Bilakning lateral guruh muskullari - Анатомия - Рефераты

Bilakning lateral guruh muskullari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

184.5 KB

Bilakning lateral guruh muskullari Reja: 1. Panja muskullari 2. Qo‘l fatsiyalari va topografiyasi

Yelka-bilak muskuli (m. brachioradialis) yelka suyagining old va lateral yuzasidan, muskullararo lateral pardadan boshlanib, m. brachialis bilan m.triceps brachii larning orasidan yo‘nalgan holda bilak suyagining orqarog‘iga o‘tadi va bigizsimon o‘siqqa yopishadi. F u n k s i y a s i. Bilakni tirsak bo‘g‘imidan bukadi va pronatsiya, supinatsiyada qatnashadi. I n n e r v a t s i y a s i: n. radialis (C V – VIII ) dan. Q o n t o m i r l a r i: a. radialis, a. collateralis radialis, a. recurrens radialis. rasm. Bilakning lateral guruh muskullari. 1–m. biceps brachii; 2–m. brachialis; 3– m. brachioradialis; 4–m. extensor carpi radialis longus; 5–m. abductor pollicis longus; 6–m. extensor pollicis brevis; 7–m. extensor pollicis longus; 8–m. interosseus; 9–connexus intertendineus; 10–tendineus m.extensoris digitorum; 11–retinaculum extensorum; 12–m. extensor carpi radialis brevis; 13–m. extensor digitorum; 14–m. anconeus; 15–septum intermusculare brachii laterale; 16–m.triceps brachii. Panjani yozuvchi uzun bilak muskuli (m. extensor carpi radialis longus) m. brachioradialis ning orqa tomonida joylashgan bo‘lib, yelka suyagining lateral g‘adir-budur tepachasi, bilak suyagining lateral chetidan boshlanib, o‘rtada muskul tolalari payga aylanadi va kaft orqa yuzasiga o‘tib, retinaculum extensorum (yozuvchi muskul ushlagichi) ostidan yo‘nalgan holda II kaft suyagiga yopishadi. F u n k s i y a s i. Panjani orqa tomonga yozib, bilakni bukadi.

I n n e r v a t s i y a s i: n. radialis (C V – VIII ) dan. Q o n t o m i r l a r i: a. collateralis radialis, a. recurrens radialis, a. radialis. Panjani yozuvchi kalta bilak muskuli (m.extensor carpi radialis brevis) – yelka suyagining lateral g‘adir-budur do‘mboqchasi (epicondylus lateralis) tirsak bo‘g‘imi kapsulasidan boshlanib, III kaft suyagining orqa sathiga yopishadi. F u n k s i y a s i. Panjani yozadi va tanadan uzoqlashtiradi. I n n e r v a t s i a s i: n. radialis (C V – VIII ) dan. Q o n t o m i r l a r i: a. collateralis radialis, a. recurrens radialis, a. radialis. Bilakning orqa guruh muskullari(53 rasm) . Yuza qavat. Panjani yozuvchi muskul (m. extensor digitorum). Bu muskul panjaning bilak va tirsak yozuvchi muskullari orasida joylashgan bo‘lib, yelkaning lateral g‘adir-budur do‘mboqchasi (epicondylus lateralis) va bilak fassiyasidan boshlanadi. Bilakning o‘rta qismida to‘rtta payga ajraladi va retinaculum extensorum (yozuvchi muskul ushlagichi) tagidan o‘tib, panja sohasida ularning har biri uchtadan paychaga ajraladi. O‘rta qismi II–V barmoqlarning ikkinchi falangalariga yopishadi. V barmoqqa boruvchi bu muskul jimjiloqning yozuvchi muskuli (m. extensor digiti minimi) deb ham ataladi. F u n k s i y a s i: II–V barmoqlarni va kaftni yozadi. I n n e r v a t s i a s i: n. radialis (C V – VIII ) dan. Q o n t o m i r i: a. interossea posterior. Panjani yozuvchi tirsak muskuli (m. extensor carpi ulnaris) yelka suyagining g‘adir-budur do‘mboqchasi, tirsak suyagining orqa sathidan boshlanib, retinaculum extensorum (yozuvchi muskul ushlagichi) ostidan o‘tadi va kaft suyagiga yopishadi. F u n k s i y a s i. Panjani tirsak tomonga tortib yozadi. I n n e r v a t s i a s i: n. radialis (C VI – VIII ) dan. Q o n t o m i r i: a. interossea posterior. Supinatsiya qiluvchi muskul (m.supinator) bilakning tepa va lateral tomonida, m. brachioradialis ostida joylashadi. Yelka suyagining lateral g‘adir-budur

do‘mboqchasi – lig. collaterale radiale dan boshlanib, bilak suyagi yuqori qismining orqa sathi – tuberositas radii ga yopishadi. F u n k s i y a s i. Bilakni tashqariga buradi. I n n e r v a t s i a s i: n. radialis (C V – VIII ) dan. Q o n t o m i r l a r i: a. recurrens radialis, a. recurrens interossea, a. radialis. Bosh barmoqni olib qochuvchi uzun muskul (m. abductor pollicis longus) – bilak suyaklarining orqa yuzasidan boshlanib, retinaculum extensorum (yozuvchi muskul ushlagichi) ostidan o‘tadi va bosh barmoqning birinchi falangasiga yopishadi. F u n k s i y a s i. Bosh barmoqni qolgan barmoqlardan uzoqlashtiradi. I n n e r v a t s i a s i . n. radialis (C VI – VIII ) dan. Q o n t o m i r l a r i: a. interossea posterior, a. radialis. rasm. Bilakning orqa yuza muskullari. 1–m. brachioradialis; 2–m. extensor carpi radialis longus; 3–m. extensor carpi radialis brevis;4–m. extensor digitorum; 5–m. abductor pollicis longus; 6–m. extensor pollicis brevis; 7–m. extensor pollicis longus; 8–tendines m. extensoris digitorum; 9–connexus intertendineus; 10–m. extensoris digiti minimi; 11–tendi m. extensoris indicis; 12–retinaculum extensorum; 13–m. extensor carpi ulnaris; 14–m. extensor digiti minimi; 15–m. flexor carpi ulnaris; 16–m. anconeus; 17–olecranon; 18–m. triceps brachii. Bosh barmoqni yozuvchi uzun va qisqa muskullar (m.extensor pollicis longus et brevis) bilak suyagi orqa yuzasining o‘rta qismidan boshlanib, kalta muskul payi barmoqning birinchi falangasiga, uzuni esa tirnoq falangasiga yopishadi.

Bilak-kaft bo‘g‘imi sohasida (bosh barmoq tomonda) m. extensor pollicis longus bilan mm. extensor pollicis brevis et abductor pollicis longus lar oralig‘ida anatomik chuqurcha mavjud bo‘lib, tamaki chuqurchasi (anatomicheskaya tabakerka) ham deyiladi. F u n k s i y a s i. Bosh barmoqni orqaga tortadi. I n n e r v a t s i a s i: n. radialis (C VI – VIII ) dan. Q o n t o m i r l a r i: a. interossea posterior, a. radialis. Ko‘rsatkich barmoqni yozuvchi muskul (m. extensor indicis). Tirsak suyagining orqa yuzasidan boshlanib, panjani yozuvchi muskulning ko‘rsatkich barmoqqa boruvchi payiga qo‘shilib ketadi. F u n k s i y a s i. Ko‘rsatkich barmoqni yozadi. I n n e r v a t s i a s i: n. radialis (C V – VIII ) dan. Q o n t o m i r l a r i: a.interosseae posterior. PANJA MUSKULLARI Panja-kaft yuzasidagi muskullar 3 guruhga bo‘linib joylashgan. Bosh barmoq do‘mbog‘i (thenor) bosh barmoqni uzoqlashtiruvchi kalta muskul, bosh barmoqni bukuvchi kalta muskul, bosh barmoqni boshqa barmoqlarga qarshi qo‘yuvchi va yaqinlashtiruvchi muskullar hosil qiladi. Thenor muskullari. I. Bosh barmoqni uzoqlashtiruvchi kalta muskul (m. abductor pollicis brevis) yuza joylashgan retinaculum flexorum (yozuvchi muskul ushlagichi) va qayiqsimon suyak g‘adir-buduridan boshlanib, bosh barmoqning I falanga suyagi tashqi yuzasiga yopishadi. F u n k s i y a s i. Bosh barmoqni uzoqlashtiradi. I n n e r v a t s i a s i: n. medianus (C V –th I ) dan. Q o n t o m i r l a r i: r. palmaris superficialis, a. radialis. II . Bosh barmoqni bukuvchi kalta muskul (m. flexor pollicis brevis) – retinaculum flexorum (bukuvchi muskul ushlagichi) dan (yuza qismi) va katta-

kichik trapetsiyasimon hamda boshli suyaklardan (chuqur qismi) boshlanib, bosh barmoq I falangasining asosiga yopishadi. F u n k s i y a s i. Bosh barmoqni bukadi va boshqa barmoqlarga yaqinlashtiradi. I n n e r v a t s i a s i: n. ulnaris (C VIII –th I ) dan. Q o n t o m i r l a r i: r.palmaris profundus, a. ulnaris. 54-rasm. Panja muskullari va sinovial qismlari (kaft yuzasi). 1–m. pronator quadratus; 2–m. flexor digitorum profundus; 3–m. flexor digitorum superficialis; 4– retinaculum flexorum (kesilgan); 5– vagina synovialis mm. flexor communis; 6–vagina synovialis digiti minimi; 7–vaginae synoviales tendinum digitorum; 8–vagina synovialis tendinis m. flexoris pollicis longi; 9–vagina tendinis m. flexoris pollicis longi; 10–vagina synovialis tendinis m. flexoris carpi radialis. III. Bosh barmoqni boshqa barmoqlarga qarshi qo‘yuvchi muskul (m. opponens pollicis) m. abductor pollicis ostida joylashgan bo‘lib, retinaculum flexorum va trapetsiyasimon suyak do‘mbog‘idan boshlanib, I kaft suyagiga yopishadi. F u n k s i y a s i. Bosh barmoqni boshqa barmoqlarga qarshi bukadi. I n n e r v a t s i a s i: n. medianus (C V –V III ) dan. Q o n t o m i r l a r i: r. palmaris superficialis, a. radialis, arcus palmaris profundus.

IV. Bosh barmoqni yaqinlashtiruvchi muskul (m. adductor pollicis) III kaft suyagidan boshlanib, II kaft suyagi ustidan ko‘ndalang yo‘nalib, bosh barmoqning I falanga suyagiga yopishadi. F u n k s i y a s i. Bosh barmoqni boshqa barmoqlarga yaqinlashtiradi. I n n e r v a t s i a s i: n. ulnaris (C VIII –th I ) dan. Q o n t o m i r l a r i: arcus palmaris superficialis et arcus palmaris profundus. Jimjiloq tomondagi do‘mboq (hypothenor)ni kaftning kalta muskuli, jimjiloqni uzoqlashtiruvchi muskul, jimjiloqni bukuvchi kalta muskul, jimjiloqni bosh barmoqlarga qarshi qo‘yuvchi muskullar hosil qiladi. Hypothenor muskullari. I. Kaftning kalta muskuli (m. palmaris brevis) teri ostida joylashadi, u kaft aponevrozi (retinaculum flexorum)ning tirsak tomonidan boshlanib, teri osti to‘qimasiga qo‘shilib ketadi. F u n k s i y a s i. Kaft aponevrozini taranglashtirib, terida bir qancha chuqurlik hosil qiladi. II. Jimjiloqni uzoqlashtiruvchi muskul (m. abductor digiti minimi) no‘xatsimon suyak va kaftni bukuvchi muskul payidan boshlanib, V barmoqning I falangasiga yopishadi. F u n k s i y a s i. Jimjiloqni boshqa barmoqlardan uzoqlashtiradi. I n n e r v a t s i a s i: n. ulnaris (C VII –th I ) dan. Q o n t o m i r l a r i: r. palmaris profundus, a. ulnaris. III . Jimjiloqni bukuvchi kalta muskul (m. flexor digiti minimi brevis) retinaculum flexorum va os hamatum ilmog‘idan boshlanib, jimjiloqning I falanga asosiga yopishadi. IV . Jimjiloqni boshqa barmoqlarga qarshi qo‘yuvchi muskul (m. opponens digiti minimi) retinaculum flexorum va os hamatum ilmog‘idan boshlanib, V kaft suyagiga yopishadi Orqa tomondagi suyaklararo to‘rtta muskul (mm. interossei dorsales) I–V kaft suyaklarining bir-biriga qaragan yuzalaridan boshlanib, II–V barmoqlarning dorzal aponevroziga va I falangalariga yopishadi (207, 208, 209, 210, 211- rasmlar).

F u n k s i y a s i: I, II va V barmoqlarni III barmoqdan uzoqlashtiradi. I n n e r v a t s i a s i: n. ulnaris (C VII –th I ) dan. Q o n t o m i r l a r i: arcus palmaris profundus, aa. metacarpae dorsales. Chuvalchangsimon muskullar (mm. lumbricales) m. flexor digitorum profundus paylarning bilak suyagi tomonidan boshlanib, II–V barmoqlarning dorzal aponevroziga yopishadi. F u n k s i y a s i. II–V barmoqlarning I falangalarini bukadi, tirnoq falangalarini esa yozadi. I n n e r v a t s i a s i: jimjiloq tomondagi ikkita muskulni –n. ulnaris (C VII –th I ), bosh barmoq tomondagi ikkita muskulni –n. medianus (C V –th I ) innervatsiya qiladi. Q o n t o m i r l a r i: arcus palmaris profundus tarmoqlari. rasm. Panja muskullari va sinovial qinlari (orqa yuzasi). 1–vagina tendinis m. extensoris carpi radialis; 2–vagina tendinum mm. abductoris longi et extensoris brevis pollicis; 3–vagina tendinis m. extensoris pollicis longi; 4–connexus intertendineus; 5–vagina tendinis m. extensoris digiti minimi; 6–vagina tendinum mm. extensoris digitorum et extensoris indicis; 7–vagina tendinis m. extensoris carpi ulnaris; 8–retinaculum extensorum.

QO‘L FATSIYALARI VA TOPOGRAFIYASI Qo‘lning teri osti yuza fassiyasi yaxshi rivojlangan, teri ostida joylashib, qo‘l muskullarini qoplab turadi. Bundan tashqari, muskullarning xususiy fassiyalari har bir muskulni alohida o‘raydi. Jumladan deltasimon (fascia deltoidea) kurak, qirra usti va qirra osti muskullari va kurak osti muskullarining xususiy fassiyalari qin hosil qilib, ana shu muskullarni alohida o‘raydi. Yelka fassiyasi (fascia brachii) yelka kamari, to‘sh osti (yuza) fassiyasi davomi bo‘lib, yelka suyagining oldingi va orqa tomonlarida joylashgan muskullarni qin hosil qilib o‘raydi. Yelkaning bukuvchi va yozuvchi muskullari orasiga fassiyadan ularni ajratib turuvchi lateral (septum intermusculare brachii laterale), medial (septum intermusculare brachii mediale) to‘siqlar chiqib suyakka yopishadi. Yelka fassiyasi tirsak bo‘g‘imiga o‘tib, bilak fassiyasi (fascia antebrachii) nomi bilan davom etadi. Fassiyaning tirsak bo‘g‘imi sohasidagi qalinlashgan qismi yelkaning ikki boshli muskul payi –aponeurosis m. bicipitis brachii ni hosil qiladi. Bilak fassiyasi yelka fassiyasining davomi bo‘lib, bilakda joylashgan muskullarni o‘raydi. Lateral va medial muskullararo to‘siqlar orqa guruh muskullarni ajratadi. Bilak fassiyasi bilak-kaft bo‘g‘imi sohasida qalinlashib, orqa tomonda kaftni yozuvchi muskulni ushlab turuvchi ko‘ndalang pay boylami (retinaculum extensorum)ni hosil qiladi. Orqa tomondagi ko‘ndalang pay boylami ostida 6 ta suyak-do‘mboq kanalcha mavjud bo‘lib, undan pay qinlar (vaginae tendinum)ga o‘ralgan 6 ta fibroz kanalchalar o‘tadi. Birinchi kanaldan (bosh barmoq tomonidan hisoblaganda) m. extensor pollicis, m. adductor pollicis longi paylari, ikkinchi kanaldan mm. extensores carpi radialis longus et brevis paylari, uchinchi kanaldan (oldingi kanallarga nisbatan kesishib joylashgan) m. extensor pollicis longus payi, to‘rtinchi kanaldan m. extensor digitorum va m. extensor indicis, beshinchi kanaldan m. extensor digiti minimi va oxirgi, oltinchi kanaldan m. extensor carpi ulnaris paylari o‘tadi. Kaft sohasidagi fassiya bosh barmoq va jimjiloq tomonidagi muskullarni o‘rab turadi. Kaft o‘rta chuqurchasini esa keng uchburchak shaklli kaft aponevrozi

yopadi, uning uchi to‘rtga bo‘linib, barmoqlarga tarqaladi. Barmoqlarga bo‘lingan aponevrozlar oralig‘ida ko‘ndalang fassiyalar (fasciculi transversi) tortilgan. Panjaning kaft tomonida, aponevroz ostida ko‘ndalang boylam vaikkita fibroz kanalcha bo‘lib, ularning biridan pay qiniga o‘ralgan bosh barmoqni bukuvchi muskul o‘tsa, ikkinchisidan panjalarni bukuvchi muskul paylari o‘tadi. Pay qinlarida sinovial suyuqlik bo‘lganidan muskullar qisqarganda ular ravon sirg‘aladi. Pay (sinovial) qinlar kaftning o‘rtasida (jimjiloqqa boruvchi paydan tashqari) tugaydi. Jimjiloq tomondagi sinovial qin tirnoq falangalarigacha davom etadi. II–V barmoqlarga boruvchi muskul paylarining har biri alohida fibroz qinga egadir. Qo‘l topografiyasi . Fossa axillaris – qo‘ltiq osti chuqurchasini oldindan katta va kichik ko‘krak muskullari (mm. pectoralis major et minor), orqadan orqaning serbar muskuli (m. latissimus dorsi), katta va kichik dumaloq muskullar (mm. teres major et minor), kurak osti muskuli (m. subscapularis) chegaralaydi. Medial tomondan tishli muskul (m. serratus anterior), lateral tomondan yelka suyagi, yelkaning ikki boshli muskuli (m. biceps brachii), tumshuqsimon yelka muskuli (m. coracobrachialis) chegaralaydi. O‘mrov suyagi bilan birinchi qovurg‘a orasida joylashgan qo‘ltiq sohasining tepa bo‘shlig‘i (apertura superior) bo‘yinni qo‘ltiq osti bo‘shlig‘i bilan qo‘shib turadi. Qo‘ltiq osti chuqurida (fassiyasida qo‘ltiq osti arteriyasi va venasi) limfa tugunlari joylashgan. Qo‘ltiq osti chuqurining oldingi devori uchta uchburchakka ajratilgan. 1. O‘mrov - ko‘krak uchburchagi (trigonum clavipectorale) tepadan o‘mrov suyagi, pastdan m. pectoralis minor ning tepa qirrasi bilan chegaralanadi. 2. Ko‘krak uchburchagi (trigonum pectorale) ko‘krakning kichik muskuli sathiga to‘g‘ri keladi. 3. Pastki uchburchak (trigonum subpectorale) tepadan ko‘krakning kichik muskuli, pastdan katta muskulining pastki qirralari chegaralab turadi. Bu uchburchaklar qo‘ltiq bo‘shlig‘ida joylashgan nerv chigallari va qon tomirlarining yo‘nalishini aniqlashda muhim ahamiyatga ega. Qo‘ltiq osti chuqurchasining orqa devorida ikkita teshikcha bo‘lib, biriga to‘rt qirrali (foramen quadrilaterum),

ikkinchisiga uch qirrali (foramen trilaterum) teshikcha deyiladi. Teshikchalar tepadan kurak osti muskuli (m. subscapularis), pastdan katta dumaloq muskul (m. teres major) bilan chegaralanadi. Bu bo‘shliq o‘rtasidan yelkaning uch boshli muskuli (m. triceps brachii) uzun boshi o‘tishi natijasida to‘rt qirrali va uch qirrali teshiklar paydo bo‘ladi. To‘rt qirrali teshik (foramen quadrilaterum)ning lateral devorini yelka suyagining xirurgik bo‘yni, medial devori uch boshli muskulining uzun boshi, tepadan kurak osti muskulining pastki qirrasi, pastdan esa katta dumaloq muskul chegaralaydi. Uch qirrali teshikning lateral devorini uch boshli muskulning uzun boshi, tepadan kurak osti muskulining pastki qirrasi, pastdan esa katta dumaloq muskul chegaralaydi. Yelkaning ikki boshli muskuli yonboshida medial va lateral egatchalar (sulcus bicipitalis medialis et lateralis) joylashgan. Medial egatchadan yelka arteriyasi bilan venasi va oraliq nervi o‘tadi. Yelkaning orqa sohasida uch boshli muskul bilan yelka suyagining aylanma joylashgan bilak egati (sulcus radialis) bor, uning orasida bilak nervi kanali (canalis nervi radialis yoki canalis humeromuscularis) joylashgan bo‘lib, chiqish teshigi yelkaning pastki qismida bo‘ladi. Kanaldan bilak nervi, yelkaning chuqur arteriyasi va venasi o‘tadi. Tirsak chuqurchasi (fossa cubitalis) ning tubini va tepa chegarasini yelka muskuli (m. brachialis) lateral tomondan yelka-bilak muskuli (m. brachioradialis), medial tomondan esa dumaloq pronator (m. pronator teres) chegaralab turadi. Bu chuqurchadan yelka arteriyasi, venasi va oraliq nervi o‘tadi. Chuqurcha sohasida, teri ostidan o‘tadigan venadan amaliyotda har xil dorilarni vena qon tomiriga quyish uchun foydalaniladi. Bilakda yelka muskuli (m. brachialis) bilan kaftni bilak tomonga bukuvchi muskul (m. flexor carpi radialis) oralig‘ida bilak egati (sulcus radialis) bor. Tirsak tomonda kaftni tirsak tomonga bukuvchi muskul (m. flexor carpi ulnaris) bilan panjani bukuvchi yuza muskul (m. flexor digitorum superficialis) oralig‘ida tirsak egati (sulcus ulnaris) joylashgan. O‘rta egat (sulcus medianus) esa m. flexor digitorum superficialis bilan kaftni bilak tomonga bukuvchi muskul oralig‘ida

bo‘ladi. Bilak va tirsak egatlaridan shu nomli arteriya, vena va nervlar o‘tadi, oraliq egatida oraliq nervi joylashadi.

Adabiyotlar: 1. «Нормал ва патологик анатомия билан физиология». Н.К. Ахмедов. Тошкенг 1990 й. 2. «Одам ва унинг Анатомияси» Б.Аминов; 'Г.Тилолов. Тошкент 1997 й. 3. «Морфология человека» В.П.Якимов 1989 й.

Похожие

Yelka kamari muskullari

Orqaning yuza muskullari

Qo’l oyoq anomaliyalari

Bosh, gavda va qo’l - oyoq muskullari

Bosh skeleti