Binolarning tuzilmaviy tugunlari. Binolarning asosiy rejalashtirish elementlari - Архтектура - Рефераты

Binolarning tuzilmaviy tugunlari. Binolarning asosiy rejalashtirish elementlari

Загружено в:

05.05.2023

Скачано:

0

Размер:

199.5 KB

Binolarning tuzilmaviy tugunlari. Binolarning asosiy rejalashtirish elementlari Reja: 1. Jamoat binolari va inshootlarini loyihalashtirishda qo‘llaniladigan atamalar va ta’riflar 2. Binoning tuzilmaviy tugunlari 3. Binoga kirish xonalari guruhi 4. Yordamchi xonalar

Jamoat binolari va inshootlarini loyihalashtirishda qo‘llaniladigan atamalar va ta’riflar Yer usti qavati – xonalar polining belgisi yerning rejalashtirish belgisidan past bo‘lmagan qavat. Chordoq – tom yopmalari (tashqi devorlar) va yuqori qavatning orayopmalari o‘rtasidagi bo‘shliq. Bolxona qavati (mansarda) – chordoq bo‘shlig‘idagi qavat, uning fasadi qiya (yoki siniq shakldagi) tom yuzasidan (qisman yoki to‘liq) iborat bo‘ladi, bunda tom tekisligi va fasadning kesishish chizig‘i mansarda qavatidagi pol sathidan 1,5 metrdan katta bo‘lmasligi zarur. Yerto‘la qavati – xonalaridagi pol sathining belgisi yerning rejalashtirish belgisidan xonalar balandligining yarmisidan kattaroq chuqurlikda joylashgan qavat. Poypesh (sokol) qavati – xonalaridagi pol sathining belgisi yerning rejalashtirish belgisidan xonalar balandligining yarmisidan kamroq chuqurlikda joylashgan qavat. Texnik qavat – muhandislik uskunalarini joylashtirish va kommunikatsiyalar yotqizish uchun mo‘ljallangan qavat. Uning balandligi 1,8 metrdan kam bo‘lsligi lozim. Texnik qavat binoning pastki (texnik yerto‘la), yuqori (texnik chordoq) o‘rta qismi qismida joylashtirilishi mumkin. Binoning tuzilmaviy tugunlari Yuqorida qayd etilganidek, jamoat binosi ichidagi barcha jarayonlarni, ularning turi qanday bo‘lishidan qatiy nazar, umumiy ko‘rinishda umumiy, o‘ziga xos va yordamchi jarayonlarga ajratish mumkin. Ushbu jarayonlar normal kechishi uchun jamoat binosida muayyan tuzilmaviy tugunlar mavjud bo‘lishi lozim. Har bir jamoat binosi quyidagi tuzilmaviy tugunlardan tashkil topgan: - binoga kirish xonalari guruhi: tamburlar, vestibyullar, garderobxonalar;

- asosiy xonalar guruhi: turli funksional vazifalar uchun mo‘ljallangan zallar, auditoriya va sinflar; - yordamchi va qo‘shimcha xonalar guruhi, sanitariya bloklari; - texnik xonalar guruhi: qozonxonalar, ventilyatsiya kameralari, nasoslar, suv o‘lchagichlar uchun xonalar, liftlarning mashinalar bo‘linmalari; - gorizontal kommunikatsiyalar: yuqorida sanab o‘tilgan xonalar guruhlarini yagona karkasga birlashtiruvchi galereya, foyye, xoll va yo‘laklar; - vertikal kommunikatsiyalar: zinapoya, pandus, lift, eskalatorlar. Binoga kirish xonalari guruhi Binoga kirish xonalari guruhini tahlil qilishdan avval qurilish klimotologiyasi talablari bilan qisqacha tanishib chiqish lozim. Mamlakatning butun hududi geografik kengligiga bog‘liq ravishda to‘rtta: I, II, III va IV iqlimiy mintaqaga bo‘linadi [46], ushbu mintaqalar, o‘z navbatida, eng sovuq oyning o‘rtacha haroratiga qarab A, B, G va D kichik hududlarga ajratilgan. Ana shu ko‘rsatkichlar inshootlarni loyihalashtirishni belgilab beradi. Tambur – binoga, zinapoya katagi yoki boshqa xonalarga sovuq havo, tutun va hidlarning kirishidan himoya qiladigan eshiklar o‘rtasidagi o‘tish bo‘shlig‘i Binoga kirishdagi tamburning maqsadi – binoning ichki bo‘shlig‘ini ko‘chadagi sovuq havodan himoya qilishdan iborat. U o‘ziga xos bufer vazifasini bajaradi. Tamburning minimal chuqurligi 1500 mm ni tashkil etishi kerak. Tamburning minimal kengligini belgilash uchun binoga kirish eshigining eniga har bir tomondan 150 mm dan qo‘shish lozim. Binoga kirish joyidagi polning belgisi binoga kirish oldidagi trotuarning rejaviy belgisidan kamida 150 mm ga balandroq bo‘lishi lozim. Vestibyullar jamoat binolarining asosiy taqsimlovchi xonalaridir. Ularga gorizontal va vertikal kommunikatsiyalar tutashib ketadi. Odamlar oqimi aynan vestibyulda shakllanadi, shuning uchun vestibyul tarkibida bir qator yordamchi xonalar bo‘lib, ularning vazifasi – jamoat binosining murakkab tuzilmasida odamga yo‘nalishlarni ko‘rsatib berishdan iborat. Masalan, binoning

funksional vazifasiga qarab ma’lumotlar byurosi, operatorlar xonasi, savdo shoxobchalari va hk. Vestibyullarning talqini turlicha bo‘lishi mumkin, lekin ularning asosiy vazifasi odamlarga to‘g‘ri yo‘nalishlarni ko‘rsatish hisoblanadi. Garderobxonalar ustki kiyim-boshni joylashtirish uchun loyihalashtiriladi, bunda bitta o‘rin uchun quyidagicha maydonlar ajratilishi ko‘zda tutiladi: konsol turidagi ilgichlar uchun – 0,08 m2; oddiy va osma ilgichlar uchun – 0,1 m2. Garderob chuqurligi 6 metrdan kam bo‘lmasligi lozim. Kiyim-bosh berish uchun mo‘ljallangan to‘siq (baryer) eni 0,6-0,7 metrga teng bo‘lib, harakatlanishlar ommaviy tusga ega binolardagi taxminiy uzunligi – 30 o‘rin uchun 1 pogonli metr, harakatlanishlar ommaviy emas, lekin muntazam bo‘lgan binolar uchun – 50-60 o‘rin uchun 1 pogonli metr qilib belgilanadi. Ustki kiyim-bosh garderoblari uchun minimal masofalar quyidagicha qabul qilinadi: baryer oldidagi bo‘shliq – 3-4 metr; baryerdan ilgichlargacha – 0,8-1,0 metr; ilgichlar o‘qlari orasidagi masofa: o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatishda – 1,6 m; garderobchilar xizmat ko‘rsatganida – 1,2 m; ilgichlarning chekka qatori va devor yoki pardevor o‘rtasidagi masofa: o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatishda – 1,3 m; garderobchilar xizmat ko‘rsatganida – 0,9 m; - konsolli-buriluvchi ilgichlarning turtib chiqqan qismlari yoki kiyimbosh saqlanadigan shkaflar orasidagi masofa, shuningdek shu kabi ilgichlar va shkaflarning turtib chiqqan qismlari orasidagi masofa: o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatishda – 1,0 m; garderobchilar xizmat ko‘rsatganida – 0,6 m. Vestibyulning rejaviy yechimiga bog‘liq ravishda gardebxonalar joylashtirishining turlicha sxemalari qo‘llaniladi: - yon tomonli (bir yoki ikki taraflama); - ichkariga chuqurlashtirilgan; - perimetr bo‘yicha; - orolli shaklda.

Sxemani tanlashda, birinchi navbatda, garderobxonadan chiqib kelayotgan odamlar oqimi kesishmasligi nazarda tutiladi. Garderobxonalari bo‘lgan vestibyullarning maydoni ilgichdagi bir o‘ringa 0,18-0,28 m2 hisobidan qabul qilinadi. Bunda garderobdagi o‘rinlar soni binoning sig‘imiga qarab belgilanadi. Yordamchi xonalar Jamoat binolarining yordamchi xonalari sirasiga quyidagilar kiradi: - xodimlar garderoblari; - xo‘jalik omborxonalari; - tozalash inventarlari saqlanadigan xonalar; - sanitariya bloklari; - dushxonalar; - ayollar uchun shaxsiy gigiyena xonalari. Jamoat binolaridagi sanitariya bloklarini har bir qavatda, odamlar doim bo‘ladigan eng uzoq joylardan 75 metrdan ko‘p bo‘lmagan masofada joylashtirish lozim. Rejaviy elementlarning tik yo‘nalishlari sanitariya bo‘lmalari va dushxonalarning ergonomika me’yorlari bo‘yicha talab etilgan minimal o‘lchamlarini belgilab beradilar. Masalan, hojatxonaning minimal kengligi – 800- 850 mm, minimal chuqurligi – 1200 mm (eshigi tashqariga ochilganida), qo‘l yuvgichli tambur-shlyuz (jamoat binosi sanitariya bo‘lmasining majburiy elementi) minimal kengligi – 850 mm. Dush kabinasining kengligi – 900 mm, chuqurligi – 1650-1900 mm. Ishlovchilar orasida tayanch-harakatlanish apparati yaxshi ishlamaydigan nogironlar bo‘lsa ular uchun alohida kabinalar ko‘zda tutilishi lozim. Xodimlarning garderobxonalarida dushxonalar tashkil etilishi kerak. Binolarda tozalash inventarini saqlash, yuvish va quritish uchun issiq va sovuq ta’minoti tizimiga ulangan va, odatda, hojatxonalarga tutash bo‘lgan xonalar ko‘zda tutilishi lozim. Bunday xonalarning maydonlari qavatning har 100 m2 uchun 0,8 m2 hisobidan, lekin 4 m2 dan kam bo‘lmagan holda belgilanadi. Qavat maydoni 400 m2 dan kam bo‘lsa, ikkita tutash qavat uchun bitta xona tashkil

qilinishiga yo‘l qo‘yiladi. Sanoat korxonalarini loyihalashtirishda sog‘lomlashtirish va tibbiyot punktlari, ayollar uchun shaxsiy gigiyena xonalari, hammomlar (saunalar), idoraviy me’yorlar bo‘yicha esa – ingolyatoriy, fotariy, qo‘l va oyoq vannalari uchun xonalar, shuningdek ish vaqtida dam olish va psixologik yukni kamaytirish uchun maxsus xonalar jamoat binolari uchun qabul qilingan me’yorlar bo‘yicha tashkil qilinishi kerak. Hammom-saunani loyihalashtirishda uning tarkibiga quyidagi xonalarni kiritish lozim: yechinish-kiyinish xonasi, quruq issiq kamerasi, dushxona, sanitariya bloki, sovuq suvli basseyn, uqalash xonasi, dam olish xonasi, boshqaruv pulti joylashtirilgan xona. Quruq issiqli hammomlarni tashqi devorga tutash qilib birinchi yoki sokol qavatida, tashqariga mustaqil chiqish eshigi bilan joylashtirishga yo‘l qo‘yiladi. Ish vaqtida dam olish va psixologik yukni kamaytirish uchun maxsus xonalar, odatda, uy kiyim-boshi saqlanadigan garderob va sog‘lomlashtirish punkti yonida joylashtiriladi dam olish va psixologik yukni kamaytirish xonalarida, agar zaruriy talab va asoslanishlar bo‘lsa, tonusni yaxshilaydigan turli ichimliklarni tayyorlash va iste’mol qilish uchun qurilmalar, shuningdek jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish uchun joylar ko‘zda tutilishi mumkin. Yerto‘la qavatlarida muhandislik xizmatlarining xonalari, omborxonalar, do‘konlar, radiouzel, kinofotolaboratoriyalar, ijaraga berish punkti, tir, sport zallari, kitob saqlanadigan va arxiv xonalarini joylashtirishga yo‘l qo‘yiladi. Bu kabi xonalarni tabiiy yoritilganliksiz loyihalashtirishga ruxsat beriladi. Undan tashqari, majlislar zali, ma’ruza auditoriyalari va kuluarlar, maishiy xizmat ko‘rsatish salonlari, sport va sport-tomosha zallari va avtoturargohlarni ham tabiiy yoritishsiz loyihalashtirish mumkin. Barcha jamoat binolari nogironlar va aholining kam harakatlanuvchi, shu jumladan aravachalarda harakatlanuvchi guruhlarining ehtiyojlarini hisobga olgan holda qurilishi zarur. Maishiy xonalardagi qatorlarning o‘qlari orasidagi masofalar va o‘tish yo‘llarining kengligi quyidagi jadval bo‘yicha qabul qilish zarur: Номланиши Кўрсаткич, м

Режадаги ўлчамлари Кабиналар: ёпиқ душхоналар 1,8х0,9 (1,8х1,8) Очиқ ва икки томонида кириш-чиқиш йўллари душхоналар, ярим душлар 0,9х0,9 (1,2х0,9) аёлларнинг шахсий гигиенаси 1,8х1,2 (1,8х2,6) ҳожатхоналар 1,2х0,8 (1,8х1,65) Гардеробхоналардаги ўтириш жойлари 0,3х0,8 (0,6х0,8) Ичимлик сув таъминоти қурилмаси 0,5х0,7 Баландлик бўйича ўлчамлар Ажратувчи пардеворлар: пардеворнинг юқори қисмигача 1,8 полдан пардеворнинг пастки қисмигача 0,2 Гардеробхонадаги кўча ва уй кийим-боши учун шкафлар 1,65 Санитария асбоблари ўқлари ўртасидаги масофа Бир кишилик қўл ювгичлар 0,65 Қўл ва оёқ ванналари, писсуарлар 0,7 Қаторлар орасидаги ўтиш йўлларининг кенглиги Ёпиқ душ кабиналари, гуруҳли қўл ювгичлар 1,2 (1,8) Очиқ душ кабиналари ва ҳожатхоналар, писсуарлар 1,5 (1,8) Бир кишилик қўл ювгичлар 1,8 Қўл ва оёқ ванналари, аёллар шахсий гигиенаси кабиналари, фотарий кабиналари 2,0 Гардероб хоналардаги кийим-бош сақланадиган шкафлар, қатордаги бўлинмалар сони: 18 тагача бўлса 1,4

18 дан 36 тагача бўлса 2,0 Қавс ичидаги кўрсаткичлар таянч-ҳаракатланиш аппаратида бузилишлари бор ногиронлар учун келтирилган Жамоат биноси vestibyulida garderobning joylashtirilishi Jamoat binosidagi kirish joyi joyidagi xonalar guruhlarini tashkil etish namunalari

Jamoat binolarining yordamchi xonalari (o‘lchamlar santimetrda berilgan) Erkaklar uchun sanitariya bloklari

Ayollar uchun sanitariya bloklari Ayollar uchun shaxsiy gigiyena kabinasi Jamoat binolarining yordamchi xonalari (o‘lchamlar santimetrda berilgan)

Adabiyotlar: 1. Ubaydullayev X.M., Inagamova M.M. Turar-joy va jamoat binolarini loyihalashning tipologik asoslari: Darslik. - T.: Voris-nashriyot, 2005. 2. Abdujabbarova M.T. Turar-joy binolarini loyihalash: O‘quv qo‘llanma. – T.: TAQI, 2018. 3. Qodirova S.A. Jamoat binolarini loyihalash: O‘quv qo‘llanma. – T.: TAQI, 2015. 4. Inogomov B.I. Zamonaviy bino va inshootlarni loyihalash: O‘quv qo‘llanma. - T.: TAQI, 2010. 5. Ubaydullayev X.M., Xidoyatov T.A, Abduraxmanov Y.I, Korobovsev G.I., Mansurov Y.M. Arxitekturaviy loyihalash: O‘quv qo‘llanma. - T.: TAQI, 2012. 6. Ubaydullayev X.M., Maxmudov V.M. “Metodika arxitekturnogo proyektirovaniya” Toshkent,TAQI, 2010 y., o‘quv qo‘llanma. 7. Xidoyatov T.A., Kadirova S.A., Magomedova F.X. “Arxitektura obsheobrazovatelnix shkol Uzbekistana”. Tashkent 2005 g. 8. Qodirova T.F. O‘zbekistonning istiqlol yillari me’morchiligi: O‘quv qo‘llanma., O‘AJBNT markazi, 2004 y. 9. Rojin I.YE., Urbax A.I. Arxitekturnoye proyektirovaniye obshestvennix zdaniy i soorujeniy: Uchebnik., - M.: Stroyizdat. 1990 г

Похожие

Binolarning energiya samaradorligini oshirish

Binolarning konstruksiyalari yuklar va ta`sirlar turli konstruktiv echimlar

Binolarning to'siq konstruksiyalari va ularning xonalarda issiqlik ro'li. Issiqlik, uzatish usullari

Binolarning funksional, hajmiy-rejali, kompozitsion va konstruktiv sxemalari. Qurilish standartlashtirilishi va unifikatsiyasi

O’ta baland binolarni barpo etish