Bakteriya, zamburug`lar, lishayniklar - Ботаника - Рефераты

Bakteriya, zamburug`lar, lishayniklar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

39.5 KB

www.arxiv.uz Reja: 1. Zamburug`lar haqida tushuncha. 2. Zamburug`larning klassifikatsiyasi. 3. Zamburug`larning ahamiyati. 4. Lishayniklar haqida tushuncha. 5. Lishayniklarning klassifikatsiyasi

www.arxiv.uz 1. Tuban o`simliklarning xlorofilsiz va tuzilishi juda turli - tuman bo`lgan juda ko`p turi zamburug`lar deb ataladi. Ular o`z ichiga 100 mingdan ortiq turni oladi. Zamburug`lar tallofit o`simliklardir, chunki ular ham xech qachon suvo`tlari singari haqiqiy to`qima hosil qilmaydi va ularni tanasi qismlarga (barg, poya, ildizga) bo`linmaydi. Ularning ko`pchiligi mikroskopik mayda bo`lib, nonda mug`or, o`simlik barglarida zangsimon dog`lar va shunga o`xshash shakllarda ham ko`rinadi. Zamburug` tanasini mikroskop ostidan qarasak, uni chalkashib ketgan juda ko`p ipchalar yoki gifalardan iboratligini, gifalar to`planib mitseliy hosil qilganini ko`ramiz. Gifalar shoxlangan va shoxlanmagan, bir xujayrali yoki ko`p xujayrali bo`lishi mumkin. Zamburug` ba`zi turlarining gifalari tinim holatiga o`tishi mumkin. Bunda ular juda zich chalkashib olib sklerotsiy deb ataladigan o`ziga xos tuganak hosil qiladi. Bir xujayrali zamburug`lar, ular yumaloq yoki ellipis shakildagi alohida - alohida xujayralardir. Masalan: achitqi zamburug`lari. Xujayrasi qobig`ining ximiyaviy tarkibi bir xil emas. Po`st xech qachon sellyulozali bo`lmay, unga turli azotli moddalar aralashgan bo`ladi. Ularda bir nechta yadro bo`ladi. Ular kraxmal hosil qilmaydi, uning o`rniga boshqa uglevod glikogen hosil qiladi. Alohida tuzilmalar - meva tanalar ko`payish funksyasini bajaradi. Parazit zamburug`larda - gaustoriya hosil bo`ladi. Zamburug`lar jinsiy, jinssiz va vegetativ usullarda ko`payadi. Vegetativ ko`payish oidiyalar -mitseliy ipchalarining parchalanishidan hosil bo`ladigan ovalsimon xujayralar yordamida ro`y beradi. Achitqi zamburug`i -kurtaklanish yo`li bilan ko`payadi. Zamburug`lar asosan sporalar yordamida ko`payadi. Gifalar uchida konidiya bandlarda yoki sporangiyda spora hosil bo`ladi. Zamburug`larda jinsiy ko`payish- izogamiya, oogamiya, usulida ro`y beradi. Tanasining tuzilishi va ko`payish xususiyatlariga qarab, zamburug`lar tipi quyidagi 6 ta sinfga bo`linadi. 1. Arximitsetlar yoki xitridiomitsetlar sinfi. 2. Oomitsetlar. 3. Zigomitsetlar (bular tuban zamburug`lar) 4. Xaltachali zamburug`lar yoki askomitsetlar 5.

www.arxiv.uz Bazidiyeli zamburug`lar yoki bazidiyamitsetlar (bular yuksak zamburug`lar). 6. Takomillashmagan zamburug`lar. 1. Arximitsetlar sinfi - tanasi yalong`och - yaxshi rivojlanmagan mitseliy rizomitseliydan iborat 3 xil ko`payadi (vegetativ, jinsiy, jinssiz). Ular yosh karamni ildiz bo`g`izini zararlaydi. Qora oyoq kasalligini keltirib chiqaradi. Unga qarshi ko`rashish uchun tuproqqa ishlov berib namlikni kamaytirish kerak. 2. Oomitsetlar sinfi mitseliysi shoxlangan alohida xujayralarga bo`lingan bo`ladi. Masalan: Fitoftora zamburug`i kartoshka, pomidor va poliz ekinlari bargida qo`ng`ir dog`lar hosil bo`ladi. 3. Zigomitsetlar sinfi. Namiqib qolgan nonda, go`ngda va boshqa organik substrotlarda oq tuksimon g`ubor shaklda paydo bo`ladi. (Mog`or zamburug`i). 4. Xaltachali zamburug`lar - bularda hosil bo`lgan zigota xaltachaga aylanadi. Xaltachani ichida sporalar hosil bo`ladi. Ular unshudring, o`simlik raki kasalligini keltirib chiqaradi, yana achish jarayonida ishtirok etadi. Shaftoli tafrinasi-shaftoli bargini sarg`aytirib bujmaytirib yuboradi. Penitsill - zamburug`i, shoxkuya zamburug`i, qo`ziqorin ham shu sinfga mansubdir. 5. Bazidiyali zamburug`lar-sporalari maxsus bazidiyalarda yetiladi. Qorakuya, zang, chang qorakuyasi kasalliklarini keltirib chiqaradi. G`allaguldoshlar oilasi vakillarida ko`p uchraydi. 6. Takomillashmagan zamburug`lar. Bu sinf vakillari vilt kasalligini keltirib chiqaradi. Organik moddalarni chiritishda ishtirok etadi. Simbioz hayot kechiradi. (mikoriza). Qo`ziqorin va qalpoqchali zamburug`lar oziq-ovqat sifatida foydalaniladi. Achituvchi zamburug`lar spirtli ichimliklar tayyorlashda, nonvoychilikda, ulardan olingan fermentlar, yengil sanoat va oziq-ovqat sanoatida ishlatiladi, hamda achituvchi zambu-rug`lardan polivitaminlar tayyorlanadi. Salbiy tomoni, oziq-ovqatlarni buzadi, yog`ochlarni chiritadi. Kasalliklarni keltirib chiqaradi Lishayniklar. Lishayniklar tanasi zamburug` va suv o`tlarining simbioz bir - biriga moslashgan holatda yashashi natijasida paydo bo`lgan organizm bo`lib hisoblanadi. Lishayniklar tarkibiga zamburug`lardan xaltachali, bazidiyali,

www.arxiv.uz suvo`tlardan ko`k, yashil suvo`tlari vakillari kiradi. Zamburug` gifalari bilan suvo`tini o`rab olib, u bilan birga o`sadi. Lishayniklar avtotrof o`simliklardir. Lishayniklar tashqi ko`rinishi jihatidan xilma- xil ular kulrang, sariq, qo`ng`ir, qizil ba`zan qoramtir ranglarda bo`ladi. Lishayniklar tanasining morfologik tuzilishiga ko`ra 3 guruhga bo`linadi. Yopishqoq yoki po`stloqsimon - ular eng sodda tuzilgan keng tarqalgan tollomi yupqa, qobiqsimon, substratga juda maxkam yopishadi. Bargsimon yoki plastinkasimon tollomi oddiy yaproq ko`rinishda bo`lib, rizoidga o`xshash o`simtasi bilan birikadi. Ularni butunligicha ajratib olsa bo`ladi. Butasimon yoki shoxlangan. Tallomi birmuncha murakkab tuzilgan, tik o`sadi, butaga o`xshab shoxlaydi. Tog`larda uchraydigan kladoniya, shimolda o`sadigan bug`i lishaynigi va yolli lishayniklar shular jumlasidandir. Lishaynik-lar tabiiy sharoitda asosan vegetativ ko`payadi. Ularning mo`rt tallomi qurib oson maydalanadi, shamol va hayvon vositasid uzoq yerlarga tarqaladi. Shuningdek ular maxsus ko`payish organi-soriydiy va izidiylar vositasida ham ko`payadi. Kladoniya lishaynigi 10-15 s biomassa beradi. Bo`yi 20 smgacha yetadi. Bug`ular uchun oziq-ovqat hisoblanadi. Lishayniklarda uglevodlar to`planadi. Shuning uchun oziq-ovqat sifatida, dori tayyorlashda foydalaniladi. Ulardan efirmoyi, glyukoza, spirt, lakmus, bo`yoqlar olinadi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. Burigin. V. A. Jongurazov. F. X. Botanika “O`qituvchi” T.: 1977. 2. Kursanov. V. A. Kamarnitskiy N. A va bosh.- Botanika “O`qituvchi” 1977. I II tom. 3. Hamdamov I, Shukrullayev P va boshqalar- botanika asoslari “Mehnat” T.: 1990. 4. Soxabiddinov. S. “O`simliklar sistematikasi” I II bob. “O`qituvchi” T.: 1976. 5. Hamidov “O`simliklar geografiyasi” “O`qituvchi” T.: 1984. 6. Belolipov. I. V. SHeraliyev. A. Axadova. M. A. “O`rta Osiyo o`simliklari marfalogiyasi” SOP, TIPO, T.: 1991. 7. Holdarov. X. Xojimatov. K. X.“O`zbekiston o`simliklari”, “O`qituvchi” T.: 1992. 8. www.ziyonet.uz

Похожие

Zamburug`lar, lishayniklar va ularning klassifikatsiyasi

Xaltali zamburug`lar

Suv o`tlari.zamburug`lar va lishayniklar

Zamburug`lar va ularning tuzilishi, ko’payishi, klassifikatsiyasi. Arximitsetlar va fikomitsetlar bo’limlari

O`simliklar sistematikasiga kirish