Атроф муҳит мухофазасининг ҳуқуқий ва ташкилий асослари - Экология - Рефераты

Атроф муҳит мухофазасининг ҳуқуқий ва ташкилий асослари

Загружено в:

13.09.2022

Скачано:

0

Размер:

71 KB

Атроф муҳит мухофазасининг ҳуқуқий ва ташкилий асослари Режа: 1. Атроф-муҳит мухофазасини ташкил этиш 2. Табиий муҳитнинг сифатини белгиловчи стандартлар 3. Экология мониторинги 4. Экология экспертизаси

Атроф-муҳит мухофазасини ташкил этиш Ўзбекистон Республикаси ўз мустақиллигини эълон қилганга қадар, табиий атроф-муҳитни ҳимоя қилиш ва табиий ресурслардан фойдаланиш бўйича ишлаб чиқилган қонун ва меъёрий хужжатлар собиқ Иттифоқ манфаатлари доирасида амал қилинар эди. Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бўйича бошқарув ва назорат ишлари бир неча ташкилотлар ваколатига юклатилган бўлиб, табиатни муҳофаза қилиш ташкилотлари бир тизимга бирлашмаган, аксарият ҳолларда бир-бирининг функцияларини такрорлашар, куч ва маблағлардан фойдаланиш тарқоқ ҳолда эди. Натижада табиатни муҳофаза қилиш ишларининг самарадорлиги пасайиб кетди. Ўзбекистон Республикасида экологик хавфсизликни таъминлаш стратегияси экология соҳасидаги шахс, жамият ва давлатнинг Ўзбекистон Республикасининг миллий хавфсизлик Концепцияси ва Конституциясида белгиланган ҳаётий зарур манфаатларидан келиб чиқади. Мамлакатнинг ташқи ва ички экологик сиёсатини жаҳон талаблари доирасида олиб боришда қонуний хужжатлар ҳал қилувчи рол ўйнайди. Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда 120 дан ортиқ қонун ва қонун ости хужжатлари қабул қилинган. Экологик қонунчиликнинг мақсади инсонларнинг саломатлиги, меҳнат ва маиший шароитлари тўғрисида ғамхўрлик қилиш ҳисобланади. Экологик қонунчилик бир неча даражаларни ўз ичига олади. Ўзбекистон Республикасининг Конституциясининг нормалари экологик қонунчиликнинг асосини ташкил қилади. 1992-йил 8-декабрда қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Конституцияси асосий қонун ҳисобланиб, ҳамма учун мажбурий ва олий юридик кучга эгадир. Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш масалалари Конституциянинг 50, 54, 55, 100 моддаларида берилган.

1992-йил 9-декабрда қабул қилинган “Табиатни муҳофаза қилиш тўғрисида” ги қонун экология соҳасидаги асосий қонун ҳисобланади. Экология соҳасида ҳуқуқбузарлик содир этилганда қуйидаги маъмурий жазо чоралари қўлланилиши мумкин: 1) жарима; 2) маъмурий ҳуқуқбузарликни содир этиш қуроли ҳисобланган ёки бевосита шундай нарса бўлган ашёни мусодара қилиш; 3) муайян шахсни унга берилган маҳсус ҳуқуқдан (масалан, ов қилиш ҳуқуқидан) маҳрум этиш. Экология соҳасидаги ижтимоий хавфли, оғир оқибатларга олиб келадиган қонунбузарликлар учун мансабдор шахслар ва фуқаролар жиноий жавобгарликка тортилиши мумкин. Экологик жиноят содир этишда айбли деб топилган шахсларга нисбатан қуйидаги асосий жазолар қўлланилиши мумкин: 1) жарима; 2) муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш; 3) аҳлоқ тузатиш ишлари; 4) қамоқ; 5) озодликдан маҳрум қилиш. Қўшимча тариқасида мол-мулкни мусодара қилиш ҳам қўлланилиши мумкин. Экологик қонунбузарликларнинг олдини олиш катта аҳамиятга эгадир. Бунда аҳоли ўртасида зарур таълим-тарбия, тарғибот ишларини мунтазам олиб бориш, оммавий ахборот воситаларида бу масалаларни ёритиб бориш ижобий натижаларни беради. Экологик қонунчиликни ривожлантириш, қонунлар ва бошқа норматив хужжатларга тегишли ўзгартиришлар киритиб бориш, шу соҳадаги янги қонунларни қабул қилиш катта аҳамиятга эгадир. Ҳар бир фуқаро ўзининг экологик ҳуқуқ ва маэбуриятларини билиши, қонунларга риоя қилиши лозимдир.

Экологик хавфсизликни таъминлаш, табиий ресурслардан фойдаланиш атроф муҳитни муҳофаза қилишни такомиллаштириш билан боғлиқдир. Ўзбекистон Республикаси мустақилликка эришиши ва Республиканинг ижтимоий йўналтирилган бозор муносабатларига ўтиши муносабати билан табиий ресурслардан оқилона фойдаланишни бошқариш тизимини ва уни хуқуқий асосларини кафолатловчи қонунлар ва меъёрлар ҳам тубдан ўзгарди. Ўзбекистон Републикаси ҳудудида атроф-муҳит муҳофазасини ташкил этиш Республика Вазирлар Махкамаси, Республика ва вилоятлардаги табиатни муҳофаза қилиш Давлат қўмиталари, Давлат бошқарувининг тегишли маҳаллий органлари томонидан амалга оширилади. Жумладан, Ўзбекистон Республикасининг Олий Мажлиси табиатни маҳофаза қилиш сиёсатининг асосий йўналишларини белгилайди, қонун хужжатларини қабул қилади ва Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг фаолиятини мувофиқлаштириб туради.Табиий ресурслардан фойдаланганлик учун ҳақ олишнинг энг кўп-кам ҳажмини, шунингдек, тўловларини ундириб олишдаги имтиёзларини белгилайди. Шунингдек,ҳудудларни фавқулодда экология ҳолати,экология офати ва экология фалокати минтақалари деб эълон қилади ва бундай минтақаларнинг ҳуқуқий режимини ва жафо кўрганларнинг мақомини белгилайди. Ўзбекистон Республикасининг Президентиг а давлат ва ижро этувчи ҳокимият бошлиғи сифатида қуйидаги ваколатлар берилган: - экологик хавфсиз муҳитни таъминлаш учун зарурий чора-тадбирлар кўради; - экология борасидаги қонунларни имзолайди ва уларга оид фармон, фармойиш ва қарор қабул қилади; - экологик қонун меъёрларини бузувчи давлат ҳокимияти ва бошқарув органларининг ноэкологик ҳужжатларини бекор қилади; - Олий Мажлис сенати тасдиғига Табиатни муҳофаза қилиш қўмитасининг раиси лавозимига номзод тақдим этади;

- Экологик инқироз ёки талофот кўрган ҳудудлар ёки бутун ҳудуд бўйича фавқулодда ҳолат жорий этади; - республика ички ва халқаро экологик сиёсатига доир ваколатларни амалга оширади. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси нинг табиат муҳофазасини ташкил этишдаги ваколатлари қуйидагилардан иборат: - Табиатни муҳофаза қилишга доир ягона сиёсат юритиш; - Табиий ресурслардан оқилона фойдаланишни тартибга солиш; - Табиий ресурсларни баҳолаш ва республика ахамиятига молик табиий ресурслар захираларини тасдиқлаш; - Экологик жихатдан танг вазиятлар, табиий офатлар ва фалокатларни олдини олиш юзасидан чора тадбирлар ишлаб чиқиш; - Табиий офатлар ва йирик ҳалокатлар оқибатларини тугатиш чора- тадбирларини амалга ошириш; - Табиий ресурслардан фойдланганлик, атроф-муҳитни ифлослантирганлик чикиндилар, зарарли таъсир этувчи моддаларни жойлаштириб ташлаганлик учун хақ тўлаш тартибини, шунингдек, табиий ресурслардан фойдаланиш, чиқиндиларни жойлаштириш, чиқиндиларни жойлаштириш лимитларини белгилаш; - Экологик таълим-тарбия тизимини яратиш ва унинг амал қилишини таъминлаш; - Табиатдан маҳсус тартибда фойдаланиладиган худудларнинг чегараларини ва хўжалик фаолияти режимларини тасдиклаш; - Табиатни мухофаза қилиш ва табиатдан фойдаланиш соҳасида давлатлараро муносабатларни ривожлантириш. Ўзбекистон Республикаси табиатни муҳофаза қилиш Давлат қўмитаси Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашига бўйсунади ҳамда вазирликлар, Давлат қўмиталари, идоралар, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, шунингдек айрим шахслар томонидан ер, ер ости бойликлари, сув, ўрмон, ҳайвонот ва ўсимликлар дунёсидан, атмосфера хавосидан

фойдаланиш хамда уларни мухофаза қилишга доир қонунларга риоя этилиши устидан давлат назоратини амалга оширади. Шундай қилиб, Ўзбекситон Республикаси табиатини мухофаза қилиш Давлат қўмитаси Ўзбекистон худудида фаолият кўрсатадиган барча ташкилотлар устидан иш кўрувчи орган бўлиб, табиатни муҳофаза қилиш ва ресурслардан самарали фойдаланиш бўйича тармоқлараро бошқарув ва давлат назоратини амалга оширади. У ўз функциясини махаллий бошқарув органларига боғлиқ бўлмаган ҳолда бажаради ва табиатдан оқилона фойдаланиш, табиатни муҳофаза қилиш, ишлаб чиқариш корхоналари холати ва табиий ресурсларини химоя қилиш бўйича техник ва иқтисодий масалаларни ҳал етишга кўмаклашади. Ўзбекистон Республикаси табиатни мухофаза қилиш Давлат қўмитасининг ваколатлари, Ўзбекистон Олий Кенгаши томонидан тасдиқланган Низом билан белгиланади. Ўзбекситон Республикаси табиатни муҳофаза қилиш Давлат Қўмитаси ва ўз ваколатлари доирасида қабул қилинган қарорлар давлат идоралари, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар ва фуқаролар учун мажбурий хисобланади. Давлат хокимияти ва бошқарув маҳаллий идоралари табиатни муҳофаза қилиш бўйича куйидаги ваколатларга ега: - Ўз худудида табиатни мухофаза қилишнинг асосий йўналишларини белгилаш, минтақанинг экология дастурини тасдиқлаш; - Табиий ресурсларни хисобга олиш ва бахолаш, экологик жихатдан зарарли бўлган объектларни рўйхатга олиш; - Табиатни муҳофаза қилишга доир тадбирларни моддий техник томондан таъминлаш; - Табиий ресурслардан фойдаланиш хуқуқини берувчи, саноат ва уй рўзғор чиқиндиларни тўплаш ёки кўмиб ташлашга рухсатномаларни белгиланган тартибда бериш ёки уларни бекор қилиш; - Табиий ресурслардан фойдланганлик учун тўловлар ундириш; - Табиатни мухофаза қилишни устидан назорат ўрнатиш атроф- муҳитга зарар етказаётган маҳаллий аҳамиятга молик объектлар фаолиятини

ваҳтинча ёки бутунлай тўхтатиш ёки қайта ихтисослаштириш тўғрисида қарор қабул қилиш. Табиий муҳитнинг сифатини белгиловчи стандартлар Хозирги вақтда техника тараққиётининг ривожланиш дарадасига қараб, инсон, жониворлар ва ўсимликларнинг саломатлигига безиён бўлган табиий мухит холатини ва сифатини белгиловчи меъёрномалар мавжуд. Улар собиқ Иттифоқ даврида ишлаб чиқарилган бўлиб, давлат стандартлари (андозалари) – ГОСТ сифатида хозиргача мустақил Республикаларда ҳам фойдаланиб келинади. Сувнинг сифатини Давлат стандарти билан белгилашда улардаги зарарли моддалардан ташқари, кислорот консентрациясининг меъёрий миқдори ҳам инобатга олинади. Кислороднинг консентрацияси й 1 мг органик моддани 2,5,8,10,20 сутка давомида биокимёвий оксидланишга кетадиган кислород миқдори биокимёвий жараёнларни тўлик таъминлайдиган кислород миқдори ва сувнинг кислородга бўлган умумий кимёвий зарурият миқдорлари билан аниқланилади. Экология мониторинги Мониторинг тизимида литомониторинг гидромерологик мониторинг биомониторинг бўлимлари бўлиб улар хар хил мутахассисликдаги ташкилот ва вазирлар тамонидан ўрганилади . Мониторингни ташкил этишда энг муҳим ишлардан бири назорат майдонларини танлаш ва уни тегишли асбоблар билан жихозлашдир. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Стокгольмда қабул қилинган Деклорациясида (1981), атроф-муҳит токсик ва бошқа моддаларни чиқармаслик, иссиқликни меъёридан оширмаслик, табиат ўзини тиклай олмайдиган ҳолга келиб қолиш ҳолатларини тугатиш лозимлиги кўрсатилган бунинг учун технологик жараёнларни такомиллаштириш, кам чиқиндили ва келажакда чиқиндисиз технологияларга ўтиш зарур. Кам чиқиндили технологияларга ўтиш фақат саноат корхоналаригагина тегишли бўлмай,

балки чорвачиликка ҳам тегишлидир. Чиқиндисиз ишлаш технологияси деганда, чиқиндиларни йиғиб олиш, зарарсизлантириш, уларни қайта ишлаб, бирор фойдали махсулотга айлантириш ишлари киради. Бунинг учун корхоналарнинг ҳар хил бўлимидан чиқадиган турли таркибли чиқинди газ ва оқова сувларини тозалаш иншоатларида бирданига тозаламай, алохида- алохида йиғиб олиб, улардан керакли моддаларни ажратиб олиш осонлашади. Тозаланган газ ва сув эса қайта ишлатилиши мумкин. Худди шунингдек бир корхонадан чиққан чиқинди, иккинчи корхона учун хом ашё ишлатилади. Шундай қилиб, инсонларнинг хўжалик, техник фаолиятлари билан табиий мухит орасидаги муносабат бир-бирларига боғлиқ тизим хисобланиб, улар бошқарилиб турилиши лозим. Бошқариш ишлари сифатли бажарилса, табиий компонентларга етказиладиган зарар меъёридан ошмаса, табиат жаррохатларининг тикланиши, хатто ўз холига келиши мумкин. Бунда бир тизимда содир бўладиган ўзгаришларнинг, албатта, бошқасига хам таъсир этишини инобатга олиш керак. Тизимнинг қатъий чегараси бўлмаганлиги сабабли, баъзан ифлосланган ерларда ҳам катта ўзгаришлар вужадга келиши мумкин. Масалан, кислотали ёмғирлар юзлаб километрларга тарқалиб, ўсимлик, тупроқ ва иншоатларни шикастлашга олиб келади. Республикамизда ҳам маниторинг тизими ташкил қилинган. Хозирга қадар бу борада маълум ютуқларга эришилганлилигига қарамай, хали бу сохада амалга оширилиши лозим бўлган ишлар талайгина. Мустақилликка эришган Республикамиз АҚШ ва шу каби тараққий этган давлатлардагидек “Мониторинг” ташкил этилишиша ишонамиз. Америкада экологик мониторинг кенг тармоқли бўлиб, хукуматдан ажралган маблағ хисобига фаолият кўрсатади. Унинг ишларини Вержиниядаги Бостон илмий маркази бошқариб туради. Инсоннинг хўжалик фаолияти таъсирида ўзгариши мумкин бўлган ҳамма табиий элементлар назорат қилиниб турилади. Ўлчов ишлари АҚШ нинг ҳамма еридан бир вақтда автоматик ўлчов асбоблари ёрдамида олиб борилади. Бир ёки бир неча штатлардан олинган маълумотлар

бир ахборот марказига йиғилади. Улар соҳа яқинлигига қараб гуруҳланиб, эколог мутахассислар томонидан текширилиб, умумлаштиририлиб, тегишли чизма, кесма, хариталарни компьютерда тузиб табиий муҳитдаги ўзгаришлар аниқланади. Зарарланиш меъёридан ошган ерга тезда ахборот марказидан мутахассислар жалб этилиб, текшириш ўтказилади, натижалари асосида билдиришномалар ёзилиб, унда тегишли тавсиялар берилади. Унинг бир нусхаси айбдор ташкилот раҳбариятига юборилади. Айбдор табиатга келтирган зарарни тезда тузатмаса, у катта жарима тўлашга мажбур этилишини билади. Шунинг учун, аксарият ҳолларда айбдор ўз вақтида хукумат раҳбарлари аралашмасидан табиий мухитни тикловчи тадбирларни ўзтказади. Табиатдаги салбий жараёнларнинг, унинг сабабчисини вақтида аниқлаш, ўз вақтида тегишли чоралар кўриш, табиий муҳитни шкастланишдан сақлаш имкониятини беради. Табиий муҳитдаги ўзгаришларни ўрганиш ва башоратлашда инсон фаолияти таъсиридан ташқари иқлимнинг табиий ўзгариб туришини ҳам инобатга олиш зарур. Ердаги харорат ва у билан боғлиқ бўлган иқлим ўзгаришлари кунлик, фаслий такрорланишдан ташқари, 11,22, 90, 170, 350 каби кўп йиллар, асрлар ва ҳатто геологик даврлар давомида рўй бериши мумкин бўлган ўзгаришларини инобатга олиш ҳам муҳим аҳамиятга эга. Марказий Осиё каби қуруқ ва иссиқ иқлимли шароитда ёзги ҳароратнинг паст келиши ўсимлик касалликларини кўпайтириб, хосилнинг пишиш муддатини кечиктирса, ёғингарчилик камлиги эса сув танқислигига сабаб бўлади. Айниқса лалмикор ерларда дехқончилик қилиш ва ўрмончиликка катта таъсир кўрсатади. Экология экспертизаси Бутун дунё мамлакатларида табиатни сақлаб қолиш, инсонни қараб турган табиий муҳит “сифати” мавжуд ва потенциал энергия ресурсларидан оқилона фойдаланиш, табиатдаги экологик мувозанатни сақлаб қолиш

масалаларини кўзда тутувчи экологик - иқтисодий сиёсатни шакллантириш учун назарий ва амалий қадамлар зарурлиги тан олинган. Ғарб адабиётларида “Ҳар қандай қурилиши мўлжалланаётган объектларни табиий муҳитга таъсирини баҳолаш”. Экология экспертизаси тушунчаси билан маънодош. Тушунча сифатида тенг тарғиб қилинади. Мажбурий экологик экспертиза жараёнини амалда барча ривожланган ва ривожланаётган мамлкатларда йўлга қўйилган. 1969 йилда АҚШ да хўжалик амалиётида лойихаларнинг экология экспертизаси “Атроф-муҳитни мухофаза қилиш соҳасида миллий сиёсат тўғрисида”ги Қонун қабул қилинган, йўлган қўйилган. Мамлакатда экология экспертизаси иши федерал идораларининг асосий фаолияти хисобланади. Ғарб мамлакатларида “Объектларнинг табиий муҳитга таъсирини баҳолаш”га сарфланадиган маблағ лойиха смета қийматининг ўртача 1 фоизини ташкил қилади. Чет мамлакатлар тажрибаси экология экспертизасининг иқтисодий самарасини юқорилигини кўрсатмоқда. Ўзбекистон Республикасида мавжуд экологик муаммоларни ечиш ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланишнинг хуқуқий, иқтисодий ҳамда ташкилий асосларини белгилаб бериш мақсадида қабул қилинган “Табиатни муҳофаза қилиш туғрисида”ги Қонунида давлат экология экспертизасининг мақсадлари ва унинг объектлари аниқлаб берилган. Қурилишга ёки бошқа мақсадда ишлатишга мўлжалланган саноат корхонасининг, бирор қурилма ёки асбобининг табиий муҳитга таъсирини аниқлаш учун улар экология экспертизасидан ўтказилади. Экспертизанинг асосий вазифаси табиий мухитни инсоннинг зарарли фаолиятидан маҳофазалашдир. Саноат корхоналари, сув иншоатларини қуриш ёки таъмирлаш лойихаларини экспертизадан ўтказиш йўл қўйилган хато ва камчиликларни тузитиш имкониятини беради. Экспертизада қурилиш ва таъмирлашдан ташқари, давлат стандартлари кимёвий моддаларнинг қўлланиш техник шароитлари, тарснпорт воситалари ва уларни ишлатиш вақтида муҳитга тарқатилган

зарарли моддалари, шовқин, электромагнит тўлқин кабилар билан таъсирни камайтириш мақсадида махсус қурилмалар қурилади. Экспертизаларнинг давлат ва ташкилот турлари бор. Давлат экология экспертизасини табиатни мухофазалаш Давлат қўмитаси ўтказади. Кўп қиррали муҳим қурилишларни ҳар томонлама мукаммал ўрганиш мақсадида ҳар хил мутахассислардан иборат эксперт комиссиялари тузилади. Ташкилотларнинг экология экспертизасини вазирлик ва ташкилотларнинг табиатни мухофазалаш бўлими ва санитар-эпидемиология бўлими ҳодимлари ўтказадилар. Экспертиза давлатнинг экологияга оид қонун ва қоидаларига асосланиб олиб борилади, чиқариладиган чиқинди ва уларнинг салбий таъсирлари меъёрномада кўрсатилади. Чиқиндилар рухсат этилган чегаравий меъёр РЭЧМ дан ошиб кетмаслигига алоҳида аҳамият берилади. Саноатни ёки унда ишлатиладиган асбоб-ускунани экологик жихатдан хавфсизлиги ёки созлиги улардан чиқадиган чиқиндилар миқдори ва уларнинг токсиклиги хусусиятлари билан белгиланади. Агар янги технологик жараён олдингисига нисбатан камроқ чиқинди чиқарса, у экологик хавфсизкро хисобланади. Экология экспертизасида табиий муҳитга шикаст етказиш орқали халқ хўжалигига етказиладиган зарарлар ҳам хисобланади. Зарарларни қуйидаги уч турга бўлиш мумкин: а) бўлган зарарлар; б) бўладиган зарарлар ва в) олди олинган зарарлар. Бўлиши мумкин зарарлар тегишли чоралар кўрилмаганлиги оқибатида зарарлардир. Чоралар кўрилгандан сўнг ҳам, халқ хўжалигига етказилган зарарлар бўладиган зарар хисобланади. Бўлиши мумкин бўлган зарардан яна бўладиганини айирса олди олинган зарар миқдори келиб чиқади. Зарарларни хисоблашда мухитнинг ифлосланиш даражаси, муҳитни ифлосланиши инсон саломатлигига, халқ хўжалигига етказадиган зарари, жумладан, қишлоқ хўжалигиги етказадиган зарари, жумладан, қишлоқ хўжалиги, чорвачилик ва саноат корхоналари кўрадиган зарар, ҳаво таркибининг ўзгариши, кислатали ёмғирлар таъсирида иншоатлар, тарихий обида ва хайкалларнинг бузилишининг тезлашишидан келадиган зарарлар инобатга олинади.

Зарарларни бирламчи ва иккиламчи хиллари бор. Бирламчиси, ишлаб чиқариш жараётнлари билан боғлиқ. Табиий муҳитга келтириладиган зарар иқтисодий ва экологик бўлиши ҳам мумкин. Масалан, муҳитнинг ифлосланиши натижасида бирор хўжаликнинг дехқончилиги ва чорвачилигига келитирилган зарар иқтисодий зарар бўлиб, унинг ўрнини пул билан қопласа бўлади. Экологик зарар эса, бирор шахс ёки аниқ ташкилотга тегишли бўлмайди, у табиий муҳитга зарар етказиш орқали инсон саломатлигига ва фаолиятига салбий таъсир кўрсатади. Экологик зарарни ўз навбатида иккига бўлиш муикин. Биринчисида келитирлган зарарни йўқотиш учун қайта тиклаш, таъмирлаш ишлар ўтказиш мумкин, иккинчи хил экологик зарарни эса тиклаб бўлмайди. Бунга асосан қазилма бойликларини ишлатишда исрофгарчиликка йўл қўйиш ва уларни бутунлай йўқотиб юбориш киради. Бундай ишлардан келадиган зарарни ҳисоблаб бўлмайди. Хулоса сифатида умумлаштириб, табиий муҳитга келтирладиган зарарнинг қуйидаги гурухларини кўрсатишимиз мумкин: - Хавони табиий муҳитга ва инсон саломатлигига зарар келтирувчи моддалар билан ифлослантириш; - Хўжасисзлик билан сувни исроф етиш ва сув хавзаларини ифлослантириш; - Ерларни саноат, курилиш, маиший чиқиндилар билан ифлослантириб, уларни қайта тиклаш (рикультивация) чораларини кўрмаслик; - Ўрмон, тўқай ва чўл ўсимликларини йўқолиб кетишига сабабчи бўладиган ишлар; - Овчилик қоидаларини бузиш ва жониворлар яшайдиган муҳитни ифлослантириш; - Дехқончиликка зарарли кимёвий моддалардан фойдаланиш тартибларини бузиш; - Қайта тикланмайдиган қазилма конларидан хўжасизларча бир томонлама фойдаланиб, кон ва кон саноати корхоналари атрофини

зарарли чиқиндилар билан шкастлаб, қайта тиклаш чораларини кўрмаслик. Ўз иш фаолияти ёки лаёқати туфайли табиатга зарар келтирадиган шахслар ташкилий, иқтисодий ва хатто жиноий жавобгарликка тортиладилар.

Фойдаланилган адабиётлар : 1. Табиатни муҳофаза қилиш тўғрисида Ўзбекистон Республикасининг 1992- йил 9 декабр Қонуни// Ўзбекистоннинг янги қонунлари. Тошкент., “Адолат”, 1993. 2. Турсунов Х.Т. Экология ва баркарор ривожланиш. Тошкент-2009. 3. Турсунов Х.Т, Рахимова Т.У. Экология. Тошкент., «Чинор ЭНК» экологик нашриёт компанияси, 2006. 4. Турсунов Х.Т. Экология асослари ва табиатни муҳофаза қилиш . Тошкент , “Ўзбекистон”,1997.

Похожие

Урбанизация ва атроф муҳит

Урбанизация ва атроф муҳит

Макроиқтисодий сиёсат ва атроф-муҳит

Дунё аҳолиси сонининг ўсиши ва атроф муҳит

Экологик экспертизанинг ҳуқуқий асослари