Мўйлабдорлар, терак ойначиси, дарахт тансининг сассик эгаловчиси биологияси ва уларга қарши кураш чоралари - Биология - Рефераты

Мўйлабдорлар, терак ойначиси, дарахт тансининг сассик эгаловчиси биологияси ва уларга қарши кураш чоралари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53 KB

Мўйлабдорлар, терак ойначиси, дарахт тансининг сассик эгаловчиси биологияси ва уларга қарши кураш чоралари. РЕЖА: 1. Мўйлабдорлар: 1.1. Шахар мўйлабдори. 1.2. Турон мўйлабдори. 1.3. Наманган мўйлабдори. 1.4. Джигада мўйлабдори. 1.5. Арча мўйлабдори. 1.6. Тут мўйлабдори 2. Терак ойначиси 2.1. Сассик дарахтхур 2.3. Дарахт танаси заракунандаларига қарши кураш чоралари

МУЙЛАБДОРЛАР ОИЛАСИ (С erambycidae ) оиласи. Дунёда 20 мингдан ортиқ мўйлабдорлар хили маълум, ундан кўпи ўрмон ва боғларга, қишлоқ хўжалик экинларига зарар етказади. Ўзбекистонда 50 дан орик мўйлабдорлар хили маълум, шулардан 22 хили дендрофиль бўлиб, манзарали ва мевали дарахтлар танасини, шохлари ва илдизларини зарарлайди. Бу оилаларга мансубларнинг мўйлаблари жуда яхши ривожланган бўлиб, танасидан узун баъзи хилларда танасидан бир неча баробар узун бўлиб, елкасининг орқасига ташланган. Панжалари 4 бўғинли, кўпчилигининг тепа жаги жуда яхши ривожланган. Личинкаси ок, мускулли олдинги кўкраги ва қорин қисми туклар билан қопланган, танаси мазолсимон бўғимлардан иборат, шунинг учун дарахт танасида озиқланадиган вақтида ҳаракатланишга мослашган. Личинкаси овқатланиш даврида ўз йўлини олдинига пўстлоқ остига кейинчалик эса дарахт танасига кириб боради, шунинг учун ҳам дарахт курийди ва саноатда ишлатишга яроқсиз бўлиб қолади (Ш.Эсонбоев, 1994). ШАҲАР МЎЙЛАБ ДОРИ (Alolesthes sarta Sole). Шахар мўйлабдори Ўзбекистондан таш қ ари Марказий Осиёда ва Ҳиндистон , Покистон , Эрон ва Аф ғ онистонда жуда кенг тар қ алган . Полифаг бўлиб , тол , терак , қайрағоч , чинор , грек ёнғоғи ҳамда мевали дарахтларни ҳаммасига зарар етказади . Бу зараркунанда ахоли яшайдиган жойдаги дарахтларнинг ашаддий зараркунандаси хисобланади . Личинкаси овқатланиш даврида дарахт танасида кенг йўл ҳосил қилади , бу йўл дарахт танасини ичкари қисмига кириб боради , шунинг учун ҳам дарахтни куришига олиб келади ва халк хўжалигида курулишга ишлатишга яроқсиз бўлиб , кучсиз шамолда ҳам синиб кетади . ТУРАН МЎЙЛАБ ДОРИ (Turanium pilosum Relt.). Тар қ алиши : Туран мўйлабдори Ўзбекистон , Тожикистонва жанубий Қ озо ғ истонда кенг тар қ алган . Бу заракунанда фақат водий эмас балки, денгиз сатхидан 2500 м баландликда ҳам учрайди. Туран мўйлабдори ҳаммахўр бўлиб, жумладан: тол, терак, қайрағоч, олча, олма, дўлана, грек ёнғоғи, тут, шафтоли, ўрик ва бошқа мевали ҳамда манзарали дарахтларга зарар етказади. Заракунанда дарахт танаси ва йўғон бўлган шохларигача зарарлайди. Кундузи ҳам қўшимча овқатланиш пайтида дарахтларга зиён етказади, у ёш новдалар пўстлоғи, барги, бошқа мевали дарахтларни пўстлоғини еб зарар етказади. Личинкаси овқатланиш вақтида дарахт пўстлоғи орасида кўндалангига йўл ҳосил қилади, кўпинча эса доирасимон айлана йўл қилиб озиқланади, натижада дарахтни қуриб қолишига олиб келади.

НАМАНГАН МЎЙЛАБ ДОРИ (Xylotrechus namanganensus Heyd.). Наманган мўйлабдори Ўзбекистонда кенг тарқалган бўлиб, асосан манзарали ва мевали дарахтларнинг зараркунандаси хисобланади. Бу заракунанда фақатгина касал ёки физиологик ўсишдан тўхтаган дарахтлар билан эмас, балким соғлом дарахтларга ҳам зарар етказади ва уларни қуриб қолишига сабаб бўлади. Зараркунанда бир қанча дарахтларни зарарлайди: олма, бодом, грек ёнғоғи, дўлана, терак, тол, қайрағоч, туганча, тут, қоғоз дарахти ва бошқа бир қанчаларини. Бу зараркунанда ҳаммахўр хисобланади. Бизнинг республикаимздан ташқари Тожикистон, Қирғизистон, Туркманистон ва Қозоғистоннинг Орол денгизидан то Хитой чегарасининг жанубий- шарқигача ва Афғонистоннинг жанубий чегараларида ҳам учрайди. ЖИЙДА МЎЙЛАБ ДОРИ (Xylotrechus grumi S e m.). Жийда мўйлабдори Ўзбекистонда кенг тарқалаган. Биздан ташқари Марказий Осиё малакатларида ҳам учрайди. Бу зараркунанда монофаг бўлиб, фақат жийдага зарар етказади. Мўйлабдор билан зарарланган жийда дарахтида кўплаб қуриган шохлар бўлади. АРЧА МЎЙЛАБ ДОРИ (Semanotus sem e no v i O ku n.). Арча мўйлабдори Ўзбекистоннинг арча ўсадиган ҳудудларида кенг тарқалган бўлиб, фақат арчани зарарлайди. Бу заракунанда ҳам физиологик ва техник зараркунанда хисобланади. У физиологик томондан ҳолсизланган арчаларни хўш кўради, сог арчаларга зарар етказмайди. ТУТ МЎЙЛАБ ДОРИ (Trichoborus campestris Faid.). Тут мўйлабдори Марказий Осиё мамлакатларидан ташқари Қ озоғистон Россия мамлакатининг Узоқ Шарқида ҳам учрайди . Бу заракунанда тут дарахтининг шохлари ва танасини заралайди , тутдан бошқа ёввойи ва маданий олма дарахтларини тол ва қоғоз дарахтларига ҳам зарар етказади . Приморье улкасида , Ўзбекистонда энг катта зарарни тут дарахтига етказади , ҳар йили бу зараркунанда зарари туфайли тут дарахти сифатли , етарли барг олиб бўлмайди ва дарахтни кўришга олиб келади . ОЙНА Қ АНОТЛИЛАР (Schiaperon talaniforme Kumgessana.). Катта бўлмаган капалак , қаноти ингичка яркироқ , орқа қаноти олдингисига караганда калта . Энг кўп тарқалганлари қора қанотли ва катта терак ойнақаноти . Жануб томонларда май ойининг охирида бошқа жойларида июнь ва июль ойлари охирида чиқади , тухумини битталаб гохида эса тудалаб қўяди , шохлар ва дарахт танасидаги зараланган жойларга . Битта урғочиси ўртача 200-600 тагача тухум қўяди . Тухумдан 12-13 кунда личинка чиқади , иссиқ бўлганда 2-3 маротаба тез чиқади . Личинкаси дарахт танасида ўзига

15-24 йўл қилади . Қ уртлари 6 ёш ўтайди , қуртлик ҳолатида қишлайди , 2 йилда бир маротаба авлод беради . ғумбаклик даври 12-14 кун давом этади . КАТТА ТЕРАК ОЙНАҚАНОТИ 100-1300 та. Личинка 2-3 хафта. Личинкаси 2 йидда вояга етади. Гумбаги 20-25. САССИҚ ДАРАХТХЎР (CO SS US COSSUS G.). Марказий Осиёда энг кўп терак, тол чинор ва бошқа манзарали дарахтларга зарар етказади. Капалаги июнь ойининг иккинчи ярмида, бошлаб икки хафтага яқин учади. Ўрмонзорларда эса озгина учиш вақти кўпроқ давом этади. Капалаги асосан, кечаси учади, уларнинг учишига об-ҳаво шароити фарқ қилмайди. Урғочиси тухумини дарахт танасининг ёрилган жойларига тўда тўда қилиб, 20-70 тагача тухум қўяди. Тухумдонда 1000 тагача тухуми бўлади, энг кўпида 1350 тагача, асосан тухумини 3-4 кун ичида қўяди. Охирги қўйган тухумлари олдингисидан кичик ва енгил бўлади. Тухумлик даври 10-12 кун давом этади. Тухумдан чиқган личинка 2-3 кун, тухум ичи кейинчалик пўстлоқда туради ва нотўғри формада дарахт танасини кемириб озиқланади, озиқланиш вақтида личинка ўз йўлини тозалаб ахлати ва чиқиндиларни ташқарига чиқариб туради, ранги тўқ-қизил бўлади. Личинкалик ҳолатида қишлайди. Тупроқда ғумбакка айланади, ғумбаклик даври 1 ой давом этади. 2 йилда бир авлод беради. ДАРАХТ ТАНАСИ ЗАРАКУНАНДАЛАРИГА ҚАРШИ КУРАШ ЧОРА ТАДБИРЛАРИ. Дарахт танаси заракунандаларини сонини камайтириш учун комплекс кураш чоралари ўтказиш лозим: кузатиш, кўпайишини олдини олиш, тарқалишига йўл қўймаслик, ўз вақтида зарарланган дарахтлар ва шохларин киркиб ташлаш. Кимёвий кураш чораларидан: Карбофос-30% к.э. 3 кг/га Фосфамид- 40% к.э. 3 кг/га

Похожие

Дарахт танаси зараркунандалари биологияси ва уларга қарши кураш чоралари

Танга канотли баргхурлар биологияси ва уларга карши кураш чоралари

Каттик канотли баргхурлар биологияси ва уларга карши кураш чоралари

Илдиз, нихол, кучат зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари

Мева ва уруг заракунандалари ва уларга карши кураш чоралари