Hujayra gomogenatlarini fraksiyalash metodi. Sitokimyoviy metod - Биология - Рефераты

Hujayra gomogenatlarini fraksiyalash metodi. Sitokimyoviy metod

Загружено в:

12.01.2023

Скачано:

0

Размер:

1878.3916015625 KB

Hujayra gomogenatlarini fraksiyalash metodi. Sitokimyoviy metod Ultratsentrifugalash. Ultratsentrifugani ishlab chiqilishi bilan sitologiyada yangi kuzatishlarga imkoniyatlar yaratildi. Bu asbob minutiga 100000 martaga yaqin aylanishda hujayraning juda mayda, alohida qismlari- yadrosi, pardasi, qobig’i, mitoxondriya, ribosoma va boshqa komponentlarini ajratib olish, hamda ularning strukturasi va funksiyasini tekshirishga imkon beradi. Eng mukammal ultratsentrifugani Shved olimi Svedberg yasadi va birinchi bo’lib foydalandi. Ajratish va tekshirishning mazkur usuli yuqori kuchlanishli maydon hosil qilish yo’li bilan vujudga keltiriladigan og’irlik kuchini tezlanishiga asoslanadi. Zichligi kam bo’lgan, erimay suyuqlikda qalqib yurgan zarrachalar og’irlik kuchi ta’sirida cho’ka boshlaydi. Cho’kish jarayonini tezlashtirish maqsadida yerning tortish kuchi ultratsentrifugada paydo bo’ladigan markazdan qochirma kuch bilan almashtiriladi. Odatda zarracha qancha kichik bo’lsa, u shuncha sekin cho’kadi. Shuning uchun cho’kishni tezlashtirmasdan turib ularni ajratish uchun juda ko’p vaqt kerak bo’ladi. Hujayraning tarkibiy qismlarga ajratishning hozirgi zamon usullari to’qimalarni gomogenizatsiyalash yoki hujayra chegarlarini turli-tuman mexanik yoki kimyoviy vositalar yordamida buzish yo’li bilan ularning zichligi va sirtining katta-kichikligiga muvofiq ravishda bo’laklarga ajratishdan iborat. Hujayralarning sentrifugalashdan oldin ularni bir xil massa holiga kelguncha maydalanadi,bu gomogenat deyiladi.Gomogenatmaxsusasbob- gomogenizator da hosil qilinadi. Gomogenlash past harorat (0-4 0 ) da olib boriladi. Olingan gomogenatni fraksiya (qism) ga ajratish uchun u yana sentrifugalanadi.

Bunda hujayraning yadrosi va organoidlari o’z solishtirma og’irligiga qarab, probirka tubiga cho’kaboshlaydi. Solishtirma og’irligi katta bo’lgani uchun avval yadro cho’kadi. Keyin mitoxondriya, lizosoma, mikrosomalar cho’kadi. Probirkaning ustki qismida to’plangan suyuqlik hujayra shirasi hisoblanadi. Sentrifugalab olingan hujayra moddalarining biokimyoviy xususiyatlari aniqlanadi, oqsillar, nuklein kislotalar, fermentlar va hujayra tarkibiga kiradigan yadro va boshqa organoidlar o’rganiladi. Hujayradan quyi darajada tashkil topgan fraksiyalarni ajratib olish uchun muayyan vaqt davomida turli aylanish tezligida sentrifugalashdan foydalaniladi (7 rasm). 7-rasm.Sentrifugalash metodi. 1-gomogenizator;2-sentrifuga;3-yadrolar;4-cho’kmada mitoxondriya va lizosomalar;5-cho’kmada ribosomalar va endoplazmatik to’r;6- sitoplazmaning suyuq qismi (sitozol). SITOKIMYOVIY METOD

Sitokimyoviy reaksiyalar yuqori darajali o’ziga xoslikka ega. Eng tipik hollarda hujayrada bo’lgan ma’lum moddalar bilan tashqaridan kiritilgan moddalar o’rtasidagi reaksiya natijasida bo’yalgan mahsulot hosil bo’ladi va mikroskoplarda ko’rinadi. Bu metod o’z oldiga hujayra strukturalarining kimyoviy tuzilishini o’rganishni qo’yadi. Sitokimyoviy tekshirishlar orqali hujayrada biologik faol moddalarning tarqalishi,miqdori aniqlanadi. Tegishli sitokimyoviy reaksiyalardan so’ng bu moddalar mikroskoplarda bo’yalgan holda ko’rinadi. Sitokimyoviy tahlil metodlari juda xilma-xil. Ulardan biri fermentativ eritishdir. Agar asosli bo’yoqlar ishlatilsa, ular to’g’ri kelgan oqsil, nuklein kislota va mutsinlarning kislotali qismi bilan birikishi mumkin. Masalan, azur bo’yog’i sitoplazma, yadro va yadrochaning kislotali qismi bilan birikib, ularni bo’yaydi. Agar preparatni RNK-aza fermenti bilan oldindan ishlangan bo’lsa, sitoplazma va yadrocha kuchsiz bo’yaladi, yadro esa o’z rangini o’zgartirmaydi. Agar DNK-aza bilan preparat ishlansa, yadro o’zining rangini to’liq yo’qotadi. Bundan, RNK sitoplazma va yadrochada, DNK esa yadroda joylashadi, degan hulosa kelib chiqadi. Bo’yashning turli o’ziga xos bo’yoqlari bo’lib, ular orqali u yoki bu moddaning hujayrada joylashishini aniqlash mumkin. Bu metod bilan hujayraning tarkibidagi oqsillar, ularning tarkibidagi aminokislotalardan tirozin, triptofan, gistidin, arginin va boshqalar aniqlanadi. Shu asosda hujayraning kimyoviy tuzilishi o’rganiladi. Nuklein kislotalaridan DNK Felgen reaksiyasi yordamida aniqlanadi. Kuchsiz gidroliz qilinganda DNK ning purinli asosi ajraladi va DNK da aldegid gruppasi bo’shab qoladi. Bu aldegid gruppasi Shiff reaksiyasi orqali aniqlanadi. U rangsiz fuksinli oltingugurt kislotasi bilan birikib qizg’ish binafsha rangni hosil qiladi. Ribonuklein kislotasi asosli bo’yoqlardan tionin, azur II, pironinlar bilan bo’yash orqali aniqlanadi. Sitokimyoviy metod orqali shuningdek, polisaxaridlar, lipidlar, fermentlar, anorganik moddalar ham aniqlanadi.

ADABIYOTLAR 1. Атабекова А.И., Устинова Е.И. Цитология растений. Изд-во “Колос”, М., 1987 2. Заварзин, А.А., Харазова. А.Д. Основы общей цитологии. Л., Изд-во Ленингр.ун-та, 1982 3. Свенсон К., Уэбстер П. Клетка. М., Мир, 1980. 4. Ченцов. Ю.С.Общая цитология. М., Изд-во Моск. ун-та, 1984. Qo’shimcha 5. Badalxodjaev I. Sitologiya fanidan ma’ruza matnlari. And., 2013. 6. Badalxodjaev I. Sitologiya fanidan o’quv – uslubiy majmua. And., 2013. 7. Бергельсон Л.Д. Биологические мембраны. М., Наука, 1975. 8. Билич Г.Л. Биология,цитология,гистология,анатомия человека. Изд-во Союз Санкт-Петербург, 2011. 9. Босток К.Самрен Э. Хромосомы эукариотической клетки. М., Мир, 1981. 10. Бойқобилов Т.В., Икромов Т.Х. Цитология.Т., “Ўқитувчи”,1980. 11. Вермель Е.М. История учения о клетке. М., Наука, 1981. Епифанова О.И., Терских В.В., Захаров А.Ф. Радиоавтография. М.,

Похожие

Mikrokinos’yomka metodi. Mikroxirurgiya metodi

Hujayra nazariyasi

Hujayra - yadroning bo‘linishi

Mikroorganizmlarning morfologiyasi,hujayra

Hujayra yadrosi. Yadrocha