Ekologik ekspertiza va ekologik monitoring - Экология - Рефераты

Ekologik ekspertiza va ekologik monitoring

Загружено в:

14.09.2022

Скачано:

0

Размер:

64.5 KB

Ekologik ekspertiza va ekologik monitoring Reja: 1. Davlat ekologik ekspertizasi va uning asosiy maksadi. 2. Davlat ekologik ekspertizasini tashkil kilish, utkazish, xujjatlarga bulgan talablar va uning xulosalari. 3. ekologik monitoring. .

“ E kspertiza” atamasining asl ma`nosi “tekshiruv”, “taxlil” dir. ekologik ekspertizani o`tkazish tartibi O`zbekiston Respublikasi Tabiatni muxofaza қilish davlat қo`mitasi tomonidan қabul қilingan maxsus қaror (1993 yil 4 may M:8- TK sonli қaror) asosida amalga oshiriladi. Mazkur қaror қuyidagilarni belgilaydi: Xalқ xo`jaligi ob`ektlarini va komplekslarini ko`rish loyixalari va texnika— iқtisodiy asoslarini Davlat ekologik ekspertizasidan (Dee) o`tkazishning bir xil tartibini belgilaydi. Dee dan o`tkazish paytida tomonlar (ya`ni, buyurtmachi va loyixalash tashkilotlari)ning vazifalari va javobgarliklarini belgilaydi. Mazkur қ arorni bajarish қ uyidagi muassasa va tashkilotlar uchun asosiy vazifa қ ilib belgilangan: O`z faoliyatida salbiy ekologik o қ ibatlarni bartaraf etish yoki ularni engillatishga jamiyat oldida kafillik beruvchi loyixa— xujjatlarga buyurtma beruvchi tashkilotlar. Loyixa—xujjatlarni ishlab chi қ uvchiga va buyurtma beruvchiga ekologik xavfsizlikni ta`minlashga kafillik beruvchi tashkilotlar. Tabiatdan foydalanish va atrof-muxitni muxofaza қ ilishni nazorat қ iluvchi davlat tashkilotlari. Atrof-muxit musaffoligini sa қ lab қ olish, atmosfera xavosi, suv xavzalari, tupro қ , o`simliklar dunyosi ifloslanishning oldini olish ma қ sadida yangitdan vujudga keltiriladigan қ anday mu ҳ andislik loyi ҳ asini uning katta-kichikligidan қ at`i nazar avvalo Davlat ekologik ekspertizasidan o`tkaziladi. Bu majburiyat 1992 yil 9 dekabrda kabul kilingan “Tabiatni mu ҳ ofaza қ ilish to` ғ risidagi қ onun”da xam yozib қ uyilgan. Dee ning ma қ sadi - xo`jalik korxonasining tevarak-atrof xolatiga nisbatan ekologik xavfini ani қ lash, ushbu xavf darajasi— ning me`yoriy ko`rsatgichlarga nisbatan қ anchalik kattaligini baxolashdir. Dee dan o`tkazilishi shart bo`lgan 2

loyixada tabiatning ifloslanishi oldini oluvchi chora-tadbirlar ilmiy jixatdan asoslangan bo`lishi zarur. Dee sidan sanoat korxonalari, gidrotexnik inshootlar, konlar, shaxar қ urilishi, chi қ indilar to`planadigan joylar, ularni ko`mib yoki yondirib zararsizlantirish maxsus joylari, kimyoviy moddalar va ular ishlatiladigan ҳ ududlar va bosh қ a xo`jalik ob`ektlari loyi ҳ alari albatta o`tkaziladi. Loyixada xo`jalik ob`ektlarining uz faoliyati davrida atrof-muxitga zarar etkazishi oldi olingan bo`lsa, ya`ni maxsus tozalash қ urilmalari va inshootlari mavjud bo`lgan ta қ dirda, ushbu loyixani amalga oshirishga ruxsat beriladi. Toglardagi daryo xavzalarida ishga tushirilishi lozim bo`lgan ma`dan konlari, ularning boyitish fabrikalari loyixalari ekolo gik ekspertizadan maxsus mutaxassislar ishtirokida o`tkaziladi. Chunki bunday nozik loyixalarda texnologik tizim yoki ma`danlarni sa қ lash joylaridan ularning bir қ ismi soy suvlariga aralashishi butun xavzada noxush o қ ibatlarga olib kelmasligiga xech kim kafolat bera olmaydi. Binobarin, ekspetriza chorida ro`y berishi mumkin bulgan mazkur noxush xodisaning қ anday oldi olinishi mumkinligi xamma tomonlama chu қ ur tekshiriladi. Dee si asosan Tabiatni muxofaza қ ilish davlat ko`mitasida o`tkaziladi. Dee ni o`tkazish uchun me`yoriy manbalar sifatida қ uyidagi 3 ta xujjat asos қ ilib olinadi: 1. O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 1992 yil 9 dekabrda қ abul қ ilingan “Tabiatni mu ҳ ofaza қ ilish to`krisida”gi қ onun; O`zbekiston Ruspublikasi Tabiatni muxofaza қ ilish davlat қ o`mitasining 1992 yilda tasdi қ langan xal қ xo`jaligi va kompleks— larini ^urish uchun maydon tanlashda texnika-i қ tisodiy asoslar va loyixalarni ishlab chi қ ishda (rekonstrukciyalashda), kengaytirish va tsxnik қ ayta jixozlashda atrof-mu ҳ itga ta`sirini baxolash tartibi to`krigidagi yo`ri қ noma (ingtrukciya); 3

Korxonalar, binolar va inshootlarni қ urish uchun loyixa xujjatlarning tarkibi, ularni ishlab chi қ ish va muvofi қ lashtirish tartibi to` ғ risidagi 1.02.01-85 ra қ amli sanitar me`yor va қ oidalar yo`ri қ nomasi. Umuman olganda, Dee sini o`t қ azish paytida қ uyidagi masalalarga e`tibor beriladi: 1. Xo`jalik faoliyatida vujudga kelgan ekologik xavf darajasini ani қ lash; Tabiatni muxofaza қ ilish қ onun va қ oidalari talablariga xo`jalik faoliyatini mos kelishi yo kelmasligini baxolash; Loyixalarda tabiatni muxofaza қ ilishga қ aratilgan chora-tadbirlarning ilmiy asoslanganligi va etarliligini ani қ lash. Қ uyidagi ob`ektlar Dee sidan o`tishlari kerak: 1. Ishlab chi қ arish kuchlari va xal қ xo`jaligi tarmo қ larini joylashtirish va kengaytirishning sxemalari va asosiy yo`nalishlari, koncepciyalari , davlat rejalari va loyixalari. 2. Barcha turdagi қ urilishlar uchun tanlangan maydonlar, қ urilish materiallari, rejadagi va rejadan oldingi (agar korxonani kengaytirish lozim bo`lsa) loyixa xujjatlari. Tabiiy resurslardan foydalanish va xo`jalik faoliyatini belgilovchi instruktiv—uslubiy loyixalar va me`yoriy—texnik xujjatlari. Yangi moddalar va materiallar yaratish bo`yicha texnika va texnologiyalar, xujjatlar, maxsulot standartlari, shu jumladan xorijdan olib keladigan texnika va texnologiyalar, yangi maxsulotlar, ularning tarkibi va davlat andozalariga mos kelishi xujjatlari. O`zbekiston Respublikasiga keltiradigai va undan olib chi қ ib istiladigan maxsulotlar va kimyoviy moddalar. Ayrim xududlar, aloxida joylar va ob`ektlarning ekologik vaziyatlari. 4

Yangi maxsulot ishlab chi қ arish jarayonida vazirliklar, boshkarmalar, korxonalar, buyurtmachi va xujjatlarni tayyorlovchi tashkilotlar o`rtasida ekologik masalalar bo`yicha kelishmovchilik kelib chi ққ anda, respublika xududida pudrat asosida yoki xamkorlikda қ urilayotgan қ o`shma korxonalarga yangi texnika va texnologiyalar, materiallar va moddalarning ayrim turlari keltirilganda ekspertiza o`tkazilishi zarur. Yukorida ko`rsatib o`tilgan xujjatlarni Dee dan o`tkazish O`zbekiston Respublikasi Bosh Davlat ekologik ekspertizasi topshirigiga binoan viloyat tabiatni muxofaza қ ilish davlat қ o`mitalari ekspertlari tomonidan mas`ul tashkilotlar vakillarini jalb қ ilingan xolda amalga oshiriladi. Yangi texnika va texnologiyalar, materiallar va moddalarni yaratish bo`yicha ҳ ujjatlar қ uyidagilardan iborat bo`lishi kerak: Texnik vazifa. Texnik shartlar loyi ҳ asi. Texnik saviya va sifat kartasi. ekspluataciya қ ilish bo`yicha yo`ri қ noma loyixasi. Yangi ma ҳ sulotning texnik vazifasi. Standart. 7. Sanitar—gigienik va tabiatni mu ҳ ofaza қ ilish me`yor va қ oidalariga mos kelishi to`krisidagi ma`lumotnoma. 8. Rejalashtirilayotgan ishlab chi қ arish dasturi to` ғ risidagi ma`lumotnoma . 9. ekspluataciya davrida atrof—muҳitni ifloslantiruvchi chiқindilar, tashlamalar va ularning solishtirma (rejalashtirilgan) miқdori. 10. Chiқindi va tashlamalarni neytrallash, ularni ushlab қolish, қayta ishlash yoki zararsizlantirish usullari va manbalari xaқida ma`lumotnoma. 11. Ishlab chiқarilishi mo`ljallanayotgan yangi maҳsulotning ekspluataciya қilish davridagi ekologik oқibatlar (atrof-muxitga ta`sirini baҳolash natijalari) to`grisidagi ma`lumotnoma. 5

12. Yangi maxsulotni ishlab chiқayotganda tabiatni muҳofaza қilish me`yorlariga va talablariga rioya қilinishini nazorat қilish natijalari to`grisidagi tarmoқ xulosalari. Shuni aloҳida ta`kidlash kerakki, ekologik ekspertizaga topshiriladigan ҳujjatlar қuyidagi tavsifnomalardan iborat bo`lishi kerak: 1. Chiқindilar, oқindilar, tashlamalar, ularning turlari, fizikaviy— kimyoviy tarkibi, ularning ҳajmi, xavflilik darajalari, biologik chidamliligi, portlash қobiliyatlari va me`yoriy қiymatlariga nisbatan taққoslangan moddiy va energetik balans ҳisoblari . 2. Me`yoriy қiymatlar va parametrlarga taққoslangan shovқin, vibraciya (tebranishlar).elektromagnit maydon, ionizaciyalanuvchi va issiқlik nurlanishlarning tirik organizmlar va tuproқ қatlamiga ta`siri, sanitariya ҳimoya mintaқalari va sanitariya buzilish o`lchamlarining ҳisoblangan va tajriba natijalari. ekologik - texnogen tavsifnomalarga қ uyidagilar kiradi: 1. Chi қ indisiz va kamchi қ indili, resurslar va energiya tejovchi texnologik echimlarning sxemalari; 2. Ҳ avoga va suvga tashlangan chi қ indilarni tozalash tizimlarining sxemalari. 3. Chikndilarni tashlash usullari, ularni kayta ishlash sxemalari va principlari. 4. Ishlatish muxlatini utab bulgan asbob uskunalar va jixozlarni zararlantirish principlari va sxemalari. 6

Adabiyotlar: 1. Abdullaev O., Toshmatov Z., Uzbekiston ekologiyasi bugun va ertaga. T. Fan, 1992 y. 2. Rafikov A.A., Geoekologik muammolar. T.Ukituvchi, 1997, 112b. 3. Otaboev Sh., Nabiev M. Inson va biosfera. T.Ukituvchi, 1995, 320 b. 4. Tuxtaev A.S. ekologiya. T.Ukituvchi, 1988, 192b. 5. Shodimetov Yu. Ijtimoiy ekologiyaga kirish. T.Ukituvchi, 1994 6. www.ziyonet.uz 7

Похожие

Ekologik ekspertiza

Lokal va nuqtaviy ekologik monitoring

Biosfera, ekologik tizim va ekologik omillar

Ekologik tizimlar, muhit va ekologik omillar

Muhit. Ekologik omillar. Ekologik sistemalar