Patogen anaeroblar - Биология - Рефераты

Patogen anaeroblar

Загружено в:

05.09.2022

Скачано:

0

Размер:

20.9228515625 KB

Patogen anaeroblar Reja: 1.Patogen anaeroblarning umumiy xarakteristikasi. 2.Qorason kasalligi qo’zg’atuvchisining laboratoriya diagnostikasi 3. Qo’llaniladigan biopreparatlar.

Tayanch iboralar: k lostridiyalar, ekzotoksin, fermentlar, sporalar, anaerob sharoit, kultura, shtamm, gaz hosil qilish, oziq muhitlar, vaksina, giperimmun zardob, biosinov. Patogen anaeroblar. Hayvonlar va odamlarda og’ir o’tuvchi infeksion yoki intoksikasiya jarayonlarni chaqiruvchi mikroorganizmlar qatoriga patogen anaeroblar guruhi kiradi. Patogen anaeroblar- bu klostridiyalardir, lekin ularga sporasiz fuzobakteriyalar (nekrobakterioz qo’zg’atuvchisi) ham kiradi. Klostridiyalar- ko’pgina tuproq anaerob bakteriyalari guruhi bo’lib, 93 ta turni o’z ichiga oladi. Lekin ulardan sakkiztasi haqiqiy patogen mikroorganizmlardir. Ular qator umumiy xususiyatlarga ega. Yosh kulturalar va to’qimalardan tayyorlangan preparatlarda grammusbat, eskilarida – grammanfiy bo’yaladi. Ularning ko’pchiligi peritirixlar. Markaziy, subterminal, terminal joylashgan oval yoki silindr shaklli endospora hosil qiladi. Spora hosil bo’lishda hujayralar ko’ndalang o’lchami kattalashadi, shishib, urchiqsimon shaklga kiradi. Maxsus oziq muhitlarda, anaerob sharoitlarda o’sadi. Bu guruh mikroblarining xarakterli xususiyatlari- katalaza fermentining yo’qligi, ular oqsillarni parchalovchi proteazalar hosil qiladi, qator turlari saxarolitik aktivlikka ega. Tarkibida farqlanuvchi gemolitik, nekrotik, letal va boshqa komponentlari bor, faol ekzotoksin sintezlaydi. Har xil turdagi klostridiyalar bir xil antigenga ega- xivchinli, somatik, endotoksinli antigenlar. Klostridiy avlodi har xil vakillarining ekologik xususiyatlari – saprofitligi, spora hosil qilishi tufayli muhitning noqulay sharoitlariga chidamliligi, deyarli barcha kontinentlarda ularning keng tarqalganligi (geografik kosmopolitizm) bilan ifodalanadi. Hayvonlarning oshqozon-ichak trakti ularning rivojlanishi va ko’payishi uchun tipik joy hisoblanadi. Patogen klostridiylar shizomisetlar Schizomycetes sinfiga, haqiqiy bakteriyalar qatoriga- Eubacteriales, basillalar oilasiga- Bacillaceae , klostridiy- Clostridium avlodiga mansub. Muhim patogen anaroblarga – Cl. Chauvoei, Cl.

Perfringens, Cl.oedematiens, Cl.Septicum, Cl.histoyiticum, Cl.sordelii, Cl.Tetani, Cl.Botulinum lar kiradi. Birinchisi qorasonni, qolgan beshtasi- gazli shish, bradzot, qo’zilar anaerob dizenteriyasini, yuqumli enterotoksemiya, qolgan ikkitasi esa qotma va botulizm kasalliklarini chaqiradi. Nekrobakterioz qo’zg’atuvchisi ham patogen anaerob, lekin klostridiya larga o’xshamaydi. Shizomisetlar sinfi, haqiqiy bakteriyalar qatori, bakterio idlar oilasi ( Bacterioidaceae) , fuzobakteriy ( Fusobacterium ) avlodiga kiradi. Qorason qo‟zg‟atuvchisi. Clostridium chauvoei . Qorason (Emkar) shohli hayvonlarga xos o’tkir o’tuvchi yuqumli kasallik bqlib, tananning muskullarga boy qismlarida qirsildoq tovush paydo qiluvchi tez kattalasha digan gazli shishning paydo bo’lishi, isitmaning ko’tarilishi bilan namoyon bo’ladi. Yirik shohli hayvonlar 3 oydan 4 yoshgacha kasallanadi. Qorason qo’zg’atuvchisini birinchi bo’lib Fezer 1865 yilda o’lgan sigirning teriosti kletchatkasidan topgan. Morfologiyasi va tinktorial xususiyatlari. Qo’zg’atuvchi – Clostridium chauvoei tayoqcha shaklida, uchlari qayrilgan, uzunligi 4-8 mkm, eni 0,6-0,9 mkm, harakatchan- peritrix. Kulturada ham, patmaterialda ham markaziy yoki subterminal joylashgan spora hosil qiladi. Sporalar joylashishiga qarab qo’zg’atuvchiga urchuqsimon, noksimon yoki limon shaklini beradi. Yosh kulturalar grammusbat, qarilari- grammanfiy bo’yaladi. Kultural xususiyatlari. Qo’zg’atuvchi qat’iy anaerob, 36-38 0 C haroratda o’sadi. O’stirish uchun maxsus – qon, zardob, jigar, miya, mushak bo’lakchalari qo’shilgan muhitlar qo’llaniladi. Ko’proq go’shtpeptonli jigarli bulon, Kitt-Tarossi oziq muhiti, glyukozali-qonli Seyssler agari, zardobli-glzkozali agarlarda o’stiriladi. Optimal pH 7,2-7,6 , harorat 36-38 0 C, 14 0 C da ham o’sishi mumkin. Kitt-Tarossi muhitida 1224 soatdan keyin avval loyqalanish paydo bo’lib, 2-3 sutkalarda sporalar probirka tubiga tushgandan keyin (cho’kma), bulon tiniqlashib boradi. Gaz pufakchalari hosil bo’ladi. Undan achigan yog’ hidi keladi. Glyukozali- qonli agarda koloniyalar gemoliz zonasini hosil qiladi, markazi

ko’tarilib, tugma shaklida bo’ladi. Miyali muhitda o’sganida gaz hosil qiladi, qoraymaydi, bir necha kundan keyingina muhitning o’rtasida nozik qizarish paydo bo’ladi. zardobli agar o’rtasida yasmiqsimon yoki yumaloq, nozik o’simtali koloniyalar shaklida o’sadi. Biokimyoviy xususiyatlari. Cl. shauvoei jelatinani sekin erituvchi proteazani sintezlaydi, ivigan zardob va tuxum oqsilini eritmaydi, sutni 3-6 kunda koagulyasiya qiladi, cho’kmasi yumshoq g’ovak massa ko’rinishida bo’ladi. Indol hosil qilmaydi, ko’pchilik shtammlari kamroq vodorod sulfid hosil qiladi, nitratlarni nitritlarga aylantirmaydi, metilen ko’kini rangsizlantirmaydi. Glyukoza, saxaroza, maltoza, laktoza, galaktoza, levulyozalarni bijg’itib kislota va gaz hosil qiladi. Chidamliligi. Mikrobning sporalari, vegetativ shakliga nisbatan chidamliroqdir. Chiriyotgan jasadlarda sporalar 3 oy, qon va to’qima qoldiqlari aralash tezakda 6 oy, nosog’lom xududdagi suv havzalari tubida 10 yildan ortiq saqlanadi. Tuproqda sporalar 20-25 yilgacha hayotchanligini saqlab qoladi. Qulay sharoitlarda tuproqda vegetativ shaklga o’tib, rivojlanishi mumkin. Qaynatganda -2 soatgacha, 110 0 C da 40 daqiqa, quritilgan holda 18 yil saqlanadi. Sulema eritmasi (1:500) sporalarni 10 daqiqadan keyin, 3% formalin eritmasi 15 daqiqadan keyin, 6% li natriyli ishqor 6-7 kunda, 12% lisi 24 soatda o’ldiradi. Patogenligi . Tabiiy sharoitlarda qoramol va qo’ylar kasallanadi.Echki, buyvol, bug’ilar kam kasallanadi. Qoramollar 3 oylikdan 4 yoshgacha bo’lgan davrda ko’proq moyil bo’lishadi. 4 yoshdan katta hayvonlar immunitet hosil qiluvchi subinfeksiya tufayli, 3 oygacha bo’lgan buzoqlar kollostral immunitet hisobiga kasallikka chidamli bo’ladi. Ot va eshaklar qorasonga moyil emas, ba’zan cho’chqalarda kasallik uchrab turadi. Tuyalar tabiiy sharoitlarda kasallanmaydi, sun’iy kasallik chaqirish mumkin. It va mushuklar kasallikka moyil emas. Baliqlar qorason bilan kasllsganliklari to’g’risida ma’lumotlar bor (F.I.Kagan,1976). Odamlar qorason qo’zg’tuvchisiga moyil emas. Laboratoriya hayvonlaridan dengiz cho’chqasi ko’proq moyildir.

Patogenezi. Qo’zg’atuvchi organizmga oziqa bilan ko’proq yozda, hayvonlar yaylovga haydalganda tushadi. Sporalar organizmga shikastlangan shilliq qavatlar, teri yuzasi orqali hashorotlar chaqqanida kiradi. Mikrob oshqozon- ichak traktidan teri osti kletchatkasi va mushaklarga , ayniqsa gematoma, ezilgan yoki uzilgan to’qimalar, nekrozli qismlarga o’tib ko’payadi, shishlar paydo bo’ladi. Unda karbonat angidrid, vodorod va boshqa gazlar hosil qilib, qirsildoq ovoz beradi. Ba’zan kasallik karbunkula hosil qilmay, septik ko’rinishda o’tishi mumkin. Antigen tuzilishi . Qorason qo’zg’atuvchisi antigenlari tarkibida termostabil somatik O – antigen va termolabil xivchinli H- antigenlar ajratilgan. Immunitet. Yirik shohli hayvonlar va qo’ylarda tabiiy immunitet yo’q, lekin yoshi katta bo’lgani sari kasallikka sezuvchanligi kamayadi. Kasallanib sog’aygan hayvonlarda aktiv immunitet paydo bo’ladi. Qorasonda immunitet antitoksik va antimikroblidir. Biopreparatlar. Aktiv immunitet hosil qilish uchun konsentrlangan gidrookisalyuminiyli vaksina ishlatiladi. Yirik shohli hayvonlar va qo’ylarga vaksina mushaklar orasiga bir marta 2 ml dozada yuboriladi. Immunitet 6 oy davom etadi. 6 oylikgacha emlangan buzoqlar yana qayta emlanadi. Qorasonga qarshi giperimmun zardoblar profilaktika va davolash maqsadlarida qo’llaniladi. Kasallik o’tkir o’tishi tufayli, hamma vaqt ham davolab ulgirilmaydi. Lekin ba’zida streptomisin, dibiomisin, penisillin kabi antibiotiklar qo’llana di. QORASONNING LABORATORIYA DIAGNOSTIKASI Laboratoriyaga tekshirish uchun zararlangan mushak bo’lakchalari, krepitasiya qiladigan shishning ekssudati yuboriladi. Bunda qaynatilgan asboblar bilan teri ajratiladi, keyin asboblar yana almashtiriladi. zararlangan joy chuqurroq kesilib, mushakning o’rta qismidan 3 x 3 x 3 sm. o’lchamda zararlangan to’qima bo’lakchasi kesib olinadi. Jasad yorilgan bo’lsa jigar, taloqdan bo’lakchalar,

yuragidan qon olinadi. Laboratoriyaga yuborish uchun material hayvon o’lgandan boshlab 4 soatdan kechiktirmay olinadi. Issiq kunlarda patmaterialni steril 30%li gliserinning suvdagi eritmasida konservasiya qilinadi. Qorasonga tekshirish patmaterialdan tayyorlangan surtmalarni mikroskopda ko’rish, oziqa muhitlarga ekish va laboratoriya hayvonlarini zarar lashni o’z ichiga oladi. Mikroskopik tekshirish. Mushak bo’lakchalari va boshqa patmateriallardan yog’sizlantirilgan predmet oynachalarida surtmalar tayyorlanib, Gram yoki Muromsev usulida bo’yaladi. Bakteriologik tekshirishlar. 1. Patmaterialdan Kitt-Tarossi oziqa muhiti, go’sht peptonli bulon (GPB) va go’sht peptonli agar (GPA) ga ekiladi. Kitt- Tarossi oziqa muhitini ishlatishdan oldin regenerasiya qilinadi -ya’ni qaynoq suv hammomida 1530 daqiqa qizdiriladi, keyin birdan 45-50°C gacha sovutiladi. Patmaterial eski bo’lsa undan fiziologik eritmada 1:4 nisbatda suspenziya tayyorlanib, 15-20 daqiqa 80°C da qizdiriladi, so’ngra oziqa muhitlarga ekiladi. Ekmalar ekilgan probirkalar 24-48 soat 37-38°C da termostatga qo’yiladi. Kosachalar aerob sharoitda 24-48 soat turishi kerak. 2. Cl. shauvoei Kitt-Tarossi oziqa muqitida o’sganida, bir xilda tarqaladigan loyqalanish paydo bo’ladi. Kulturadan tayyorlangan surtmani mikroskopda ko’rganimizda alohida, bittadan yoki juft-juft joylashgan grammsubat, urchiqsimon va sporali tayoqchalar ko’rinadi . 3. Bulondan qo’zg’atuvchining toza kulturasini ajratish uchun undan 3-4 ta Petri kosachadagi glyukoza - qonli Seyssler agariga bo’lib-bo’lib ekiladi. Lekin ekishdan oldin Seyssler agarini oldindan termostatda 5-6 soat davomida quritish kerak. Ekmalar termostatda anaerob sharoitda 24-48 soat 37-38°Cda turishi kerak. 4. Seyssler agarida koloniyalar yaltiroq tugma yoki uzum bargi singari chetlari qirqilgandek o’sadi. Koloniya atrofida esa uncha katta bo’lmagan gemoliz zonasi paydo bo’ladi. Agar birinchi ekmalarda aralash kulturalar o’sgan bo’lsa, undan xarakterli xususiyatlarga ega koloniyalar Kitt-Tarossi oziqa muhitiga qayta

ekilib 2436 soat termostatda o’stiriladi, yana uning xarakterli o’sishi. morfologiyasi va tinktorial xususiyatlari o’rganiladi. Biologik tekshirish. M ushak, jigar, taloq bo’lakchalari maydalanib steril hovonchada bir xil massa hosil bo’lgunicha kamgina (1:10) GPB qo’shib yaxshilab eziladi. Tayyor massadan 0,5-1 ml dozada 350-450 g og’irlikdagi ikkita dengiz cho’chqasining qorin qismi terisi ostiga yuborib zararlantiriladi. 8 sutka kuzatilib, nazorat qilinadi. Patmaterialda Cl. shauvoei bo’lsa zararlangan laboratoriya hayvon lari 24-96 soat davomida o’ladi. O’lgan dengiz cho’chqalarining terisida serozlinekrozli ajratma, yoyilgan yoki nuqtali qon quyilishlar namoyon bo’ladi. Teri zararlangan mushakdan qiyin ajraladi. Ko’krak, qorin, ba’zan orqa oyoqlari mushaklari qoramtir qizil rangda bo’ladi. Chot va qo’ltiq osti qismlarida kamgina gaz pufakchalari yig’iladi. Ichaklari shishmagan, qorin bo’shlig’i organlarida ko’rinarli o’zgarish bo’lmaydi. O’t pufagi o’t suyuqligi bilan to’lib ketgan bo’ladi. Quyidagi hollarda qorasonga diagnoz qo‟yildi deb hisoblanadi: - patmaterialdan shu kasallikka xos xususiyatli koloniya ajratilsa, hamda hyech bo’lmasa bitta zararlangan dengiz cho’chqasi xarakterli, tipik patanatomik belgilar bilan o’lsa va uning organlaridan qo’zgatuvchi kulturasi ajratib olinsa; - keltirilgan patmaterialdan ko’zg’atuvchi kulturasi ajratib olinmasa ham, ikkita zararlangan dengiz cho’chqasidan hatto bittasi xarakterli patologoanatomik belgilar bilan o’lib, organlaridan qo’zg’atuvchi kulturasi ajratib olinsa. Tekshirish muddati - 8 kungacha.

Nazorat savollari: 1. Patogen anaeroblarga tushuncha bering. 2. Qorason qo’zg’atuvchisining xususiyatlarini ayting. 3. Qorasonning laboratoriya diagnostikasini ayting. 4. Qorasonda qo’llaniladigan biopreparatlar.

Asosiy a dabiyotlar: 1. Kislenko V.N., Kolichev N.M., Veterinarnaya mikrobiologiya i immunologiya. Chast 1. Obshaya mikrobiologiya. M. KolosS, 2006 g. S.13- 66. 2.Yemelyanenko P.A. i dr.Veterinarnaya mikrobiologiya. M., Kolos., 1982.S.7- 25. Qo’shimcha adabiyotlar: 1. Vorobyev A.A. Medisinskaya mikrobiologiya, virusologiya i immunologiya. M. 2008 g. S. 30-50. 2. Asonov N.R. Mikrobiologiya. M.: Agropromizdat. 1989.S.3-18.

Похожие

Patogen anaeroblar 2

Patogen mikroorganizmlar

Patogen kokklar

Patogen misetlar va mikoplazmalar

Mikroorganizmlar ekologiyasi inson tana normal mikroflorasi