капалаги уяси бўлганда кимёвий кураш чораларини тезда амалга ошириш зарур. Боғ зараркунандаларига қарши кураш чоралари мева дарахтларининг ривожланиш даврида ҳисобланиб амалга оширилади. 1. Ҳосилни йиғиштириб олгандан сўнг ҳаво ҳарорати 10с га тушганда, олма қурти ва бошқа зараркунандаларни йиғиш ва ҳисобга олиш учун тутқич белбоғлар йиғиб олинади ва қайноқ сувга қайнатилиб қуритилади. Дарахтларнинг йуғон шохи ва асосий танаси кўчган пўстлоқдан тозаланиб 20% ли охоқ суви билан оқланади. Боғлар зараркунандалар билан қаттиқ зарарланиб, қуриган дарахлар ва навдалардан тозаланади. Ерлар ишланиб, ўсимликлар қолдиғи йуқотилади. 2. Боҳорда қуртлар уйғонишдан олдин ҳавони уртача суткалик ҳарорати +40с дан бўлмаганда шираларнинг туқими, калифорния ва бошқа қалқондорларни, каналар, олма битлари, мева гилофи куяларнинг қишлобши қуртларини цукотиш учун ёгинсиз очиқ кунларида мева дарахтларига нитрафиннинг 60% пастасидан 2-3% ли ишчи еритма таёрланиб пуркалади ёки булмаса, гектарига 40-100л ҳисобидан №30 препаратининг нефить мойи эмулсияси ишлатилади. Ҳосилни йиғиб – териб олишда ишлатиладиган барча яшиклар ва мева сақланадиган омборхоналар яхшилаб дифекцияланади ёки олтинкукурт гази билан зарарсизлантиради. 3. Қуртаклар ёзила бошлаган даврда утказиладиган чора тадбирлар. Механик кураш чораси сифатида олма қурти ва куя қуртларига қарши дарахтларнинг асосий танасига ва йуғон шохларига тутқиш белбоғлар боғлаш яхчи самара беради. Баргхур капалак қуртларига, шираларга қалқондорларнинг личинкасига ва қишлобдан чиққан ўргимчакка ва мева каналарига қарши фосфоорганик, перитроид препаратлар ишлатилади.

$Жумладан золоннинг 35%эм.к гектарига 2-4л\га Б и – 58,40% эм.к гектарига 0,8-2,0 литргача сарфланади. Дициннинг 2,5 эм.к гектарига 0,5-1,0 литргача (шафтолига 0,5л, нока 0,6 л, олмага 0,5-1,0л) толстор 1.% эм.к 0,4- 0,6л\га қуллаш мумкин. Биологик курашда тавий кушандаларнинг фаолиятини кучайтириш учун дарахтлар орасига (гектарига) нектарига бой ўсимликлар экилади. Сурувчи зараркунандаларга чидамлиликни ошириш максадида агротехника тадбирларини янада кучайтириш лозим. 4. Дарахтлар гуллагандан кейин утказиш зарур булган химоя тадбири. Олма қурти ва бошқа зараркунандалар капалакларнинг учиб ва туқим куйиш вақти ва қалинлигин аниқлаш учун 2-3 гектар боғқа 1 та фарамон тутқич илиб қуйилади ва вақти –вақти билан кузатилиб борилади. Олма қуртига қарши биологик кураш максадида трихограмма туқимини қуллаш яхши самара беради. Бунда ҳар-бир дарахт пастки йуғон шохлари асосида 1000 дона трихограмма ғумбаклари қуйилади ёки бояга еткан формаси тапқатилади. Битта ферамон тутқишга олма қуртининг 5 та капалаги тушганда (тахминан кечки олма гуллаб бўлгач) туқимдан чиқаётган ёш қуртларга қарши биологик ва қимёвий препаратларни куллаш яхши самара беради. Жумладан дендроцидлер 1,5кг\ча миқдоридп 7-8 кун аралатиб 2марта пуркалса, олма қурти, нок қурти, олма куяси, ғилофли куя, ток ипак қурти ва бошқа қарши кураш яхши самара беради. Қимёвий препаратлардан, бензофосфот 30% ни кук (35 % к.э.) гектарига 0,8-2,0 л\га Би-58 40% гектарига 2,3-4,6 л\га; (шафтолига -0,5 л\га, нокда 0,6л\га, олмага -0,5-1,0л\га) қара тэ 5% эм.к олмага гектарига 0,4-0,8л\ га митак 20% эм.к. Олма, нок ва шафтолига гектарига 3,0-4,5л\га омайт 30н кук. Шу препаратларнинг қайси бири бўлса қўлланилади. Кварк 10н кук (эм.к данакли ва уруғли мева боғларига) гектарига 3,0-9,9кг\ча (олмазор ва нокзорда 6,9-13,8 кг\ча ) олма олхури ва олчага 3,0-9,9 кг\га қуллаш, нурел-Д 55% эм.к гектарига (олма) 1,0л арлибо 25% эм\к гектарига (олма) 0,16-0,32 л\$

Мева дарахтлари зараркунандаларга қарши уйғинлашган тизими

13.09.2022

0

55 KB

Похожие