Дарахт танаси зараркунандалари биологияси ва уларга қарши кураш чоралари - Биология - Рефераты

Дарахт танаси зараркунандалари биологияси ва уларга қарши кураш чоралари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

70 KB

Дарахт танаси зараркунандалари биологияси ва уларга қарши кураш чоралари Режа: Златкалар. Теракнинг катта златкаси. Теракнинг доғли златкаси. 3. Қайрағоч златкаси. 4. Арча златкаси. 5. Ингичка танали златка. 6. Пистанинг ингичка танали златкаси. Пўстлоқхурлар. Қайрағоч катта пўстлоқхури. Буришган катта пўстлоқхур . 3. Писта лубхури. 4. Арча лубхури.

Златкалар ва уларга қарши кураш чоралари. Златкалар оиласи. (Burrestidae ). Златкаларнинг дунёда 8 мингдан ортиқ хиллари маълум. Шулардан Ўзбекистонда учрайдиганлари 120 яқин турлари мавжуд яқин. Бу заракунандаларнинг кўпчилиги, мевали манзарали ва ўтсимон ўсимликларни заралайди. Златкаларнинг тана тузилиши, цилинрсимон ёки ясси ҳолда бўлади. Марказий Осиёда учрайдиган златкаларнинг танасининг узунлиги 3-4 мм, бош қисми олдинги кураги томон чўзилган, муйловлари аррасимон. Қурти ясси, саргич оч рангда, олдинги кўкраги кенг, овқатланиш даврида пўстлоқ остидаги йўлни тозалаб кетади, луб ва дарахт танасида изи қолади. Ўзбекистон дарахтзорлари учун энг хавфлилари: теракларнинг катта ва кичик, қайрағоч, арча, ингичка танали ва пистанинг ингичка танали златкалари хисобланади. Теракнинг катта златкаси . (Caphodis miliaris metallica Ball.). Теракнинг катта златкаси Кавказ , Хитой , Туркия , Сурия , Афгонистон , Марказий Осиё кенг тар қ алган . Айниқса , Марказий Осиёда кенг тарқалган бўлиб , асосан , терак ва толга катта зарар етказади . Қ ўн ғ из дарахтнинг кучатидан тортиб , энг катта ёшдагиларигача зарар етказади , айниқса , якка усаётган , қуёш нури яхши иситадиганларига кўп зарарлайди . Теракнинг до ғ ли златкаси (Melanophila Picta Patt.). Бу заркунанда Ўзбекистондан ташқари , Марказий Осиё , Россиянинг жанубий - шарқида , Сибир , Гарбий Хитой ва Эрон мамлакатларида ҳам учрайди . Терак ва толнинг энг хавфли заракунандаси хисобланади , бу заракунанда водий ва воҳа зоналаридан ташқари , денгиз сатхидан 2000 метр баландликдаги то ғ ларда ҳам учрайди . Бу златка физиологик ҳолсизланган дарахтларни хўш кўради ҳамда каламчадан экилган кучатларни , буларни заралаганда дарахт 2-3 йилда қуриб қолади . Ўзбекистон шароитида кўпроқ ёш кучатларни хўш қуриб , илдизга яқин қисмини , гохида илдизни зарарлайди , шунинг учун улар тезда қуриб қолади .

Зараланган дарахт билан зараланмаган дарахтни ажратиш осон , зараланган дарахтда личинкасининг излари аниқ кўриниб туради ва ўша жойдан шира оқиб туради . 3. Қ айра ғ оч златкаси (Crathomerus intermedius Obenl.). Қ айра ғ оч златкаси Марказий Осиёда кенг тар қ алган бўлиб , қ айра ғ оч ўсадиган ҳамма туманларда учрайди . Маълумотларга караганда, қайрағоч златкаси олма ва нокка ҳам катта зара етказади. Бу заракунанда ҳолсизланган ва куриётган дарахтларни хўш кўради.Унинг личинкаси дарахт танаси ва шохларига зарар етказади. Бу заракунанда шахар, воҳа, водий ва тоғдаги усаётган қайрағочларга бир хил зарар етказади, зарари 25-76% ни ташкил этади. 4. Арча златкаси (Anthaxia candarti Scm.). Арча златкаси Марказий Осиё мамлакатларида арча ўсадиган ҳудудларда кенг тар қ алган бўлиб , денгиз сатхидан 3000 метр баландликда ҳам учрайди . Арчанинг ҳамма навларига зарар етказади . Қ ўн ғ излари кўпро қ ёруглик ва исси қ ликни севади , шунинг учун ҳам қ уёш тикка тушадиган арчаларни кўпро қ заралайди . Бу заракунандалар ҳам бош қ а златкалар сингари ҳолсизланган ва янгидан кесилган арчаларни хўш кўради , айни қ са , новдаларини . Заракунанда дарахтни ерга я қ ин шохларидан бошлаб заралайди . Шунинг учун златка тушган арча пастдан тепасига қ араб қ уриб боради . 5. Ингичка таналали златка (Agriculus). Яшил ингичка танали златка Ўзбекистон ва ХДМ да кенг тар қ алган . Бу заракунанда физиологик заракунанда бўлиб , дарахтларнинг ёшига ва ҳолсизланишига қ араб , 1-3 йил ичида дарахтларнинг тепа қ исмини қ уриши ёки бутунлай қ уришига олиб келади . Заракунанда кўпгина манзарали дарахтларга зара етказади: терак, тол, берёза, клен ва бошқаларга. Бу заракунанда соғлом дарахтларни хўш кўради. Личинкаси овқатланиш даврида дарахт пўстлоғи остидаги ўз йўлида ўрамлар қилади, бунда пўстлоқ зараланишидан курийди. Йўлидаги урам ўртасидан дарахт танасида ёриқ пайдо бўлади.қўнғизи учиб кетгандан кейин ёки личинкаси улганда бу жой тезда ўсади. Златка Озарбайжонда ток, малина, атиргул кабиларни ҳам зарарлайди.

6. Пистанинг ингичка танали златкаси.( Agrilus Pistactaphagus ). Пистанинг ингичка танали златкаси Марказий Осиёнинг ҳамма писта ўсадиган районларида учрайди. Бу заракунанда ҳолсизланган писта дарахтига тушади. Заракунанда дарахт танасига жуда калин жойлашади, баландлиги 27 см ва айланаси 2,7 см бўлган новдада 200 тагача тухуми бўлади. Шунинг учун ҳам зарарланган новда ўша йили курийди, дарахт аста секин, бундан олдин пастки новда ва шохлар курийди. 0. ПЎСТЛОҚ ОСТИ ҚЎНғИЗЛАРИ (Ipidae). Пўстлоқ ости қўнғизлари майда қўнғизлар бўлиб, энг катта қўнғизларнинг узунлиги 8-9 мм, қолган пўстлоқ ости қўнғизларининг танасининг узунилиги 3-4 мм бўлади. Буларнинг оиласига мансуб бўлган қўнғизларнинг ҳаммасини муйловлари тугногичсимон, оёқлари турт панжали. Ҳамма пўстлоқ ости қўнғизлари личинкалари танаси оқиш рангда бош қисми саргич. Личинкаси танасининг тузилиши уроқсимон эгилган, оёқлари йўқ. Личинкалари пўстлоқ ости парда билан озиқланиб ҳар бир тури ўзига хос из қолдиради. Пўстлоқ ости қўнғизларининг биологияси бир-бирига ўхшашлиги шундан иборатки булар оиласи билан бир дарахтга жойлашади. Бунда пўстлоқ ости қўнғизлари оилаларга бўлинади: Полигамни оила, бунда битта урғочи қўнғиз ва бир неча эркак қўнғизлар (2-10 ёки кўпроқ). Многогамние- оилада битта эркак битта урғочи бўлади. Моногам холидаги урғочи қўнғиз оналик йўлини очади ва ёнларига тухум қўяди. Тухумдан чиқган личинкалар эса ўзларига йўл очади ва йўлнинг охирида ўзларига бешикча ясаб шу жойда ғумбакка айланади. ғумбак чиқган қўнғиз пўстлоқни кемириб учиб чиқади. Полигам хилдагилари урғочисининг сонига қараб бир нечта ўзларига йўл очади. Оналари очган йўлдан личинкалари алохида ўзларига йўл очишади. Пўстлоқ ости қўнғизлар оиласининг Ҳар бирининг ўзига хос йўллар очади, бу йўлларни иккинчи оила қилолмайди. Кўп турдаги пўстлоқ ости қўнғизлари ўзидан чиқарган қипиғидан оналик йўлларини тозалаб боради. Учиб чиқган ёш қўнғизлар қўшимча овқатланади ва кўплаб зарар етказади. Масалан: Арча лубхўри қўшимча овқатланиш даврида ёш новдаларига зарар етказади ва новдалар қуриб қолади. Қайрағоч шарқ, пўстлоқ ости қўнғизлари қўшимча овқатланиш

даврида куртак олдини кемириб, голланд касаллигини юқтиради. Касал ва соғлом дарахтларда овқатланиб, кушка ва писта пўстлоқ ости қўнғизлари ҳам қўшимча овқатланиш натижасида зара етказади. ҚАЙРАҚОЧ КАТТА ПЎСТЛОҚХУРИ (Scolytus scolytus Fabr.). Қ айрағоч катта пўстлоқхури, қайрағочдан бошқа, терак, ёнғоқ, тол дарахтларини йуғон шохи ва таналарига зарар етказади. Бу зараркунанда озиқланадиган дарахтида личинкалик ҳолатида қишлаб қолади. Март ойининг биринчи ун кунлигида ғумбакка айланади ва апрель ойининг бошларида қўнғизи учиб чиқади ва қўшимча овқатланади. Урғочи қўнғиз оналик йўлини ёнларига 60 тагача тухум қўяди. Ҳамма тухумини 6-12 кун ичида қўйиб бўлади. Қўйилган тухумидан7-10 кундан кейин личинкалар чиқади ва онаси ясаган йўлга перпендикуляр қилиб ичкарига йўл очади. Йўлнинг узунлиги 70 мм бўлади. Личинка ҳаммаси бўлиб, 18-20 кун овқатланади, тоғли жойларда 30 кун. Бу заракунанда водий жойларида 4 та, тоғли ҳудудларда 3 та авлод беради. БУРИШГАН ПЎСТЛОҚХЎР (Scolytus rugulosus Rotz). Буришган пўстлоқхур мевали дарахтларнинг ашаддий заракунандаси, қўнғизи қўшимча овқатланган пайтида мевали дарахтларнинг қуртагини еб овқатланади. Бу заракунанда личинкалик пайтида қишлаб қолади. Март ойининг иккинчи ярми, апрель ойининг бошларида личинка ғумбакка айланади, ғумбаклик даври 12-18 кун давом этади. Апрель ойининг иккинчи ярмида қўнғизлар учиб чика бошлайди, ёппасига учиш май-июнь ойларида бўлади. Қўнғизлар 21-25 кун яшайди. Урғочи қўнғиз 60 та тухум қўяди, тухумдан 10- 14 кундан кейин личинкалар чиқади ва овқатланган вақтида 15-30 мм, личинкалик йўл очади. Личинка 31- 38 кун овқатланади. Бу заракунанда бир йилда бир марта авлод беради. 3. Писта пўстло қ хўри (Chectoptelius vestitus Rey.). Писта дарахтининг энг хавфли заракунандаси , Ўзбекистоннинг писта ўсадиган ҳамма ҳудудларида кенг тар қ алган . Бизнинг мамлакатимиздан ташқари МДҲ мамлакатлари , Қ озо ғ истон , Тожикистон , Қ рим ва Кавказда ҳам учрайди . Зарари . Личинкаси пистани пўстло ғ ини кемириб заралайди , вояга етган

қўн ғ из писта қуртакларин тешиб озиқланади . Бу заракунанда личинкалик ва вояга етган стадиясида қишлаб қолади . Қ ўн ғ излар апрель ойининг охирида учиб чиқади ва июнь ойигача чиқиши давом этади . Шу вақтда қишлаган личинкалар ғ умбакка айланади , ғ умбакка айланишдан олдин 3-4 х 2 мм катталикда ўзига бешикча ясайди . Ёш қўн ғ излар июнь ойида учиб чиқиш учун пўстлоқни 1,5 мм катталикда тешиб чиқади . Қ ўшимча овқатланган ур ғ очи қўн ғ из тухум қўйишни бошлайди , тухумини ўзи ясаган йўлак четларига қўяди . Бу заракунанда бир йилда битта авлод беради . 4. АРЧА ПЎСТЛО Қ ХЎРИ ( Р hloeosinus turketanicus Sem). Марказий Осиё арчазорларида кенг тарқалган бўлиб , денгиз сатхидан 3200 м баландликда учрайди . Арча ва арчасимон ўсимликларга зарар етказади . Қ ўн ғ изи арча шохларини зарарлайди , зарарланган арча барглари тўкилиб кетади . Бу заракунанданинг личинкаси ва вояга етган қўнғизи қишлаб қолади . Личинкаси пўстлоқ остида , вояга етган қўнғизи эса дарахт танаси ичида қишлайди . Личинкалари май ойида ғумбакка айланади ва қўнғиз учиб чиқиб кетади . Қ ўнғиз қўшимча овқатлангандан кейин июнь ойида тухум қўйишга киришади . Қ ишлаб қолган қўнғизлар эса апрел ойининг иккинчи ярмидан июнь ойигача тухум қўяди . Ўртача битта қўнғиз 20-60 тагача тухум қўяди . Орадан 18-20 кун ўтгач тухумдан личинкалар чиқади . Личинкаси 40- 50 кун овқатланиб , йўли охирида бешикча ясаб , ғумбакка айланади . Орадан 10-12 кун ўтгач ғумбакдан ёш қўнғизлар учиб чиқади . Бу заракунанда бир йилда битта авлод беради . Кураш чоралари Агротехник кураш чоралари. Кимёвий кураш чораларидан : Корбофос - 30 % к.э. 1 га - 2,8 - 3,0 кг

Похожие

Мўйлабдорлар, терак ойначиси, дарахт тансининг сассик эгаловчиси биологияси ва уларга қарши кураш чоралари

Илдиз, нихол, кучат зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари

Танга канотли баргхурлар биологияси ва уларга карши кураш чоралари

Каттик канотли баргхурлар биологияси ва уларга карши кураш чоралари

Мева ва уруг заракунандалари ва уларга карши кураш чоралари