Жамоат бинолари ва иншоотлари - Архтектура - Рефераты

Жамоат бинолари ва иншоотлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

207 KB

Жамоат бинолари ва иншоотлари Режа: 1. Жамоат бинолари ва иншоотларидаги умумий талаблар 2. Жамоат бинолари ва иншоотларидаги ёнғин хавфсизлиги. 3. Жамоат бинолари ва иншоотларида эвакуация йўллари.

Жамоат бинолари ва иншоотларидаги умумий талаблар Жамоат бинолари ва иншоотларининг янги қурилиши ва реконструция қилиниши ушбу ҳужжат талабларига ва бошқа Ўзбекистон Республикасида амал қиладиган қурилиш лойиҳаси нормаларига асосланиб ишлаб чиқилган лойиҳалар асосида амалга оширилиши шарт. Лойиҳалаш нормалари инсонларнинг хавфсизлиги ва соғлиғи ҳимояси, бино ва иншоотлардан юқори сифатли функционал фойдаланиш даражасининг оширилиши, уларнинг узоқ сақланиши ва таъмирланишга яроқлиги, энергия тежамкорлиги, ҳамда атроф муҳитнинг ҳимоя қилиниши тадбирларининг таъминлашига қаратилган. Жамоат бинолари ва иншоотларининг ер майдонига жойлашуви ва режаланиши, ШНҚ 2.07.01 талаблари доирасида, қурилиш лойиҳаси бўйича амалга оширилиши шарт. Қишлоқ жойларда жамоат бинолари ва иншоотларини лойиҳалашда қўшимча ШНҚ 2.07.04 талаблари ҳам ҳисобга олиниши керак. Бино ва иншоотларни лойиҳалашда ҚМҚ 2.01.01 га (лойиҳалаш учун иқлимий ва физика-геологик шартлар) асосланган Ўзбекистон Республикаси ҳудуди қурилиш-иқлимий зоналарининг табиий-иқлим шароитлари ҳисобга олиниши зарур. ШНҚ 2.08.01 да Ўзбекистон маъмурий туманлари бўйича қурилиш-иқлим зонаси ва зона ости ҳудудлари келтирилган. қурилиш-иқлим зонада- экстремал шароитли ярим дашт ва даштли ҳудудларда асосий хоналарни ортиқча қуёш таъсиридан ва қизиб кетишидан, ёзда қизиган шамол ва қишда совуқ шамол таъсиридан эффектив ҳимоялашни таъминлаш зарур; ички муҳитни ноқулай ташқи таъсирлардан максимал ҳимоялашни таьминловчи бино ва иншоотларнинг компакт композицион-режали ечимларини кўллаш, эффектив қуёш ва чангли шамоллардан ҳимояловчи қурилмаларни қўллаш, ҳамда хоналарда қулай микроклимат ҳосил қиладиган техник воситаларни қўллаш усуллари таклиф этилади.

қурилиш-иқлим зонада-воҳа ва тоғолди ҳудудларда бино ва иншоотларнинг композицион-режали ечимлари қулай табиий-иқлим шароитларидан максимал тўлиқ фойдаланишга қаратилган бўлиши, асосий хоналарни ортиқча қуёш таъсири ва қизиб кетишидан ҳимояловчи (соябон, хоналарни шамоллатувчи) қулай очиқ майдонли жойлар билан боғланиши ҳисобларига таъминланиши шарт. қурилиш-иқлим зонада-чўзилиб кетадиган совуқ қишли тоғлик ҳудудларда компакт композицион-режали ечимлари, аввалом бор, бино хоналарининг қиш мавсумида иссиқлигини таъминлашга қаратилиши керак. Бино ва иншоотларнинг композицион-режали ечими, уларнинг қавати, бино ва блокларнинг бўй кўлами, блокларни жойлаштириш вариантлари комплекс талабларни ҳисобга олган ҳолда, жумладан бино ва иншоотларни хавфли геологик жараёнлардан, зилзила ва ёнғин хавфларидан (ҚМҚ 2.01.11, ҚМҚ 2.01.03, ШНҚ 2.01.02 ва бошқ. асосан) ҳимоясини таъминлаш билан аниқланиши шарт. Жамоат бино ва иншоотларининг қаватлилиги функционал-типологик талаблар, зилзила ва ёнғин хавфсизлигини таъминловчи талаблар (ушбу нормаларнинг 2.20 бандига асосан бинолар конструкциясининг оловбардошлиги эътиборга олинган ҳолда) ҳисобга олиниб белгиланади; асосий оммавий бино турлари бўйича қаватлик 1- жадвалда берилган. 1-жадвал №№ т/б Бино турлари 1 2 1. Ҳамма турдаги болалар боғча-яслилари; бошланғич ва кам комплектлашган мактаблар; болалар боғчалари-бошланғич мактаблар 2. Умумтаълим мактаблар, интернат-мактаб ўкув корпуслари, ўрта- махсус ўқув юртлари - академик лицейлар ва касб-ҳунар коллежлари, мактабдан

3. Махсус мактаблар ва жисмоний ва ақлий ривожланиши заиф болаларнинг интернат- мактаблари 4. Мактаб интернатларининг ётоқ корпуслари, болалар соғломлаштириш оромгоҳларининг ётоқ корпуслари 5. Ногиронлар ва қариялар учун ижтимоий марказлар, болалар ижтимоий марказлари, болалар уйлари, интернат уйлар 6. Даволаш муассасаларининг(касалхона) стационарлари 7 Болалар ва ўсмирлар УЧУН санатория ётоқ корпуслари 8. Амбулатория-поликлиника муассасалари 9. Маҳалла бошқаруви ва микротуман уй-жойдан фойдаланиш ташкилоти муассасалари 10. Савдо ташкилотлари, умумий овқатланиш, оммавий маиший хизмат бинолари (ноёб тоифали бинолардан ташқари) Эслатма: 1. Қаватлик ҚМҚ 2.01.03 га асосан ҳудуд зилзилавийлиги ҳисобга олинган ҳолда аниқланади. Жадвалда берилмаган бино ва иншоотлар лойиҳаланишида қаватлар ушбу норманинг кейинги матнларидаги талаблари бўйича аниқланади. Махсуслашган болалар ўқув-тарбиявий муассасалари, болалар боғчалари ва кўр, нафас олиш аъзолари хаста болалар учун мактаб- интернатлар бирикки қаватлик қилиб лойиҳаланади Мавсумий иншоотлар 1-2 қаватлик бўлиши шарт болалар соғломлаштириш оромгоҳларининг ётоқ павильонлари бир қаватлик бўлиши шарт. Жамоат биносининг хоналари баландлиги пол сатҳидан шип сатҳигача 3.0 м дан кам бўлмаслиги керак. Ҳар-хил вазифали заллар, аудиториялар, лабораториялар, спортзаллар, манежлар ва бошқа хоналарнинг баландлиги функционал-технологик жараёнларни ва ушбу лойиҳалаш нормалари матнларида келтирилган

технологик асос ва талабларга асосан, жиҳозларнинг габаритларини ҳисобга олган ҳолда белгиланади. Жамоат хоналарининг сиғдираолишлик миқдори 30 кишидан ошмаганда, ҳамда турар-жой бинолари ҳажмида қурилган хизмат кўрсатиш муассасалари, жумладан дўконлар, кафелар хоналарининг баландлиги 2.8 м бўлиши мумкин. Хоммом ва ўрни 100 ва ундан ортиқ хоммом-соғломлантириш мажмуалари асосий хоналарининг баландлиги 3.3 м дан, кир ювиш ва кимёвий тозалаш ишлаб чиқариш хоналарининг баландлиги 3.6 м дан кам бўлмаслиги дарқор. Кишилар доимий равишда бўлмайдиган айрим иккинчи даражали хоналар, шу қатори бинонинг ҳажмий-режавий ечимига монанд йўлаклар ва ўтиш йўлаклари хоналарининг баландлигини камайтиришга йўл қўйилади, лекин 2.2 м дан паст бўлмаслиги керак. Илова: 1. Қия шипли ёки баландлиги бўйича ҳар хил қисмли (погонали) хоналар баландлигининг энг кичик жойи 2.5 м дан кам бўлмаслиги шарт. Инсонлар доимий равишда бўлмайдиган, мўлжалланиши техникавий бўлган хоналарнинг баландпиги 1.9 м бўлиши мумкин. Техник қаватларнинг баландлиги ҳам ҳар бир конкрет ҳолатда муҳандислик жиҳозларининг габаритларига асосланиб ва улардан фойдаланиш шароитларидан келиб чиққан ҳолда белгиланади. Жиҳозларга қараш ва таъмирлаш йўлакларида баландлик конструкциянинг пастга чиқиб турган сатҳигача 1.8 м дан кам бўлмаслиги шарт. Техник қаватда ёки ер полостида баландликни 1.6 м қилиб олиш фақат у хоналарда ёнмайдиган, изоляция ашёси ўралган, қопламали қувур ўтказгич муҳандислик тармоқлари жойлашгандагина рухсат этилади. Бино остини кесиб ўтувчи транспорт йўлаги кенглиги (конструкция ташқи сатҳлари оралиғи) 3.5 м дан, баландлиги 4.25 м дан кам бўлмаслиги керак; ушбу талаб автотранспортга, ёнғин машиналарига мўлжалланмаган йўлакларга тадбиқ этилмайди.

Бинога кираверишдаги хона пол сатҳи киравериш ташқи йўлак сатҳидан 0.15 м дан кам бўлмаган баландликда бўлиши керак. Бу баландликни камайтиришга хонага ёнгингарчилик тушмаслиги учун махсус ҳимоя воситалари қўлланилгандагина йўл қўйилади. Бино ва иншоотларнинг умумий, фойдали ва ҳисобий майдонлари, қурилиш ҳажми, қурилма майдони миқдорларини ҳисоблаш қоидалари мажбурий 3- иловада келтирилган. Барча жамоат бинолари ва иншоотларида, мулкдорлик шаклидан қатьий назар, ногиронлар кресло-коляскада қулай кириб-чиқишлари учун қия йўлакчалар, ҳамда ногиронларнинг қулай фойдаланишлари учун бошқа тадбирлар ШНҚ 2.07.02 га асосан кўзда тутилиши шарт (кўтаргич қурилмалар, махсус жиҳозланган ҳожатхоналар ва бошқалар). Ертўла ва цокол қаватида жойлаштиришга рухсат этилган хоналарнинг рўйхати мажбурий 4-иловада келтирилган. Ертўлани икки ва ундан ортиқ қаватли килиб қуриш тақиқланган. Поли отмосткадан пастга ҳисобланганда 0.5 м дан ошмаган цокол қаватда, яшаш, болалар учун жамоат ва ўқув, даволов муассасаларининг асосий хоналаридан ташқари (яъни, палатали бўлимлар, врач кабинети, даволовчи хона, операция хонаси), барча хоналарни жойлаштириш мумкин. Фуқаро ҳимояси хоналарининг габаритлари ва жойлаштирилиши ҚМҚ 2.01.17 талабларига мувофиқ тузилган лойиҳа топшириғи бўйича белгиланади. Бино ҳажмидаги индивидуал иссиқлик пункгларини (ИИП) алоҳида кириш жойи бор хоналарга ёки хона ҳавоси иқлимини мўътадил қилувчи ва шамоллатувчи ускуналар ўрнатилган хоналарга жойлапггириш зарур. Хонада шипдан пастга чиқиб турувчи конструкциягача 1.8 м дан кам бўлмаган баландлик бўлиши шарт. Шамоллатиш камералари, насос жойлаштирилган хоналар (ёнгинга қарши қўйилган насосхоналардан ва автомат ёнғинўчиргичлар учун насосхоналардан ташқари), иссиқлик пунктлари, машина бўлимлари ва

бошқа шовқин ва вибрация берадиган жиҳозли хоналар инсонлар доимий бўладиган хоналарга ёнбош қилиб, тепасига ёки пастига жойлаштирилишига рухсат этилмайди, шулар қатори томоша ва репитиция заллари, ўқув хоналари, врач кабинетлари, операция хоналари ҳам юқоридагилар жумласидандир. Бино ва унинг хоналарига, ертўла ва том бўғотига жиноий мақсадда ва бошқа мақсадларда бегоналарнинг киришини чеклаш учун нигоҳий ва техник назорат ўрнатиш назарда тутилади; лойиҳа топшириғи асосида кучайтирилган тўсиқ конструкциялари, махсус ойна ва эшик конструкциялари ва бошқа тадбирлар қўлланилади. Бунда шуни назарда тутиш керакки, қўлланилган киришни чеклаш ва мулкни қўриқлаш тадбирлари ёнғин ва бошқа фавқулодда содир бўладиган ҳодисаларда одамларни эвакуация қилиш шароитини ёмонлаштирмаслиги керак. Одамлар доимо фаолият кўрсатадиган хоналардаги ойналарда решеткали қурилмалар ўрнатилишига (барча қаватларда) йўл қўйилмайди, махсус асосланган ва лойиҳа топшириғи бўйича ашъёвий қадриятларни (мулкни) сақлайдиган ва инсонлар доимо бўлмайдиган хоналар бундан мустасно. Қимматли буюмларни тажовуздан сақлаш мақсадида ва лойиҳа топшириғи маълумотига асосан лойиҳалашда ҳар хил қўриқлаш ва сигнал берадиган, техник назорат воситалари, махсус девор, перегородка, эшик, облицовкалар, ҳимоя ашёлари ва бошқалар ҳисобга олинади. Йўл қўйиладиган шовқин даражаси, хоналарнинг шовқиндан ҳимоясини таъминлаб бериш ҚМҚ 2.01.08 талабларига мос бўлиши шарт. Биноларнинг (иншоотларнинг) том усти, шунингдек фойдаланишдагиларининг таъмири ҳам, ҚМҚ 2.03.10-95* талабларига мос лойиҳаланиши даркор. Бинонинг баландлиги ер сатҳидан том тепа қиррасигача 10 м ва ундан юқори бўлса томда қор тутқич мосламалари назарда тутилиши керак.

Жамоат биноларида, уларнинг том бўғотида, ажратилган блокларида бинонинг асосий жамоавий муассасалик фаолиятидан бошқа объектларни (алоқа объектлари, транспорт, ишлаб чиқариш ва коммунал ташкилотларини, бошқаларни) жойлаштириш масаласи муассаса асосий фаолияти йўналишидаги вазирлик, қўмита ёки идоралар норматив актларига асосан аниқланади. Шундай объектлар жойлаштирилган тақдирда, бино учун санитар нормаларда ўрнатилган, зарарли моддалар концентрацияси ва ушбу жамоат биносида, ҳамда яқин атофидаги қурилмаларда нурланиш даражаси меъёрлардан ошиб кетмасликни таъминлаш шарт. Бино ҳажмидаги, ҳажмига кириб турадиган олд қисмидаги, жумладан ер ости гараж-тўхтаб туриш жойи қурилмаларини лойиҳалаш юқоридаги талабларни ҳисобга олган ҳолда, амалдаги санитар, ёнғин хавфсизлиги ва автоуловларга хизмат қилиш корхоналарини лойиҳалаш нормалари талабларини бажарган ҳолда амалга оширилади. Гараж-тўхтаб туриш жойи қурилмаларини даволовчи муассаса, болаларнинг мактабгача, мактаб ва ижтимоий муассасалари, ҳамда ўрта махсус ўқув юртлари-академик лицей ва касб-хунар коллежлари биноларининг ертўла ёки сокол қаватларига жойлаштиришга йўл қўйилмайди.

Жамоат бинолари ва иншоотларининг асосий функционал-типологик гуруҳлари руйхати Жамоат бинолари (иншоотлари) ва жамоатга мўлжалланган хоналарнинг рўйхати Функционал ёнғин хавфлилиги 1 2 1. Ўқув-тарбиявий йуналишга мўлжалланган, ўрта ва махсус олий таълим, кадрлар тайёрлаш бинолари 1.1. Барча типдаги мактабгача муассасалар, мактабинтернатларнинг ётоқ корпуслари, жисмоний ва аклий ривожланишида нуқсонлари бор болалар учун махсуслашган ўқув-тарбиявий муассасалар Ф 1.1 1.2. Умумтаълим муассасалари (мактаблар, академик лицейлар) Ф 4.1 1.3.Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими муассасалари - касбҳунар коллежлари* Ф 4.1; Ф 4.3 1.4. Олий ва дипломдан сўнг таълим муассасалари, махсус кадрлар Ф 4.3 15. Махсуслаштирилган ўқув муассасалари (автомактаблар, аэгюмактаблао. аэоо-клублар. мусобақа ўқув юртлари'»* Ф 4.3 1.6. Мактабдан ташқари муассасалар (тўгараклар, студиялар, ижод уйлари, ёш техник станциялари, бадиий, мусиқа ва спорт мактаблари) Ф 4.1 2. Соғлиқни сақлаш, ижтимоий хизмат кўрсатиш ва соғломлаштириш муассасаларининг бинолари 2.1 .Стационар (касалхонаси) билан даволаш, тиббиёт марказлари Ф 1.1 2.2. Амбулатория-поликлиника ва тиб- соғломлаштириш бинолари Ф 3.4 2.3. Тиб-реабилитация ва коррекция (стационарсиз) бинолари Ф 3.4 2.4. Аҳолига ижтимоий хизмат кўрсатиш муассасалари стационарсиз) Ф 3.4

2.5. Реабилитация муассасалари, стационари билан ижтимоий хизмат кўрсатиш марказлари, болалар учун васийлик муассасалари* Ф 1.1 2.6. Сауна, бассейнлари билан соғломлантириш мажмуалари* Ф3.6 3. Маъмурий ва бошқарув, юридик, хукукни ҳимояловчи, молия-кредит, лойиҳа ва илмий тадкиқот, нашриёт бинолари 3.1 .Бошқарув органлари, маъмурият, агентлик, фирма, бошқа ўхшаш муассасалари. Ф 4.3 3.2. Ижтимоий бошқарув муассасалари - сабеслар, меҳнат биржалари, бошқа ўхшаш муассасалар. Ф 4.3 3.3. Молия-кредит ташкилотлари, банклар Ф 4.3 3.4. Юридик ташкилотлар, судлар, прокуратуралар* Ф 3.5 3.5. Хукук ҳимояси ташкилотлари - ички ишлар бошқармалари, паспорт- виза, налоги таможня хизматлари, бошқа ўхшаш ташкилотлар. Ф 4.3 3.6. Лойиҳа-конструкторлик ва илмий тадқиқот ташкилотлари (экспериментал ишлаб чиқариш махсус объектлари, махсус тажриба хоналар ва шунга ўхшашлар бундан мустасно.)* Ф 4.3 3.7. Ахборот, тахририят- нашриёт ташкилотлари (босмахона бундан мустасно) Ф 4.3 4. Маданият, бўш вақт ўтказиш, томошагоҳ,, фуқоро ва дин маросимлари, жисмоний тарбия-спорт Жамоат бинолари (иншоотлари) ва жамоатга мўлжалланган хоналарнинг руйхати Функционал ёнгин хавфлилиги 1 2 4.1. Томошагоҳ иншоотлар, мўлжалланганлиги турли томоша заллари Ф 2.1. 4.2. Очиқ ҳавода томоша иншоотлари Ф 2.3.

4.3. Клуб, студия, буш вақт ўтказиш - ўйин-кулги муассасалари(томошабинлар залисиз)* Ф 2.2. 4.4. Кутубхоналар ва ўқиш заллари Ф 2.1. 4.5.Музейлар ва кўргазмалар заллари Ф 2.2. 4.6.Томашабинлар ўриндиғисиз жисмоний тарбия -спорт объектлари Ф 3.2. 4.7.Томошабинлар учун ўриндиқлари мавжуд спорт-томоша ва жисмоний тарбия-спорт объектлари Ф 2.1. 4.8. Аҳоли катнайдиган диний объектлар (мачитлар, саждагоҳлар, черковлар) Ф 4.3. 5. Санатория, дам олиш ва туризм, вақтинчалик яшаш муассасаларининг бинолари 5.1. Мактаб-интернатлари ўқувчиларининг турар жой корпуслари ва блоклари, болалар санаториялари ва оромгоҳларининг турар жой корпуслари Ф 1.1. 5.2. Санаториялар, санатория-профилакториялар Ф 1.2. 5.3. Дам олиш ва туризм муассасалари* (дам олиш уйлари, пансионатлар, дам олиш ва туристлар базалари) Ф 1.2. 5.4. Меҳмонхонал; мотеллар, кемпинглар Ф 1.2. 6. Х измат кўрсатиш корхоналарининг бинолари (савдо, умумовқатланиш, маиший, транспорт и туристик хизматлар) 6.1. Чакана савдо (майда улгуржи) корхоналари, савдо марказлари ва мажмуалари* (жумладан бозорлар ва бозор мажмуалари) Ф 3.1. 6.2. Умумовқатланиш корхоналари Ф 3.2. 6.3.Маиший ва коммунал хизмат кўрсатиш, маросимларга хизмат кўрсатиш объектлари Ф 3.5. 6.4. Почта-телеграф, телефон алоқаси объектлари Ф 3.5. 6.5. Соғломлантириш, жисмоний тарбия-тренировка ва санитар-маиший хизмат курсатиш ( хаммом-сауна ва бошқалар) объектлари Ф 3.6.

6.6. Йўловчиларга хизмат кўрсатиш, транспора ва туристлар агентлиги Ф 3.5. 6.7. Ҳамма турдаги транспорт вокзаллари (аэровокзаллар, т/ й вокзаллари, автовокзаллар ва автостанциялар) Ф 3.3. 7. Жамоат ва коммунал хизмат кўрсатишларнинг бошқа бинолари 7.1.Ёнғин депоси Ф 4.4. 7.2. Кир ювиш бинолари Ф 4.5. 7.3.0мборхоналар, китоб сақлаш, архив сақлаш бинолари Ф 5.2. Биноларнинг умумий, фойдали ва ҳисобий майдонлари, қурилиш ҳажми, қуриш майдони ва қаватликларини ҳисоб-китоб қилиш тартиблари 1.Умумий майдон бинонинг барча қаватлари майдонларининг йиғиндиси сифатида аниқланади ( техник, мансард, цокол, ертўла қаватлари майдонлари ҳам ушбу йиғиндига киритилади). Бинонинг қавати майдони ташқи деворлар ички юзаси чегараларида ўлчанилади. Антресоллар, бошқа бинога ўтиш йулаклари, томоша ва бошқа залларнинг ойналанган верандалари, галереялари ва балконлари майдонлари ҳам бинонинг умумий майдонига қўшилади. Қаватлараро тепа қопламаси бўлмаган (тепаси очик) хоналарнинг майдони умумий майдонни ҳисоблашда фақат бир қаватдаги майдони ҳисобга олинади. Ташқи деворлар қия булса майдон пол сатхи бўйича ҳисобланади. 2. Фойдали майдон бинога жойлаштирилган барча хоналарнинг майдонлари йиғиндисига тенг (заллардаги, фойелардаги ва бошқаларидаги балконлар ва антресоллар майдонлари ҳам қўшилади), зинапоялар катаклари, лифт шахталари, ички очиқ зинапоя ва пандуслар бундан мустасно.

3.Ҳисобий майдон бинога жойлаштирилган барча хоналарнинг майдонлари йиғиндисига тенг, ички йулаклар, тамбурлар, утиш йулаклари, зинапоя катаклари, лифт шахталари, ички очиқ зинапоялар, ҳамда муҳандислик жиҳозларини ва муҳандислик тармоқларини жойлаштириладиган хоналар майдонлари бундан мустасно. Ўқувга мўлжалланган биноларнинг, даволаш-соғломлантиришга мўлжалланган биноларнинг, дам олиш уйларининг, клубларнинг ва бошқа муассасаларнинг рекриация-йулак майдонлари ҳисобий майдонга қўшилади, жумладан дам олиш ёки хизмат кўрсатувчиларни кутиб туриш ёруғ холлкармонлари ҳам. Радиоузел, коммукацион хоналар, эстрада ва сахна кошидаги ёрдамчи хоналар, киноаппарат хоналари майдонлари, ҳамда 1 м кенгликдан кам бўлмаган ва баландлиги камида 1.8 м бўлган нишалар, қўзғалмас киритиб ўрнатилан жавонлар (муҳандислик ниша ва жавонлари бундан мустасно) майдонлари ҳисобий майдон миқдорига киритилади. 4. Бўғот, техник бўғот, полидан тепа қопламасидан туртиб чиққан конструкциягача масофа 1.8 м дан кам бўлган техник ер пол ости майдонлари, ҳамда лоджиялар, тамбурлар, ташқи балконлар, портиклар, ташқи кириш жойлари, ташқи очиқ зинапоялар майдонлари бинонинг умумий, фойдали ва ҳисобий майдонлари ҳисобига киритилмайди. 5.Бино хоналарининг майдони пардоз қилинган деворлар ва перегородкалар юзаси оралиқларида, пол сатхи буйича, плинтусларни ҳисобга олмай аниқланиши зарур; мансард қаватидаги хоналар майдони қия шипгача 1.6 м булган жойлар оралиғи буйича ҳисобланади. Қурилиш ҳажми ер устки қурилиш ҳажми - ±0,00 сатхдан бошлаб (ер устки қисми) ва ушбу сатхдан паст (ер ости қисми) қурилиш ҳажмлари йиғиндиси сифатида аниқланиши керак. Бинонинг ер устки ва ости қисмларининг қурилиш ҳажми ҳар бир қисмларининг тоза пол сатхларидан бошлаб бинонининг ташқи юзалари

буйича ўраб турган конструкцияларни, ёруғлик туширувчи фонарларни, гумбазларни ва шунга ўхшаш. Конструкцияларни ҳисобга олган ҳолда аниқланади, туртиб чиқиб турувчи архитектура деталлари ва конструкция элементлари, ер пол ости каналлари, портиклар, террасалар, балконлар, бино остидан ўтувчи машина йулаклари ва бино устунларига ўрнатилган холлардаги бино таги бўшлиқлари ҳажмлари мустасно. Бинонинг цокол сатхи горизонтал қирқими буйича, ушбу сатх ташқи деворларидан ташқарига туртиб чиқиб турувчи конструкция ва деталларнинг майдонларини ҳисобга олган ҳолда, бинонинг ташқи деворлари юзалари оралиғи буйича, бино остидан ўтиш машина йулаклари юзаларини, устунларга ўрнатилган жойлари бўлса, унинг майдонини ҳам қўшган ҳолда, бинонинг қурилиш майдони ҳисобланади. Бино қаватлар сонини аниқлашда барча ер устки қаватлари қўшилади, яъни техник, мансард, тепа қопламаси ернинг режавий сатхидан камида 2 м юқори бўлган цокол қаватлари ҳам. Факат энг юқори қават устидаги техник қават этажлар сонига киритилмайди. Бинонинг турли қисмларида ҳар хил қаватлик бўлса, ҳамда бинони нишаб ерларга жойлаштарилганда нишаб ҳисобига қаватлар сони ошса, бино қаватлиги бинонинг ҳар бир қисми учун алоҳида аниқланади. Дўконнинг савдо майдони савдо заллари майдони ва қўшимча хизмат кўрсатиш учун майдонлар йигиндиси тарзида аниқланади (буюртмалар қабул қилиш ва тарқатиш заллари, кафетерия, барлар ва бошқалар). Ертўла ва цокол қаватларида жойлаштирилиши мумкин бўлган жамоат биноларининг хоналари рўйхати Ертўла қаватлари Бойлер хонаси; водопровод ва канализация насослари учун хона; ҳавони вентиляция и кондициялаштириш камераси; бинонинг муҳандисликтехнологияси жиҳозлари учун бошқарув хона ва бошқа хоналари; лифтларнинг машина булимлари.

Биринчи қаватдан ташқарига чиқиш даҳлизлари; кийим-кечак алмаштириш хоналари, ечиниш хоналари, ҳожатхоналар, гигиена кабиналари, душхоналар, чекиш хоналари, кийим ва инвентар хоналари, буюмларни сақлаш камералари. Омборчалар, омборхоналар (осон аланга оладиган ашъёлар ва категорияси А ва Б булган ёнувчан суюқликлар омборхоналари бундан мустасно), макулатура йиғиш ва сақлаш хоналари. Савдо залларининг майдони 400 м 2 бўлган озиқ-овқат ва ноозиқ дўконлари (осон аланга оладиган ашъёлар ва ёнувчан суюқликлар савдосидан ташқари); шиша таралар қабули, контейнерлар сақлаш тозалаш инвентарлари хоналари. Кўпи билан 100 ўринли умумовқатланиш корхоналари (санатория, мактаб, ўрта махсус ўкув муассасаларининг ошхоналари заллари бундан мустасно). Даволаш муассасаларида санитария ўтказиш жойлари; дезинфекциялаш хоналари; техника хавфсизлиги хоналари; кирхоналар; омборчалар; юк тушириш ва распаковка хоналари; мармит аравачаларни сақлаш ва ювиш хоналари; радиоктив моддаларни сақлаш хоналари, радиоктив моддалар билан кирланган чиқинди ва кирхоналар, компрессор хоналари, ҳамда дезинфекция, стерилизация, ювиш ва қуритиш хоналари (чойшаб, холст, брезентлар кленкалари ва бошқалар), вақтинчалик мурда сақлаш, гипс сақлаш, даволаш балчиғини тайёрлаш ва уни регенерация қилиш хоналари. Кийимларни дазмоллаш ва тозалаш хоналари; кийим ва оёқ кийимларни қуритиш хоналари; кир ювиш хоналари. Лабораториялар ва махсус кабинетлар (технологик асослаш буйича), техника хавфсизлиги хоналари. Ёнғин ва санитар хизмати рухсати буйича, жиҳозларни таъмирлаш устахоналари (таълим ва даволаш-профилактика ўқув устахоналаридан ташқари). Маиший хизмат қабули пункглари; кўргазмалар заллари; лабораторияси билан фотоателье заллари; прокат пункт хоналари, ёрдамчи ва қўшимча хоналар, банкет заллари.

Радиоузеллар, кинофото лабораториялар; телевидения ёпиқ тизими хоналари. Ўқотар тирлар, спорт заллари, тренировка ва томошабинлар ўриндиқлари бўлмаган жисмоний тарбия - соғломлантириш хоналари; омборчалар ва инвентар хоналар; биллиард хоналари; кегельбан уйини хоналари; тренерлар хоналари, инструкторлар хоналари, массаж хоналари, ёрдамчи хоналар. Китобларни сақлаш хоналари, архив сақлаш хоналари, тиб архивлари. Томошагох муассасаларнинг даҳлизлари, фойелари, кийим-кечак алмаштириш хоналари, 300 ўрингача бўлган заллар, кўргазмалар заллари, катталарнинг клуб-тугарак машғулотлари учун хоналар, ёрдамчи хоналар. Катталар учун клуб ва уйингоҳ заллари, репитиция заллари, бир вақтда келувчилар сони ҳар бир бўлимда кўпи билан 100 киши бўладиган ва девор, шиплари ёнмас ашъёлардан бўлган диско клублар. Оркестр чуқурликлари; дирижёр ва оркестрант хоналари; трюм сахналари, эстрадалар, ареналар. Юк сақлаш камералари; юк тушириш ва саралаш учун хоналар. Нусха-кўпайтариш хизмати хоналари. Амаладаги қурилиш ва санитар-гигиеник нормаларга асосланган автомобил сақлаш-тўхтаб туриш хоналари. Цокол қавати Ертўлага жойлаштирилишига рухсат этилган барча хоналар. Маъмурий-хизмат кўрсатиш хоналари, идора хоналари, рухсатномалар бериш хоналари, маълумот бериш хоналари, регистратуралар, жамғарма ва бошқа кассалар; банк бўлимлари, транспорт агентликлари; касалларни тузалганидан кейин кузатиб куйиш хоналари; даволаш муассасалари ва санаторияларнинг марказий кирхоналари. Бассейнлар, томошабинлар учун трибуналари бўлмаган сунъий яхлик сирпаниб учиш хоналари. Қуруқ жазирама ҳаммомлар.

Тури ва сиғими ҳар-хил бўлган умумовқатланиш корхоналари, жумладан ўқув муассасаларидаги, санатория-профилакториялардаги ошхоналар, стационарларнинг овқатлантириш блоклари. Озиқ-овқат ва ноозиқ моллари дўконлари (енгил аланга олувчан ва ёнувчан суюқликлар савдоси бундан мустасно). Сув билан даволовчи муассасалардаги родон ва сероводород сувларини тайёрлаш лабораториялари. Устахоналар, жумладан санитар ва ёнғинга қарши хизмати рухсат этган ўқув ва маиший хизмат кўрсатиш йўналишдагилар. Эслатма: 1. Отмоска сатхидан кўпи билан 0.5 м чуқурликда бўлган цокол қаватларида жойлаштирилиши мумкин бўлган жамоат биноларининг хоналари 2.11 бандда кўрсатилган. Ертўла ва цокол каватларида жойлаштириладиган гараж-тўхтаб туриш жойлари буйича санитар-гигиеник ва ёнғинга карши нормалар, автотўхтаб туриш жойларини лойиҳалаш нормалари (СНиП 21-02-99*) ҳисобга олиниши шарт. Қурувчи бакалаврлар қулай, чиройли, мустаҳкам, иқтисодли бинолар ва бинолар яратиш бўйича ижодий масалаларни ечишда саноат бинолари асосларини билишлари, унинг ривожланиш тенденцияларини тушунишлари шарт. Жамоат бинолари ва иншоотларида ёнғин хавфсизлиги Жамоат бинолари ва иншоотлари ва улардаги инсонларнинг ёнғиндан хавфсизлиги, ШНҚ 2.01.02 талабларига мос, бино ва иншоотларнинг фаолияти йўналиши бўйича ёнғин хавфи классификациясига асосан таъминланиши даркор (мажбурий 1-иловага қаранг). Ёнғин ҳақида ва бошқа фавқулотда шароитларни маълум қилиш муҳандислик тизимлари ШНҚ 2.04.09 талабларига мос назарда тутилиши шарт. Биноларнинг оловбардошлик даражаси ва қаватига боғлиқ 1-типли КЕ1 150 ёнғинга қарши девор оралиғидаги қават майдони 2-жадвал кўрсаткичларига асосан қабул қилиниши керак (савдо ва маиший хизмат корхоналаридан ташқари); маиший хизмат корхоналари учун кўрсаткичлар

3жадвал бўйича қабул қилинади; савдо корхоналари учун 4-жадвал бўйича қабул қилинади. 2 – жадвал Оловбардошл ик даражаси Бинонинг конструктив ёнғин хавфлилиг и класси Қаватла р нинг юқори чегарав ий сони Қаватлар ҳисоби бўйича ёнғинга қарши деворлар оралигидаги рухсат этилган 1-Қ. 2-қ. 3-5- қ. 6-9- қ. 10- 16-қ. I СО 16 6000 5000 5000 5000 2500 II СО 16 6000 4000 4000 4000 2200 II С1 9 5000 3000 2000 1200 .*) III СО 5 3000 2000 1200 - . III С1 4 2000 1400 800 - - IV СО 2 2000 1400 - - - IV С1 2 2000 1400 - - - IV С2,СЗ 2 1200 800 - - - Жадвалдаги чизиқча маъноси - ушбу оловбардошлик даражасидаги бино кўрсатилган қават сонига эга бўла олмайди. Эслатма: 1. Ушбу жадвалда келтирилгандан фарқли, кўрсаткичларнинг бошқа бирикмаларида қават майдони ва баландлигини ушбу тоифадаги бинолар учун энг кам миқцорлилари бўйича қабул қилиш даркор. Оловбардошлик даражаси I ва П бўлган автомат ўт ўчиргич ускунаси бор биноларда ёнғинга қарши деворлар оралиғи майдонини, икки баравардан ошмаслик шарти билан, оширилишига рухсат этилади.

Туташ қаватлар қопламасида очиқ туйнуклар бўлса қаватлар майдонлари йиғиндиси 2- жадвалдаги майдон миқдоридан ошмаслиги шарт. Икки қаватлик оловбардошлик IV даражасидаги биноларда юк кўтарувчи конструкциялар элементларининг оловбардошлик меъёри К 45 дан кам бўлмаслиги керак. Бир қаватли, майдони бўйича бино майдонининг 15 % кам икки қаватлик қисми бор, биноларнинг ёнғинга қарши деворлари оралиғи майдони бир қаватлик бинолар майдонидек қабул килинади. Бино олд қисмига қурилган соябон, пешайвон, тим, қамда алоҳида ёнғинга қарши деворлар билан ажратилган бино ва иншоотларнинг хизмат ва бошқа хоналарининг оловбардошлик даражаси асосий бинонинг оловбардошлик даражасидан бир поғона паст қилиб қабул қилинишига йўл қўйилади. Вокзал биноларида ёнғинга қарши деворлар ўрнига, 0.5 м масофада жойлашган икки ипли ва 1 м тўсиқ узинлигига 1л/с дан кам бўлмаган сув қуйилиши жадаллигини таъминлаб берувчи, осма сув-дренчер тусиқлари қурилмаси назарда тутилишига рухсат этилади (ишлаш вақти 1 соатдан кам бўлмаган). Енғинга қарши I даражали аэровокзал биноларида ёнғинга қарши деворлар оралиғи майдони 10000 м 2 оширилиши мумкин, агарда ертўла ёки цокол қаватларда ёнувчи ашёлар сақланадиган омборхона, омборча ва бошқа хоналар жойлашмаган бўлса (ходимларнинг кийим-кечаги ва юки камераларидан ташқари). Бу ҳолда ертўлада ёки цокол қаватида жойлашган ҳожатхоналари билан 1- қават алоқаси очиқ зинапоялар орқали, ходимларнинг кийим-кечак ва юк камералари эса алоҳида ёпиқ зинапоялар орқали амалга оширилади. Ёртўладаги сақлаш камераларини (автомат бўлимчалар билан жиҳозланмаганларидан ташқари) ва кийим-кечак хоналарини бошқа хоналардан I типли Е1 45 ёнқинга қарши перегородкалар ва автомат ёнғинўчиргич қурилмалари билан, команда-диспетчер пунктлари эса ёнғинга қарши перегородкалар билан ажратилиши керак.

Агарда лойиҳалашда 2-жадвалдаги чегараланган майдонлар қийматидан катта габаритли хоналар ва заллар, шу қатори томошагоҳ, спорт-кўрсатув, кўргазма, спорт манежлари, ёпиқ сув хавзалар ва сирпанчиқ училадиган заллар (томошабинлар бўлса-бўлмаса), ёпиқ ўқ отувчи зонали тир заллар ва шунга ўхшаш бошқа хоналар қиймати катта бўлса ёнғинга қарши деворлар ушбу хоналар билан ёндош хоналар орасига қўйилади. Даҳлиз ва фойе хоналарида майдон ўша жадвалдаги чегара қийматдан катта бўлса ёнғинга қарши деворлар ўрнига ёнғинга қарши 2-типли Е1 15 бўлган шаффоф ойнали перегородкалар қўйилади. 3-жадвал Бинонинг оловбардош лик даражаси Конструктив ёнғин хавфи класси Қаватларн ин г энг катта сони Қаватлик бўйича ёнғинга қарши деворлар оралиғи қават майдони, м. Й СО,С1 5 3500 II С1 5 2500 Ш СО 2 2000 III С1 2 1000 IV С2;СЗ 1 500 Эслатма: оловбардошлик даражаси I ва II бўлган автомат ўт ўчиргич ускунаси бор биноларда ёнғинга карши деворлар оралиғи майлонини икки баравар ошириш МУМКИН . 4-жадвал Бинонинг оловбардошлик Қаватларнинг энг сони Ёнғинга қарши деворлар оралиғи Бир қаватл ик Икки қаватлик 3-5 қаватлик I, И 5 3500 3000 2500 III 2 2000 1000 -

IV 1 500 - - Эслатма: 1. III оловбардошлилик даражали озиқ-овқат ва “Супермаркет” ёки “Универсам” типидаги магазинлардаги ёнғинга қарши 1 типли КЕ1 150 деворларининг оралиғи қават майдонини, савдо залини бошқа хоналардан 2типли КЕ 145 ёнғинга қарши деворлар билан ажратган ҳолда, икки бараварга оширишга рухсат этилади. Оловбардошлик даражаси I ва II бўлган автомат ўт ўчиргич ускунаси бор биноларда ёнғинга қарши деворлар оралиғи майдонини, икки баравардан ошмаслик шарти билан, оширишга рухсат этилади. Оловбардошлик даражаси I ва II бўлган магазинларнинг омборхонаси, хизмат, маиший ва техник хоналари юқори қаватларда жойлаштирилган ҳолларда бино баландлигини бир қаватга ошириш мумкин. Бинолар (корпуслар) оралиғидаги ўтиш йўлаклари тўсувчи конструкцияларининг оловбардошлиш чегаралари асосий бинога (корпус) мос бўлиши шарт. Жамоат бинолари ва иншоотларида эвакуация йўллари Эвакуация йўллари - горизонтал ва тик жойлашган (ички йўлаклар, галереялар, зинапоялар), ташқарига чиқиш жойлари, жумладан авария пайтида чиқиладиган, ШНҚ 2.01.02 ва ушбу нормалар талабларига жавоб бериши шарт. Эвакуация йўллари лифтларни ва эскалаторларни, ҳамда ШНҚ 2.01.02. санаб ўтилган ҳудудчаларни ўз ичига олмайди. Эвакуация йўллари ҚМҚ 2.01.05 га асосан ёритиладиган ва асосий электр таъминоти ўчирилганда 1 соатдан кам бўлмаган вақтда ёруғлик чиқариб йўналиш кўрсатувчи жиҳозлар билан таъминланган бўлиши керак. Бинога кириш олди жойи, қоида бўйича, атмосфера ёмғиргарчиликларидан ҳимояланган, кириш майдончаси горизонтал, сирпаниб кетиш ҳолати бўлмайдиган, сув тушиш панжараси кичик катакли (катак ўлчамлари 1.5 смдан ошмаган), панжара сатхи майдонча поли сатхи билан бир хил даражада бўлиши керак.

Бино қанотининг ташқи зинапояларига (ёки уларнинг қисмларига) баландлиги 0.8-0.9 м ён қўл ушлагич тўсиқлари ўрнатилиши керак (тўсиқлар тури аниқ шароитдан келиб чиққан ҳолда қабул қилинади). Ногиронларнинг кресло-аравачаси билан киришлари учун ШНҚ 2.07.02 асосан қўл ушлагич тўсиқлари билан пандуслар кўзда тутилиши шарт. Бино қаноти очиқ зинапоялари кенглиги 2.5 м дан ошиқ бўлса қўшимча ажратувчи қўл ушлагичлар ўрнатилиши даркор. Бинога асосий кириш жойи эшиги олдидаги майдонча ва асосий кириш жойи тамбури, қоида бўйича, 2,2x1,8 м дан кам бўлмаслиги керак; бинодан чиқиш эвакуация жойи майдончаси 1,6x1,6 м дан кам бўлмаслиги даркор (ШНК 2.07.02 га асосан ногиронларнинг киришлари учун талабларни ҳисобга олган ҳолда). Зинапоя катагида жойлаштириладиган ички зинапоялар қурилмаси (1 тип) ва очиқ (2 тип) ШНҚ 2.01.02 талабларига жавоб бериши керак (жумладан эвакуация йўлакларидаги зинапояларнинг қиялиги, чиқиш кенглиги ва погоналари баландлиги, бошқалари). Зинапоя маршида ҳар хил баландлик ва кенгликдаги погоналарни қўллаш мумкин эмас. Қийшиқ чизиқли асосий зинапоялар қўлланилишига рухсат этилади, аммо бурилишдаги поғоналарнинг тор қисми чиқиш кенглигининг энг кам миқдори 22 см дан кам бўлмаслиги шарт. Эвакуация йўлакларида чиқиб қолган жойлар ва зина 3 та поғонадан кам ўрнатиладиган (ёки 0.45 м дан) баландликларнинг бўлишига рухсат этилмайди. Баландликларнинг кам бўлган ҳолатларида пандус кўзда тутилиши керак (2.94 бандига асосан). Зинапоя горизонтал майдончалари орасидаги битта маршда 3 тадан кам бўлмаган ва 16 тадан ошмаган поғоналарда кўтарилиш кўзда тутилишига рухсат этилади (қийшиқ чизиқли зинапоялар бундан мустасно). Биттагина маршли ёки 3 маршли зинапоянинг 1-қават сатҳидаги битта маршида 18 дан кўп бўлмаган поғоналарда кўтарилиш кўзда тутилиши мумкин.

Зинапояларнинг маршлари ва майдончаларининг баландлиги 0.8-0.9 м (мактабгача болалар муассасаларининг биноларида 0.5 м, мактаб биноларида 0.6-0.7 м) бўлган тўсиқ ва қўл ушлагичлари бўлиши керак. Мактабгача болалар муассасалари, мактаблар ва биринчи синфлар жойлашган интернат-мактаб ўқув кўрпусларида зинапояларнинг қўл ушлагич ва тўсиқлари қуйидаги талабларга жавоб бериши керак: болалар фойдаланадиган зинапоялар тўсиқларининг баландлиги 1.2 м дан кам бўлмаслиги, ақлий ривожланишида нуҳсони бор болалар учун муассасаларда тўсиқлар 1.8 м ёки бутунлай ёпиқ 1.5 м бўлиши керак. зинапоялар тўсиғининг тик элементлари оралиқ бўшлиғи 0.1 м дан катта бўлмасли керак (горизонтал оралиқ бўшлиқларга бўлишга йўл қўйилмайди). Очиқ ва ёпиқ спорт иншоотларининг трибуналарида зинапоя, ўтиш йўлаклари ва люкларининг ҳисобий кенглиги 2,5 м дан кўп бўлса 0.9 м баландликдан кам бўлмаган ажратиб турувчи қўл ушлагичлар кўзда тутилиши керак. Люк ва зинапояларнинг ҳисобий кенглиги 2.5 м гача бўлса ажратиб турувчи қўлушлагичлар талаб этилмайди. Ер усти қаватларида зинапоялар маршининг қиялиги 1:2 дан ошмаслиги зарур (спорт иншоотларининг трибуна зинапоялари бундан мустасно). Инсонларнинг эвакуациясига мўлжалланмаган ёртўла ва цокол қаватларига олиб тушувчи, том бўғотига олиб чиқувчи, ҳамда ер усти қаватларидаги зинапоялар маршининг қиялигини 1:1.5 қилиб олишга рухсат этилади. ШНҚ 2.07.02 бўйича ногиронларнинг кресло-аравачада юриш йўлакларига қўйиладиган талаблардан келиб чиқиб бино, иншоот ичидаги ва ташқарисидаги одамлар ҳаракати йўлакларида кўза тутиладиган пандусларнинг қиялиги, қоида бўйича, 1:12 дан 1:10 оралиқларида бўлиши шарт.

Эслатма: Алоқида ҳолларда талаб этилган қияликни таъминлаш мумкин бўлмай қолса, пандусларнинг қиялигини бино ичида 1:6, ташқарисида 1:8 қилиб олишга йўл қўйилади. Ички йўлакдан зинапоя катагига эвакуацияда чиқиш жойи кенглиги, ҳамда зинапоя маршларининг кенглиги ушбу жойларнинг ҳар 1 м чиқиш кенглигидан (эшикнинг) эвакуация қилинаётган одамларнинг чиқиш сони ҳисоби ва оловбардошлик даражаси бўйича ўрнатилади (класси Ф 2.1 бўлган томошабинлар заллари бор ва томошабинлар учун ўриндиқлари бор спорт залларининг бинолари бундан мустасно): Зинапоя марши кенглиги энг кўп одами бор қаватдан зинапояга чиқиш жойи кенглигидан кам бўлмаслиги ва қуйидаги миқдорлардан кам бўлмаслиги шарт: 1,35 м Ф1 классидаги биноларда, одамлар энг кўп бўладиган қаватда уларнинг сони 100 нафардан ошмайдиган биноларда, ҳамда сиғдираолишлик миқдоридан қатьий назар, клуб, кинотеатр, даволаш ва ўқув муассасаларининг биноларида; 1,2 м - бошқа биноларда, ҳамда клуб, кинотеатр, даволаш муассасалари биноларининг блокларидаги келувчиларга (жумладан томошабинлар ва касалларга) мўлжалланмаган хоналарга олиб борувчи зинапоялари учун; 0,9 м - бир вақтда келувчилар сони 5 нафардан ошмаган хоналарга олиб борувчи зинапоялар учун (бир кишили хоналарга олиб борувчи зинапоялар учун 0.7 м бўлиши мумкин).

Фойдаланилган адабиётлар: ШНК 2.08.02-09 “Жамоат бинолари ва иншоотлари”

Похожие

Музей ва кўргазма бинолари

Банк бинолари ва комплекслари

Меҳмонхона бинолари

Мактаб бинолари

Спорт иншоотлари