Саноат биноларининг бошка элеметлари - Архтектура - Рефераты

Саноат биноларининг бошка элеметлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

93.591796875 KB

Саноат биноларининг бошка элеметлари Режа: 1. Зиналар. 2. Пардадеворлар. 3. Дарвоза ва эшиклар. 4. Деформация чоклари.

Зиналар. Саноат бинолари зиналари асосий, хизмат, ёнғинга ва шикастланишга қарши ўрнатиладиган зиналарга бўлинади. Асосий зиналар қаватлар аро алоқани бир - бирига боғлаш ва одамлари эвакуация қилиш учун хизмат қилади. Тузилмалари фуқаро бинолари зиналарига ўхшаш бўлади. (Расм 33) Расм 33.Саноат бинолари асосий зиналари тури а – икки маршли (марказий маршли), б – уч маршли, косоурларга алоҳида поғоналар ўрнатилади: 1 – косоур, 2 – ўровчи материал, 3 – тўсин, 4 - лифт Зиналар майдони девори ғиштдан ёки панелдан қилиниб, зина пойдеворларига ёки пойдевор тўсинларига таянади. Зина марши ва майдончаси темирбетон элементлардан бутун (яхлит) қилиб тайёрланади. Айрим ҳолларда зина марши ва майдончаси алоҳида бўлади, у ҳолда

зина майдончаси деворлари юк кўтарувчи бўлиб, бино асосий каркасига тузилмавий боғланмаган бўлади. Унификацияланган маршлар эни 1350,1500 ва 1750 мм, маршни кўтарилиш баландлиги 1,2 дан 2,1 м гача. Марш қиялиги 1:2, поғона ўлчами 300х150 мм олинади. Бинодаги зиналар сони меҳёрлар бўйича ҳисобланиб топилади. Ыандай категорияли ишлаб чиқариш бўлиши, бинонинг ёнғинга чидамлилик даражаси ва уни қаватларига боғлиқ ҳолда, энг узоқдаги ишчи жойидан яқиндаги эвакуацион чиқиш жойигача масофа 30 дан 100 м гача бўлиши керак. Ишлаб чиқариш хоналарига олиб борадиган ташқи эшик ва зина майдончасидаги эшиклар чиқиш томонига очилиши лозим. Одам ташийдиган ва юк лифтлари зина майдончасига бириктирилади. Хизмат зиналари ишчи майдончалари билан алоқа қилишга хизмат қилади. Хизмат зиналари доимий ҳаракат бўладиган жойларда қўлланиб, у маршларга ва ўтиш майдончаларига монтаж қилинади. Маршлар қиялиги 45 0 ва 60 0 , эни 600 – 1000 мм, проступлар қадами 200 ва 300 мм. Маршлар баландлиги 6 м гача бўлади. Зиналар полларга, қурилиш тузилмаларига ва жиҳозларга маҳкамланади. Ёнғинга қарши зиналар биноларнинг карниз ёки парапетгача баландлиги 10 м ва ундан ошиқ бўлган биноларда ўрнатилади. Баландлиги 10 – 30 м бўлса ёнғинга қарши зиналар вертикал ҳолатда, агар 30 м ошса 80 0 қияликда қўйилади ва унинг оралиқ майдончалари бўлади. Вертикал зиналар эни 600 мм, маршлар - 700 мм бўлади. Бино периметри бўйлаб зиналар орасидаги масофа камида 200 м олинади. Зиналар деворларга ёки бино каркасига баландлиги ҳар 2,4 – 3,6 м да жойлашган бурчакдан қилинган анкерлар билан маҳкамланади. Шикастланишга қарши зиналар шикастланиш (авария) ёки ёнғин вақтида одамларни бинодан эвакуация қилишга хизмат қилади.

Шикастланишга қарши зиналарнинг марши эни камида 700 мм, қиялиги 1:1 ва ўрамаси баландлиги 800 мм бўлади. Пардадеворлар . Биноларда пардадеворлар сони мумкин қадар кам бўлишга эришиш керак, чунки улар табиий ёруғликни ва ҳаво алмашувини қийинлаштиради, ҳамда бинони универсаллик даражасини камайтиради. Пардадеворлар мустаҳкам, бикир, ўрнатилиши индустриал бўлиши, ёнғинга чидамли ва иқтисодий талабларга жавоб бериш керак. Хоналарнинг функционал жараёнига қараб пардадеворлар ўровчи ва ажратувчига бўлинади. Уровчи пардадеворлар асбоб - ускуналар омборларига, оралиқ омборларига ва бошқа ёрдамчи хоналарни ўраш учун ўрнатилади. Бундай пардадеворларнинг баландлиги 3,6 метргача бўлиб улар устунлар, тик ёки кўндаланг шитларни монтаж қилиб тайёрланади. Шитларнинг пастки қисми ёппа текис (глухой), тепаси сеткали ёки ойнали бўлади. Йиғма бўлинадиган сеткали пардадеворлар шити ўлчами 1,5х2,4 м бўлиб, устунлари ёпқа деворли тўғри бурчакли метал қувурлардан (60х30х3 мм) қилинади. Устунчалар ҳар 1,5 метрда ўрнатилиб, тайёрловчи бетон қатламига анкер болтлар ёрдамида маҳкамланади. Цех ичидаги идора хоналарини ўрашда ўлчами 1,5х2,7 метрли шитлардан фойдаланилади. Шитлар икки қувур ва метал лентани пайвандлаш орқали бажарилади. Шитлар тепа қисми шишали лист билан, пастки қисми профилланган метал лист билан тўлдирилади. Шитлар полга таянади, бир бири билан болтлар ёрдамида бирлаштирилади, полларга эса анкер болтлар ёрдамида маҳкамланади. Асбестоцемент листли пардадеворлар каркаси металдан бўлиб, баландлиги 2,4 ва 2,6 м бўлади.

Пардадевор тузилмаси номинал ўлчами 1,2х6 м ва 2,4х6 м бўлиб, йиғма бўлинадиган панел ва устунчадан иборат. Уровчи пардадеворлар ёғочдан ва темирбетон шитлардан ҳам тайёрланилади. Ажратувчи пардадеворлар заҳарли моддалар чиқаётган, шовқин бўладиган хона ва бўлимларни бошқа хоналардан ажратиш учун цех ичидаги хонанинг бутун баландлиги бўйича ўрнатилади. Бундай пардадеворлар ғиштдан, кичик блоклардан, шиша профилитдан, шиша блокдан, темирбетон панелдан, профилланган ва асбестцементдан қилинади. Ыалинлиги 120 ва 250 мм ғиштли пардадеворлар ўз юкини кўтарувчи ҳисобланади. Улар устунлар орасида ёки уларга тираб тикланади. Пардадеворлар бикирлигини ошириш учун ғиштли пилястрлар қилинади ёки метал фехверх устунларга (қадами 6 м) маҳкамланади. Ьиштли пардадеворлар пойдевор тўсинларига, баландлиги 4 м гача бўлса, полнинг бетонли тайёрловчи қатламига таянади. Кўп қаватли биноларда пардадеворлар ораёпма плиталарга таянади ва каркас устунларига маҳкамланади. Ишлаб чиқаришда технологик жараённи ўзгариши натижасида, хоналарни қайта режалашда ғиштли пардадеворлар қийинчилик туғдиради, ҳамда уларни тиклаш қийин. Бундай ҳолларда ажратувчи пардадеворлар йирик панеллардан бўлгани маҳқул, чунки керак бўлган вақтида уларни демонтаж қилиш осон. Бундай пардадеворлар панели енгил ва оғир бетондан, цементли фибролитдан ва ганчли бетондан тайёрланади. Уларни баландлиги 1,2 ва 1,8 м ва узунлиги 6 м бўлади. Кран таги тўсинларига, консолларга, ҳарорат чокларига ва ён деворларга бирлашадиган панеллар узунлиги камроқ қилиб тайёрланади.

Бетонли панеллар қалинлиги 80 мм, фибролитлиники - 75 мм. Пардадеворлар пастки ва устки қисмлардан иборат бўлиб, пастки қисм (ўз юкини кўтарувчи) панели стропила тузилмаси тагига нисбатан 1,2 м пастроқгача боради. Кўприксимон кранли бинолар кўндаланг пардадеворлари ўз юкини кўтарувчи қисми кран ости тўсинлари тагигача боради. Пардадеворларнинг юқори осма қисми (ёпма плитагача) панели фибролитдан ёки метал каркасли асбестоцементли листдан қилинади. Панеллар асосий ва фархверх устунларга суялади. Панеллар устунларга бирлаштурувчи элементлар ёрдамида, девор панелларини маҳкамлашга ўхшаган қилиб маҳкамланади. Енгил метал тузилмали биноларда ажратувчи пардадеворлар метал профилланган туника листлардан ўрнатилади. Бундай пардадеворлар каркаси устунча ва ригеллардан, ҳамда профилланган листлар билан ўралган бўлади. Шиша блокдан ва шиша профили листдан қилинган пардадеворлар яхши, сифатли ҳисобланади. Дарвоза ва эшиклар. Полда юрадиган транспортларни ва одамлар оқимини цехларга кириши учун ташқи деворларга дарвозалар қўйилади. Дарвозалар орасидаги масофа технологик талабларига ва хоналарни эвакуация қилиш шароитига боғлиқдир. Дарвоза ўринлари ўлчами қилиб 600 мм модул қабул қилинган. Типовой дарвоза ўлчамлари 2,4х2,4; 3х3; 3,6х3; 3,6х3,6; 3,6х4,2; ва 4,8х5,4 м бўлади. Оғир машинасозликнинг катта оралиқли йиғув цехларда, самолётсозликда дарвоза ўлчамлари бирнеча ўнлаб метр бўлиши мумкин. Дарвозалар бўйлама кетган ва ён деворларга ўрнатилади. Дарвозадан ташқарига қиялиги 1:10 бўлган пандуслар кўрилади. Дарвозалар қуйидаги кўринишда: ланг очиладиган, суриладиган, кўтариладиган, кўтариб

буриладиган ва тебранадиган бўлади. (Расм 34) Расм 34.Саноат бинолари дарвозаларининг асосий турлари а – ланг очиладиган, б,в – суриладиган, г – кўтариладиган, д – кўтариб – буриладиган, е – тебранадиган Дарвозалар тури ўрин габаритини, хонани талаб қилинган герметиклаш даражасини, трансопрт ҳаракатининг интенсивлигини ҳисобга олиб танланади. Ланг очиладиган дарвозалар ром ва унга осилган икки тавақа (полотен) дан иборат. Ром устуни ва тўсини кесими 200х140х4 мм тўғрибурчакли метал қувурларни монтаж қилиниб болтлар билан бирлаштирлади. Баландлиги 480 мм тўсин фибролит билан тўлдирилади ва ташқи томонига ҳимоя листи тикилади. Ром бетон пойдеворга ўрнатилади ва унга таянч метал листлар анкерлар орқали маҳкамланади. Суриладиган икки тавақали дарвозалар тавақаси (полотноси) метал каркасли бўлиб, юпқа тахталар (филенкалар) ва ойна ўрнатилган тавақалардан иборат. Битта тавақасида одамлар ўтиши учун эшикча қўйилади. Тавақалар ўрин тепасига ўрнатилган релсдаги иккита роликга

осиб қўйилади, ҳамда вертикал ҳолатдан чиқиб кетмаслиги учун швеллердан қилинган йўналтирувчи тўсиқга ўрнатилади. Сурилиб букланадиган дарвозалар тавақаси бир бирига шарнир боғланган қисқа тавақалар (створкалар) дан иборат бўлиб, очилганда букланиб озгина жойни эгаллайди. Кўтариладиган дарвозалар бир, икки ва бирнеча элементли горизонтал тавақалардан иборат, очилаётганда тавақа йўналиши бўйича юқорига кўтарилади. Кўтарилиб - буриладиган дарвозалар тавақаси каркаси тўғри бурчакли металл қувурлардан қилиниб юпқа тахта, органик шиша, коғоз қатламли пластиклар билан тўлдирилади. Бу дарвозалар тавақаси икки тавақали, очиладиган пайтда тавақалар буралиб тепадон (перемичка) тагига букланиб горизонтал ҳолатни олади. Тебранадиган дарвозалардаги тавақа ромига резина ёки ялтироқ эгилувчан пластик тортилади. Бундай дарвозалардан ҳайдовчи тўхтамай ўтади. Саноат бинолари эшиклари материали бўйича ёғочдан, металдан ва шишадан қилинади, тузилмаси бўйича бир ва икки тавақали ланг очиладиган, суриладиган ва тебранадиган ёппа (глухие) ва ойнакланганга бўлинади. Бир тавақали ёғоч эшик блоклари эни 788 ва 988 мм, икки тавақалиники - 1490, 1890 ва 2280 мм қилиб чиқарилади. Девордаги ўринлар ўлчами 10 – 30 мм га оширилади. Ёғоч кесаки 94х56 мм чорқирра ғўлалардан (бруслардан) йиғилади ва ёғоч тиқинларга (пробка) михлар билан маҳкамланади. Темир эшиклар кесакиси 75х5 мм ли метал бурчаклардан тайёрланади, тавақага қалинлиги 2 мм темир лист пайвандланади. Деформация чоклари . Режаси катта ўлчамли ёки баландлиги ва асосий тушаётган юклари ҳар хил бир нечта ҳажмдан ташкил топган

саноат биноларида деформацион чоклар кўрилади, улар қўлланишига қараб ҳарорат, чўкиш ва зилзилага қарши чокларга бўлинади. Ҳарорат чокларини қўйишдан мақсад ташқи ва ички ҳаво ҳарорати тебраниши натижасида бўладиган деформациядан бино тузилмавий элементларида ёриқлар ҳосил бўлишдан сақлашдир. Ҳарорат чоклари (бўйлама ва кўндаланг) вертикал бўйича бинонинг ер устидаги ҳамма тузилмаларини алоҳида қисмларга бўлади, ҳамда горизонтал аралашмаслигини таҳминлайди. Пойдевор ва бинонинг бошқа ер ости элементлари ҳарорат чоклари билан қисмларга бўлинмайди, чунки улар ҳарорат таҳсир остида хавфли ҳолатгача деформацияланмайди. Чўкиш чоклари бинонинг қўш қисмларида бир хил бўлмаган ва нотекис чўкишлар кутилган ҳолда кўрилади. Бундай чўкиш қўш қисмлар баландлиги орасидаги фарқ (10 м дан ошиқ ёки 3 қават юқори) катта бўлганда, асосга тушаётган юклар катталиги ва характери ҳархил бўлганда, пойдевор остидаги асос грунтлари ҳархил таркибда бўлганда ҳосил бўлади. Чўкиш чоклари бинонинг қўш қисми чокларига қўйилади, уни ҳарорат чоклардан фарқи вертикал бўйича бинонинг ҳамма тузилмаларини мустақил чўкадиган, ҳажми алоҳида блокларга бўлади. Чўкиш чоклари қисмларни горизонтал бўлакларга бўлинишини ҳам таҳминлайди, шунинг учун уларни ҳарорат чокларига бирлаштирилади. Зилзилага қарши чоклар ер қимирлайдиган туманларда жойлашган биноларда кўрилади. Бундай чоклар биноларни алоҳида бўлакларга (отсеклар) бўлади. Мустақил бўлаклар ҳажми бикир бўлиб, чўкишни олди олинади. Ҳарорат чоклари бўйлама ва кўндаланг қўйилади, ҳамда улар орасидаги масофа бино тузилмавий ечимига, қурилиш тумани иқлимий кўрсатгичига ва ички ҳаво ҳароратига қараб белгиланади. Кўндаланг ҳарорат чоклари қўш устунлар орасига ўрнатилади. Биноларда бўйлама ҳарорат чоклари икки қатор устунлар орасига

қўйилади ва қўш оралиқларда режа ўқларини боғлашга боғлиқ ҳолда эни 500, 750 ва 1000 мм қабул килади. Ёнғинга қарши тўсиқларга ёнғинга қарши деворлар, зоналар ва ораёпмалар киради. Тўсиқлар ёнғинни тарқалиб кетишини олдини олади, ҳамда ўтдан ва нурли энергиядан ҳимояланишни таҳминлайди. Ёнғинга қарши деворлар бинонинг бутун баландлиги бўйича ёнмайдиган материаллардан тикланади. Агар технологик жараён шарт бўйича ёнғинга қарши деворлар ўрнатиш мумкин бўлмаса, у ҳолда биноларда деворлари ва ёпмалари ёнмайдиган текис (вставка) ўрнатилган ёнғинга қарши зоналар кўрилади. Технологик жиҳозлар (агрегатлар, машиналар, станоклар ва ҳ.к.) пойдеворларга ўрнатилади. Улар жиҳозларни оғирлигини қабул қилиб, уни асосга ёки ораёпмага текис тақсимлайди.

Адабиётлар: 1. Сербинович П. П. Архитектура промшленних зданий. М. 1982. 2. Орловский Б. Я. Архитектура гражданских и промшленних зданий. М. 1991. 3. Кутухин Е. Г., Коробков Л. Г. Конструкци промшленних и селскохозяйственних зданий. М. 1995. 4. Шубин Л.Ф. Архитектура промшленних зданий. М. 1986. 5. Дятков С.В. Архитектура промшленних зданий. М. 1984.

Похожие

Саноат биноларининг ҳажмий режавий ечими

Жамоат биноларининг гуруҳлари. Жамоат биноларининг типологик ечимлари ва шакллантирувчи асосий омиллар

Саноат бинолари поллари

Саноат бинолари ёпмалари

Саноат бинолари ёпмалари