Patogen kokklar - Биология - Рефераты

Patogen kokklar

Загружено в:

05.09.2022

Скачано:

0

Размер:

20.310546875 KB

Patogen kokklar Reja: 1.Patogen stafilokokk va streptokokklarning ifodasi. 2. Patogen stafilokokk va streptokokklarning diagnostikasi 3.Biopreparatlar

Tayanch iboralar: Patogen stafilokokklar, mastit, endometrit, pnevmoniya, septisemiya, enterit, yiringli yallig’lanish, autovaksina, bakteriofag, strepto kokkoz kasalliklari, yuqumli mastit, subklinik mastit, soqov, pnevmokokkli pnevmoniya. Patogen kokklar Schysomicetes (bakteriyalar)sinfi. Stafilokokklar Mikrococcaceae oilasi, Staphylococcus avlodiga kiradi. Streptokokklar esa Streptococcaceae oilasi Streptococcus avlodiga kiradi. Ularni birinchi marta 1880 yilda L.Paster odam furunkuli yiringidan ajratgan, 1884 yilda Rozenbax uni o’rganib, ifodalab bergan. Hozirgi vaqtda ularning 20 dan ortiq turlari bor: Staph.aureus, Staph. epidermidis, Staph. saprophyticus va h.k. Ulardan Staph aureus , patogendir. Hayvonlar patologiyasida stafilokokklarning etiologik ahamiyati juda katta. Ular sigirlarda mastit, endometrit, yosh hayvonlarda pnevmoniya, septisemiya, enterit yaralarning yiringli yallig’lanishi, abssess, flegmona, artiritlarni paydo qiladi. Tovuqlarda stafilokokkoz kasalligini chaqiradi; ot, cho’chqa ba’zan qoramollarda axtalashdan keyin - botriomikozning rivojlani shiga olib keladi. Morfologiyasi. Stofilokokklar sharsimon shakldagi, diametri 0,7-1,0 mkm (saprofitlari 2-4 mkm), grammusbat, xivchini yo’q, spora, kapsula hosil qilmaydigan, harakatsiz kokklar. Ular to’p-to’p uzum shingili ko’rinishida joylashadi. Kultural xususiyatlari . Stafilokokklar GPB, GPA, selektiv muhit-tuz qonli GPA (8-10% Nacl, 5% fibrinsizlangan qon qo’shilgan)larda, 35-37 o Cda pH 7,2-7,4, aerob va anaerob sharoitlarda yaxshi o’sadi. Biokimyoviy xususiyatlari: Stafilokokklar glyukoza, fruktoza, saxaro za, maltoza, mannitni gazsiz kislota hosil qilib parchalaydi. Stafilokokklar ureaza, katalaza, vodorodsulfid hosil qiladi, indol hosil qilmaydi. Jelatinani voronka shaklida eritadi. DNK-aza koagulaza fermentini hosil qiladi. Chidamliligi .Stafilokokklar tashqi muhitning noqulay sharoitlariga ancha chidamli. Dezinfeksiyalovchi moddalardan 1 %li formalin, 2% li o’yuvchi natriy eritmalari ularni bir soatda, 1% li xloramin esa 2-5 daqiqada o’ldiradi. Stafilokokklar kristallviolet, pioktanin, malaxit ko’kiga juda sezgir bo’lib, ularning

1:300000 nisbati bokteriostatik ta’sir qiladi. Stafilokokklar ba’zi antibiotiklarga ham chidamlidir. Patogenligi. Patogen (gemolitik) stafilokokklarning patogenligi yiringlash jarayonlarida namoyon bo’ladi. Ajratilgan toza kulturalarning toksin hosil qilish va plazmokoagulyasiya xususiyatlariga qarab verulentligi aniqlanadi. Patogen stafilokokklar har xil toksinlar hosil qilib, organizmga har xil ta’sir qiladi. Gistotoksin - letal va dermonekrotik ta’sir qiladi. Nekrotoksin to’qima nekrozini paydo qiladi. Gemotoksin - eritrositlarni gemolizga uchratadi. Enterotoksin-gastroenterit paydo qiladi. Leykosidin - leykositlarni lizisga uchratadi. Bundan tashqari stafilokokklar koagulaza hosil qiladi, uning ta’sirida qon plazmasi koagulyasiyaga uchraydi, fibrinolizin-fibrinni eritadi. Patogenezi. Stafilokokklar hayvon organizmida mahalliy yiringli yallig’lanish, ba’zan umumiy qonning zararlanishi namoyon qiladi. Antigen tuzilishi. Stafilokokklarning barcha turi va variantlari uchun umumiy bo’lgan oqsilli antigenlari bor. Patogenlarida - polisaxaridli A anti gen, saprofitlarida - polisaxaridli B antigen, shuningdek maxsus polisaxarid li C antigen. Stafilokokk enterotoksinlari antigen tuzilishi bo’yicha A, B, C 1, (C 2 ), D va E serovarlarga bo’linadi. Immunitet -antitoksinlidir. Stafilokokkka qarshi antitoksinli zardobni qo’llash yuqori samara beradi. Diagnozi. Tekshirish uchun kasal hayvonlardan jarohat ekssudatlari, yiring, mastitda-sut, endometritda-jinsiy organlar ajratmasi, septisemiyada-qon olinadi. Patmaterial laboratoriyada uch bosqichda tekshiriladi. 1)mikroskopiya- patmaterialdan surtma tayyorlanib, Gramm usulida bo’yaladi, mikroskopda ko’riladi: 2)Patmaterialni oziq muhitlariga ekib-kultural, biokimyoviy xususiyatlari o’rganiladi; 3) biosinov qo’yiladi. Biopreparatlar stafilokokkli surunkali jarayonlarda qo’llaniladi. Autovaksina- bu kasal organizmdan ajratilgan agarli mikrob kulturasini 70-75 o C da 11,5 soat qaynatilgan suspenziyasidir . Mahalliy antivirus- stafilokokkning 2-3 haftali bulonli kulturasining filtrati va stafilokokkli bakteriofag ishlatiladi.

Patogen streptokokklarning xususiyatlari va diagnostikasi. Hozirgi vaqtda streptokokklarning 21 ta turi bor. Streptokokklarning quyidagi patogen turlari ko’p uchraydi. Str.agalactiae (Str.mastitidis), Str.equi , Str. pneumoniae, saprofitlaridan esa sut kislotali stereptokokklar- Str. lactis, Str. crimoris, Str. Salivaris va h.k.lar uchraydi. Streptokklarning presipitasiya reaksiyasida aniqlanadigan polisaharidli maxsus antigeni bo’yicha 17 ta guruhi bor.Hayvonlar va odamlar patologiya sida birinchi beshtasi muhum ahamiyatga ega bo’lib katta harflar bilan A,B,S,D,E belgilanadi. Streptokokklar sigirlarda yuqumli mastit,otlarda soqov,yosh hayvonlarda pnemokokkli pnevmoniya, cho’chqa va parrandalarda septik kasallik- streptokokkozni qo’zg’atadi. Ba’zan streptokokklar virusli kasalliklarni og’irlashtiradi. Yuqumli mastit qo‟zg‟atuvchisi – Str. agalactiae . Morfologiyasi. O’tkir mastitda sutdan tayyorlangan surtmalarda ko’proq qisqa zanjirlar, surunkalida esa uzun-uzun zanjirdan iborat kokklar ko’rinadi. Grammusbat, harakatsiz, spora va kapsula hosil qilmaydi, diametri 0,5-1 mkm. Kultural xususiyatlari. Str.agalactiae aerob, 37-38 o Cda oddiy oziq muhitlarda pH 7,2-7,6 GPB,GPA da kam o’sadi.Ular zardobli muhitlarda yaxshi o’sadi. Biokimyoviy xususiyatlari- patogen streptokokklarning aktivligi past. GPJ ni suyultirmaydi, lakmusli sutda kislota hosil qilib, uni ivitadi, uglevod larni parchalab kislota hosil qiladi. Chidamliligi. Streptokokklar tashqi muhitda birmuncha chidamli, qurigan yiring ekssudatida 2-3 oy saqlanadi.Sutni 85 o C cha qizdirganda 30 daqiqada, 2% li o’yuvchi natriy, 1%li formalin 10-15 daqiqada o’ldiradi. Muzlatish uni konservasiya qiladi. Patogenligi .Mastit streptokokklari bir nechta toksinlar hosil qiladi. Patogenezi streptokokk toksinlari va fermentlarining yelin to’qimalari va butun organizmga ta’siri bilan ifodalanadi . Streptokokklar shilliq qavatlarda

ko’payib,kataralyiringli yallig’lantiradi. To’qimaga chuqur kirib yiringli jarayonlarni paydo qiladi. Antigen tuzilishi agglyutinasiya va presipitasiya reaksiyalari asosida o’rganilgan. Oqsil qobiqli antigen, kapsulali polisaharidli antigeni bor. Immunitet - antitoksinli va antibakterial omillari bilan ifoldalanadi. Soqov qo‟zg‟atuvchisi - Str.equi (Shyuts,1888). Soqov - bir tuyoqli yosh hayvonlarning yuqumli kasalligi bo’lib, yuqori nafas olish yo’llari,jag’ osti,tamoq limfa tugunlarida kataral- yiringli yallig’lanishi bilan xarakterlanadi(abssess,burun oqish bilan namoyon bo’ladi). Morfologiyasi. Yiringdan tayyorlangan surtmalarda Str.equi kok klardan iborat uzun zanjir shaklida joylashadi. Kulturadan tayyorlanganlarida esa qisqa hatto diplokokk ko’rinishida joylashadi.Grammusbat, harakatsiz, spora ,kapsula hosil qilmaydi. Kokklarning diametri 0,4-1mkm Kultural xususiyatlari . Qo’zg’atuvchi zardob yoki fibrinsizlangan qon qo’shilgan, Kitt-Tarossi muhitida o’sadi. Suyuq muhitda probirka devorida, tubida, mayda donachalar shaklida o’sadi.zardobli glyukozali agarda shudringsimon,yorug’lik o’tkazuvchi,mayda shilimshiq koloniyalar shaklida o’sa di. Qonli agarda B - gemoliz zonasi hosil bo’ladi. Biokimyoviy xususiyati- sutni va lakmusli sutni ivitmaydi, metilen ko’kini rangsizlantirmaydi, laktoza, sorbit, mannitni parchalamaydi.Saqov antivirusi qo’shilgan oziq muhitda o’smaydi. Chidamliligi yiringda 6 oy,go’ngda 1 oy saqlanadi.70 o C da 1 soatda, 85 o Cda 30 daqiqada, 1% li formalin, 2% li o’yuvchi natriy 10-25 daqiqada o’ldiradi. Patogenligi va o‟zgaruvchanligi . Soqov bilan yosh bir tuyoqlilar kasallanadi. Laboratoriya sharoitida mushuk va sichqonlar kasallikka moyildir. Soqov streptokokklari juda ham o’zgaruvchan, u birinchi generasiyalaridayoq virulentligini yo’qotadi, bir vaqtda bitta, ikkita yoki to’p bo’lib joyla shadigan atipik shakllari paydo bo’ladi. Patogenezi. Soqov bilan kasallanib o’tgan otlar streptokokk tashuvchisi bo’lib qoladi.Yoshlari og’iz orqali yoki burun shilliq qavati orqali zararlanib,

qo’zg’atuvchi tomoq oldi limfa halqasida to’planib, kataral-yiringli yallig’lanish rivojlanadi. Immunitet kasallanib sog’aygan hayvonlarda umrbod saqlana di.Vaksina yordamida sun’iy immuniteti paydo qilib bo’lmaydi. Diagnoz mikroskopiya, bakteriologiya, biosinov usullarida qo’yiladi. Biopreparatlar ishlab chiqilmagan. Davolash uchun antibiotiklar qo’llaniladi. Diplokokkli infeksiyani chaqiruvchi streptokokklar. Str.pneumoniae (dipl.septicum,dipl.lanceolatus). Diplokokk 1871 yil L.Paster tomonidan topilgan.Kasallik yosh hayvonlarda o’pka yoki ichak shakllarida o’tadi. Hayvonlar 2 - 4 haftaligidan bir necha oylikgacha yoshda kasallanadi. Morfologiyasi . Patmaterialdan tayyorlangan surtmalarda qo’zg’atuvchi juft kokklar shaklida joylashadi. Surunkali jarayonlarda mikrob diplostrepto kokk shaklida joylashadi. Grammusbat, kapsulali, harakatsiz, spora hosil qilmaydi. Kulturalarda kapsula hosil bo’lmaydi. Kulturadan tayyorlangan surtmalarda qisqa zanjir shaklida joylashadi. Kokklarning o’lchami 0,5-1,5 mkm. Hayvon organizmida kapsula hosil qiladi. Kultural xususiyatlari . Str. pneumoniae 37 o C da aerob va anaerob sharoitlarda o’sadi.zardobli GPB da bir hilda loyqalanish,kamroq cho’kma hosil bo’ladi. zardobli GPA da mayda shudringsimon koloniyalar, qonli agarda gemoliz zonasi bor koloniyalar hosil qiladi. Biokimyoviy xususiyatlari . Str. Pneumoniae uglevodlar- glyukoza, laktoza, saxaroza,salisin, inulin, maltozani parchalaydi. Jelatinani eritmaydi, indol hosil qilmaydi, sutni ivitmaydi. Patogen pnevmokokklar o’t suyuqligi, o’t tuzlarida eriydi. Chidamliligi tuproq, go’ng va molxonalarda streptokokklar 3-4 haftada o’ladi,quyosh nurlari va qurish ularga kuchli ta’sir qiladi. Dezinfeksiolovchi eritmalar ularni 1-2 daqiqada o’ldiradi. Patogenezi . Virulentli diplokokklar respirator organlar, hazm trakti, bachadon shilliq qavatlari yoki yelinga kirganda zaharli moddalar ajratadi va fagositozga salbiy ta’sir etadi. zaharli moddalar tomirlarning o’tkazuvchanligini orttirishi natijasida to’qimalar shishadi va qon quyilishlar paydo bo’ladi. Diplokokklar

qonda ko’payib septisemiya paydo qiladi, yosh hayvonlarning o’lishiga sabab bo’ladi. Antigen tuzilishi. Agglyutinasiya reaksiyasida aniqlanadigan bir necha tip pnevmokokklar farqlanadi. Kimyoviy tuzilishi va antigen xususiyatlari bilan farq qiluvchi umumiy proteinli guruhli antigen va tipli maxsus kapsu lali polisaxaridlar aniqlangan. Immunitet - diplokokkli infeksiyalarda asosan antitoksinli bo’lib, mikroblar tashqi muhitga ajratadigan uning kapsulasi va sitoplazmasi tarkibidagi toksinlarga qarshi ta’sir qiladi. Diagnozi. Kasal hayvonlardan ularning ajratmalari, qon olinadi.O’lgan hayvon jasadi yoki o’pka, taloqning zararlangan joyidan bo’lakchalar, qon, yiring olinadi. Labaratoriyada mikroskopiya, bakteriologiya, biosinov usullarida tekshiriladi. Biopreparatlar . Diplokokkga qarshi formolvaksina, zardob ishlatiladi. Vaksina yoki giperimmun zardob tayyorlash uchun buzoq, qo’zi va cho’chqa bolalaridan ajratilgan uchta immunogen shtammlar ishlatiladi. Davolash uchun zardob yosh hayvonlar mushagi orasiga 0,5-1 ml/kg dozada yuboriladi. Antibiotik (penisillin, streptomisin) bilan zardob birga qo’llansa samaradorligi yaxshi bo’ladi.

Nazorat savollari : 1.Stafilokokklarning xususiyatlarini ayting. 2.Stafilokokklar chaqiradigan kasalliklarning labarotoriya diagnozi. 3.Yuqumli mastit qo’zg’atuvchisining xususiyatlari va laboratoriya diagnozi. 4.Soqov qo’zg’atuvchisining xususiyatlari va labarotoriya diagnozi. 5.Diplokokkli infeksiya qo’zg’atuvchisining xususiyatlari va labarotoriya diagnozi. 6.Qo’llaniladigan biopreparatlar.

Asosiy a dabiyotlar: 1. Kislenko V.N., Kolichev N.M., Veterinarnaya mikrobiologiya i immunologiya. Chast 1. Obshaya mikrobiologiya. M. KolosS, 2006 g. S.13- 66. 2.Yemelyanenko P.A. i dr.Veterinarnaya mikrobiologiya. M., Kolos., 1982.S.7- 25. Qo’shimcha adabiyotlar: 1. Vorobyev A.A. Medisinskaya mikrobiologiya, virusologiya i immunologiya. M. 2008 g. S. 30-50. 2. Asonov N.R. Mikrobiologiya. M.: Agropromizdat. 1989.S.3-18.

Похожие

Patogen mikroorganizmlar

Patogen anaeroblar

Patogen anaeroblar 2

Patogen misetlar va mikoplazmalar

Mikroorganizmlarning tabiatda tarqalishi