Xosilni rejalashtirishda ekish me'yori va muddatlarining o`rni - Биология - Рефераты

Xosilni rejalashtirishda ekish me'yori va muddatlarining o`rni

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

40.5 KB

Xosilni rejalashtirishda ekish me`yori va muddatlarining o`rni Reja: 1. Ekinzorlar tomonidan FARni o`zlashtirish koeffitsenti, oziqlanish maydoni, foydali xarorat yig`indisi. 2. Ekish me`yori va muddatini xosilni shakllanishiga t`siri.

Xosilni shakllanishini boshqaruv - bu demak, yuqori hosilni ta‘minlaydigan intensiv texnologiyalarni yaratish, hosilga ta‘sir qiladigan hamma omillarni muqobil darajaga yetkazgan holda saqlab turish. Bu texnologiyaga nav tanlash, dala tanlash, organik va ma‘danli o‘g‘itlarni me‘yorini aniqlash, muqobil tup sonini yaratish, kasallik va xashorotlarga, begona utlarga asoslangan holda pestitsidlar, gerbitsidlarni qo‘llash, suv tizimini boshqarish, xamma texnologik tadbirlar o‘z vaqtida bajarilishini ko‘zda tutmoq lozim. Dala sharoitida hosilning shakllanishiga ta‘sir qilladigan barcha omillarni boshqarish mumkin emas, shuning uchun hosilni shakllanishini boshqarish imkoniyatlari cheklangan. Ammo ayrim omillarni boshqarish mumkin, masalan, tuprok muhiti, tuproqni ozuqa elementlari bilan ta‘minlanishi, tuprok haydalma qatlamining namligi. Bu omillarni muqobil darajasiga yetkazish mumkin. Ekin ekishdan oldin shu mintaqning tuproq va agroiqlim imkoniyatlarini tula tahlil qilish 24 zarur: bu — foydali xarorat yigindisi, oylar buyicha xarorat, oylar buyicha FARning va yog‘ingarchilikning miqdori, qorning qalinligi, shamolning ta‘siri. Tuproqning xaydalma qatlamidagi fizikaviy, kimyoviy xossalari, mexanik tarkibi, xajmiy vazni, chirindi miqdori, tuproq muhiti, tuproqda NPK miqdori, mikroelementlarning mavjudligi. Sizot suvlarining joylashi chuqurligini aniqlashda, tuproqning namligi, dalaning relefi, nishabligi hisobga olinadi. Agroiqlim sharoitidan kelib chiqib ekiladigan ekin turi va navi tanlanadi.Tanlanadigan tur va nav shu agroiqlim sharoitiga moye bulishi kerak. O‘simlik turi va navi tanlanganda kupincha boshqarib bo‘lmaydigan omillar hisobga olinadi (havo harorati, foydali harorat yig‘indisi, qor qalinligi, yog‘ingarchilik miqdori). Xar xil mintakada boshqarib bo‘lmaydigan omillar har xil bo‘ladi. Intensiv yetishtirish texnologiyalari yaratilganda shu omillar hisobga olinadi. Rejalashtirilgan hosil haqiqiy imkoniyatdan yuqori bo‘lmasligi kerak. Har xil mintaqada hosilga ta‘sir qiladigan favkulotda omillar mavjud bo‘lishi mumkin, shuning uchun xosilni kamayish xavfi xar doim bor.

Ko‘p yillik agrometeo ma‘lumotlariga asoslanib, hosil miqdori aniqroq rejalashtirilishi mumkin. O‘zbekistonning shimoliy mintaqasida ekin turi va navi tanlanganda u yerdagi sharoit xisobga olinishi zarur. SHimoliy mintaqada ekiladigan ekin turlari sovuqqa, qishda qorning kam bo‘lishiga, qattiq shamolga bardosh berishi kerak. Janubiy mintaqada ekiladigan ekin tur va navlari issiqlikka, qurg‘oqchilikka chidamli bo‘lishn hisobga olinadi. Demak, hosilni rejalashtirishda mintaqaning tuproq-iqlim sharoiti, agrofizika, agrokimyoviy xossalari va eng asosiy omillarni boshqarish imkoniyati hisobga olinadi. Bir so‘z bilan aytganda rejalashtirilgan xosil (Pr H) bu xosildorlikni shunday darajasiki, bunda asosiy agrotexnik tadbirlar (urug‘lar, o‘g‘itlar xisoblanadi, sug‘orish normalari belgilanadi va boshq) ma‘lum xosil uchun rejalashtiriladi. Hosilni rejalashtirishdagi yo‘nalishlar: Ekinlarni fotosintetik imkoniyatiga qarab yuqori xosil yetishtirish rejalashtiriladi. Ma‘lumki, bargning har 1000 kv.m. 2,5- 3,0 kg don xosil qiladi yoki bir gektar ekinning FP 3 mln.ga yetishi kerak. SHu xosilni beradigan o‘simlik soni aniqlanadi. 2. Maydon birligidagi o‘simliklar soni ekinzor fotosintez faoliyatining eng maqbul bo‘lishi uchun muaxim ko‘rsatkichdir. Donli ekinlarning 1 ga maydondagi o‘simliklar soni ularnini dala unuvchanligi bo‘yicha aniqlanadi ammo xosilning ig‘ishtirish davrida dastlabki unib chiqqan o‘simliklarning bir qismi nobud bo‘ladi. SHuning uchun mo‘ljallangan xosilni ta‘minlaydigan o‘simlik soniga ega bo‘lish uchun urug‘ni va o‘simlikni dala sharoitida yashovchanligini aniqlab olish kerak. Agar bu ko‘rsatkich ma‘lum bo‘lsa mo‘ljallangan xosil uchun urug‘ ekish no‘rmasini quyidagi formula bilan xisoblash mumkin. E N = (U s ∙A)∙10 4 E ya ∙YA d bunda: En – ekish normasi (Kg/ga):

O‘s – xosilni yig‘ishtirish oldidan o‘simlik soni; A – 1000 ta don vazni /g/: Eya – urug‘ining ekishga yaroqligi %; YAd – urug‘ va o‘simlikning yashovchanligi % Masalan O‘zbekistonning sug‘oriladigan rayonlarida kuzgi bug‘doyning <<Sanzar>> navi ekiladi. Uning 1000ta doni vazni 50 g. SHu navli bug‘doydan 70 ts/ga don xosili olish uchun ekish normasi quyidagicha xisoblanadi. Bitta boshoqdan 1,6 g don chiqadi deb olinadi. 70 ts/ga don 1 ga maydonda 4,38 mln – (70 ts:1,6 g) boshoq bo‘lganda, maxsuldor tuplanish o‘rtacha 2 ta deb qabul qilinganda 2,19 mln – (4,38 mln: 2 ta) o‘simlik xosilini yig‘ishtirish vaqtida mavjud bo‘lishi kerak o‘simlikni dalada yashovchanligi 70% va urug‘ning ekishga yaroqliligi 95% bo‘lsa, ekish normasi quyidagicha bo‘ladi: E n = (2,19mln•50g)•10 4 = 166kg/ga 95%•70%

Adabiyotlar: 1. "O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A Karimovning va Respublika Vazirlar maxkamasining qishloq xo`jaligini rivojlantirish to`grisidagi ko`rsatma va farmonlari" 2. X.Atabaeva, O.Qodirxo‘jaev-O‘simlikshunoslik, T.YAngi asr avlodi, 2006, 298 b 3. X.Atabaeva va boshq-O‘simlikshunoslik - T.Mexnat, 2000. 4. P.P. Vavilov.-Rasteniyevodstvo-M.Kolos,1986 5. O.Mirzaev,T.Xudoyberganov-Em-xashak yetishtirish-Andijon, 2003 6. G.S. Posipanov-Rasteniyevodstvo-M.Kolos, 1997,448 bet 7.Selektsiya va urug‘chilik, entsiklopediya, T.MIl.ents., 2010, 19,5 b.t. 8.B.I.Vinogradov, X.Atabaeva, A.Dementeva-Rastenivodstvo (praktikum).T. Mexnat, 1987. 9. Atabaeva Z.N.,Umarov Z.-O‘simlikshunoslik-praktikum, T.ToshDAU, 2004 10.Elektron darslik, ilmiy monografiya, maqolalar, doktorlik, nomzodlik va magistrlik dissertatsiyalari, ilmiy - amaliy anjumanlar, ma‘ruzalar to‘plamlari, gazeta va jurnallar, statistik ma‘lumotlar to‘plamlari, ma‘ruza matnlarining elektron versiyasi.

Похожие

Biologiya fanining mazmuni, vazifalari va o`rganish metodlari. Uning tabiatda va inson xayotida tutgan o`rni

Dala ekinlarini yetishtirishni texnologiyasining vazifalari

«Dehqonchilik tizimi vа аlmаshlаb ekish. Begonа o`tlаr vа ulаrgа qаrshi kurаsh chorаlаri»

Mikroorganizmlarning irsiyati va o`zgaruvchanligi

Sitoplazmatik irsiyat va o`zgaruvchanlik