Юза деталларни моделлаштириш усуллари. Юзалар устида амаллар - Алгебра - Рефераты

Юза деталларни моделлаштириш усуллари. Юзалар устида амаллар

Загружено в:

19.12.2022

Скачано:

0

Размер:

228.7470703125 KB

Юза деталларни моделлаштириш усуллари. Юзалар устида амаллар Режа: 1. Юзалар хақида тушунча 2. Юза деталларни моделлаштириш усуллари 3. Юзалар устида амаллар 4. Фазовий сирт ва ёйилмаларни лойиҳалаш. Икки йўналтирувчи объектни чизиқлар билан туташтириб сирт ясаш5. Силжитиш орқали сирт ясаш. айлантириш усули билан сирт ясаш 6. Берилган томонлар орқали тўрли сирт ҳосил қилиш. сиртларни таҳрирлаш 7. Сиртларни таҳрирлаш

1. Юзалар хақида тушунча СAD тизимида текисликлар билан ишлашда бизга маълум бўлган уч ўлчамли деталнинг шаклини ясашда текисликлардан фойдаланилади. Биз биламизки уч ўлчамни ҳосил қилаётган муҳитда учта текислик ва учта ўқдан иборат бўлади. Текисликлар ўзи нима? Текисликлар билан қандай ишлаш мумкин? Текисликлардан қандай ҳолатларда фойдаланамиз? Деган саволлар бизни ўйлантириб қўйиши мумкин. Биз бугунги мавзу орқали барча саволларга жавоб топишга ҳаракат қиламиз. • Текисликлар орқали биз деталнинг асосий эскизини ҳосил қилиш учун ишлатамиз ва бу эскиз асосида детал модели ҳам ҳосил бўлади. Билиней текисликлар (bilinear surface) - бу тўрт нуқта орқали қуриш u ва v қийматларига боғлиқ ҳолатда. Бу нуқталар бурчак остида текислик ясашни кўрсатади. Биз кўрсатмоқчи бўлган Р00, Р10, Р01, Р11 ҳарфлар орқали кўрсатишимиз мумкин. Билиней текистлиги u ва v га боғлиқ равишда координаталар текислигидан фойдаланиб қурилади. Юқори даражада автоматлаштириш меҳнат сарфини камайтиради - маҳсулотни ишлаб чиқаришда ишчи меҳнатидан фойдаланишни камайтиради. Вақт келадики, ишлаб чиқаришда инсон талаби бирдан-бир сарф доирасини эгаллайди, маҳсулотни ишлаб чиқаришга тўланган ҳақдан ташқари уни социал таъминланиш талаби ортиб боради (яшаш шароитини яхшилаш ва бошқа кўринишдаги хизмат кўрсатишлар, медицина ёрдами ва бошқалар). Бу ҳамма сарф-ҳаражатлар иш билан таъминловчилар томонида туради. Шунинг учун ҳам ишчиларни сарфланаётган меҳнат ҳажмини камайтиришга олиб келиш учун бундан меҳнат талаб ишларни автоматик равишда ишлайдиган механизмларни созловчи ва назоратчи мутахассислар билан алмаштиришга интилиш зарур.

2-расм. CAD (Solid Works) дастурларида сиртлар билан ишлаш Замонавий технологияъни қўлланиш шартларидан бири-бу ишлаб чиқариш жараёнида содир бўладиган ҳамма кўрсаткичлар (ҳарорат, босим, намлик, ҳаракат тезлиги, физикавий-кимёвий ва бошқа кўрсаткичлар)ни ҳисобга олинувчи датчиклар тизими ва назорат-ўлчов асбоблари иштирок этган бўлиши керак. Бу ҳамма маълумотлар диспетчернинг бошқариш экранига тўпланган бўлиб, бу кўрсаткичларни берилган миқдорини сақлаб қолиш учун унга имкон яратади. Ишлаб чиқариш тўғрисидаги маълумотни кенг ва ҳар томонламалигига эришилган ҳолда, маҳсулот сифатини, уни

тайёрлаш босқичларини ҳамма бўғинларида назорат тўла-тўкис олиб борилади. 5. Юза деталларни моделлаштириш усуллари Сиртларнинг кесишиши. Машинанинг хизмат вазифасинига аниқлик нормаларини ва техник талабаларни ишлаб чиқиш ёки уларни мос келишини таҳлил қилиш учун қуйидагилар бажарилади. − машинани ишлашда ҳосил бўлувчи ҳодисаларни физик маpносини назарий тадқиқотлаш; − машинани тажриба нусхалари ва моделларида тажрибалар олиб бориш; − шу типдаги машиналарни экспулатация қилиш тажрибасини ўрганиш; 3-расм. CAD (Solid Works) дастурларида сиртлар билан ишлаш − технолог ўзининг тажрибасига таяъниб мантиқий фикрлаб таҳлил қилиш;

− машинани сифат кўрсаткичларини бир қанча тайёрлаш вақтида таминланади; − энг муҳим кўрсаткичларидан бири аниқланади. ИБЮ ларни боғлиқликларини аниқлаш яъни бунинг натижасида маҳсулот ишлаб чиқилади ёки жараён юз беради. Бўлаётган жараённи кўрсаткичларидан иш бажарувчи юзаларни боғлиқлик кўрсаткичларига ўтиш. Бу боғлиқлик ўлчамлар занжири кўринишига ўтказиб, уларга ўлчам ва аниқлиги нормаларини қўйиш, ИБЮ ҳаракати ва нисбий жойланишларини кўрсатиш. Маҳсулотни сифатини белгиловчи ёки жараёнини ўтиш кўрсаткичларидан ИБЮ ҳаракат ёки талаб қилинган ҳолатини аниқловчи боғлиқлик кўрсаткичларига ўтишни қуйидаги тенглама билан ифодалаймиз. у=l (x 1 ; x 2 ; … x n ) бу ерда: у – машинанинг хизмат вазифасини кўрсатувчи кўрсаткич; х 1 , х 2 , …. , х n – y ни кўрсаткичларига таъсир қилувчи факторлар. 6. Юзалар устида амаллар Машинани бошланғич (беркитувчи) звеноларини талаб қилинган аниқликка эришиш усуллари учун технологик ишчи чизмани ўрганиш керак ва керакли аниқликни таъминлаш учун одатда машина звеноларини бошланиш (беркитувчи) детални ишчи чизмасини технологик томондан ўрганиб чиқилади, машинани хизмат вазифасини асосланиб конструкциясини хизмат вазифасига қўйилган ва бирлик вақт ичида ишлаб чиқариш сонини ва чизмани ўзгартирмаган ҳолда талабга жавоб бериши текширилади. Бу ишни мувоффақиятли бажариш учун конструкторлик ўлчамлар занжирини ўрганиш керак (ўлчамлар занжирини машинани ишчи чизмасида бўлиши керак агар бўлмаса уни қуриш керак).

4-расм. CAD (Solid Works) дастурларида сиртлар билан ишлаш 7. Фазовий сирт ва ёйилмаларни лойиҳалаш. Икки йўналтирувчи объектни чизиқлар билан туташтириб сирт ясаш Сиртларни чизиш учун Рисование менюсининг Поверхности бўлимидан ёки Поверхности номли жиҳозлар панелидан фойдаланилади (5- расм). 5-расм. Сиртлар билан ишлаш Рулесурф. Икки объектни тўғри чизиқлар билан туташтириб сирт ясайди (6-расм). Йўналтирувчи объектлар сифатида текисликда ёки фазода жойлашган кесма, полилиния, сплайн, айлана, эллипс, нуқта бўлиши мумкин. Йўналтирувчилардан бири ёпиқ контурли бўлса иккинчиси ҳам ёпиқ бўлиши керак. Яъни ёй билан айланани чизиқлар билан туташтириб сирт ясаб бўлмайди.

6-расм. Сиртлар билан моделлар ҳосил қилиш Ёпиқ бўлмаган йўналтирувчи объектларни кўрсатишда нуқтани йўналтирувчининг қайси қисмидан кўрсатиш рол ўйнайди. Яъни кўрсатилган нуқталардан бошлаб сирт ясовчи чизиқлар чизилиб сирт ясалади (7-расм). Ёпиқ контурли объектлар учун нуқтани объектнинг қайси қисмида кўрсатиш рол ўйнамайди. 7-расм. Сиртлар билан ишлаш Туташтирувчи чизиқлар зичлиги (сони) сирт ясаш олдиданСУРФТАБ1 буйруғи билан танланиши керак.5. Силжитиш орқали сирт ясаш. айлантириш усули билан сирт ясаш 8-расм. Сиртлар билан шаклларни жонлантириш

Ревсурф. Ўқ атрофида бошқа бир объектни айлантириш орқали сирт ясалади (8-расм). Кесма, айлана, ёй, полилиния, ҳалқа, тўртбурчак, кўпбурчак, сплайнлар айланувчи объект бўла олади. 9-расм. Шаклларни асос эскизини топиш 2. Берилган томонлар орқали тўрли сирт ҳосил қилиш. сиртларни таҳрирлаш Буйруқнинг мулоқоти қуйидагича: Команда: ревсурф “Текущая плотность каркаса”: СУРФТАБ1=20 СУРФТАБ2=6- тўр зичлиги вертикал бўйича 20 ва горизонт бўйича 6 га тенглиги билдириляпти

“Выберите объект для вращения”:- айланувчи объектни белгиланг (1- нуқта) “Выберите объект, определяющий ось вращения”:- айланиш ўқини белгиланг (2- нуқта) “Начальный угол”<0>:- айланиш бошланадиган бурчак қиймати 0 таклиф қилинмоқда. Башқа қиймат киритиш мумкин. “Центральный угол” (+=против чс, -=по чс) <360>:-а йланиш бурчаги 360 градус, яъни тўла айланиш таклиф қилинмоқда. (Соат стрелкасига тескари айланиш мусбат). Едгесурф. Берилган тўртта томонни кетма-кет кўрсатиш орқали сирт ҳосил қилинади. Томон чизиқлари сплайн, полилиния, ёй, кесма ва эллиптик ёй бўлиши ва улар учлари билан учрашган (кесишган) бўлиши керак. Сиртни ташкил қилувчилари М ва Н йўналишлар бўйича бикубик эгри чизиқлардан, яъни тўрт қиррага тортилган фазовий эгри чизиқлардан ташкил топган (10-расм). Томонларнинг чизиқлари фазовий бўлмаганда ҳосил қилинган шакл фазовий бўлиб кўринсада, ундаги барча тўр нуқталари текисликда жойлашган бўлди. Бунга шаклни орбита атрофида айлантирганда иқрор бўлиш мумкин. 10-расм. Текисликларда сиртлар

3. Сиртларни таҳрирлаш Сиртларни таҳрирлаш учун имкониятлар чекланган. Таҳрирлаш учун қуйидаги буйруқлар мажуд: “3М массив”-бир сиртни уч йўналиш бўйича кўпайтириш ёки бирор ўқ атрофида айлантириб кўпайтириш; “3М зеркало”-сиртнинг аксини бирор ўққа нисбатан қуриш; “3М поворот”-таянч нуқтаси ёки таянч ўқлар атрофида сиртни бирор бурчакка буриш. Маълумки сиртлар тўр шаклида қурилади ва ҳар бир тўрнинг координаталари мавжуд. Тўр координаталарининг қийматини ўзгартириш орқали сирт ҳам ўзгартирилади. Мисол. Расмда кўрсатилган гиперболоик пароболоид (гипар) фазовий сиртни чизиш талаб этилсин. Гипар учларининг координаталари аниқ бўлмагани учун аввал битта гипарни текисликдаги проекциясини чизиб олиш керак. айлана буйруғи ёрдамида айлана маркази сичқонча билан экранда кўрсатилиб ва радиуси клавиатурадан 25 рақами киритилиб чизилади. -кўпбурчак тугмаси ёрдамида айлана атрофига томонлар сони 4 га тенг бўлган иккита айлана чизилади - кирким тугмаси ёрдамида айлана марказини Д ва Б нуқталар билан туташтирувчи чизиқлар чизиб олинади. Сўнгра Делете тугмаси билан кераксиз чизиқлар белгиланиб йўқ қилинади. - кесиш тугмаси билан эса отриқча чизиқлар қирқиб ташланади яъни чизмада фақат гипарга тааллуқли бўлган чизиқлар қолдирилади. Бу чизиқлар бир текисликда ётади яъни.

11-расм. Шаклларни туташтириш Чизиқларнинг А ва C учлари координаталарини Z ўқи бўйича ўзгартириш лозим. АД кесма белгиланади ва Свойства ойнасида Конец Z ёзуви зонасига 15 рақами киритилади; АБ кесма белгиланиб Начало Z ёзуви хонасига ҳам 15 рақами киритилади; ДC ва БC кесмалар белгиланиб Начало Z хонасига 20 рақами киритилади. Белгиланган кеcмаларнинг қайси учи кўтарилишини кўриш учун тугмаси билан изометрия кўринишига ўтказиб ишонч ҳосил қилиш мумкин. -юзаКунса тугмаси сичқонча ёрдамида босилади ва чизилган чизиқлар устига сичқончанинг чап тугмаси билан кетма-кет босиб чиқилади. Тўрт қиррага тортилган фазовий эгри чизиқлардан ташкил топган сирт ҳосил бўлади. 13-расм. Шаклларнинг туташиши

Тўрли сегментни белгилаб -массив тугмаси ёрдамида уни С нуқта атрофида айлантирилади. Элементнинг кўпайиш сони 8 тўлиш бурчагига эса 360 киритилади, марказ координатаси эса чизмадан С нуқтани кўрсатиб танланади. Натижада қурилмоқчи бўлган фазовий сиртнинг юқоридан кўриниши ҳосил бўлади. -3М орбита тугмаси билан шаклга фазовий кўриниш танланади. -Гурро тугмаси билан гипарнинг тўри сирт билан қопланган кўриниш берилади. Топшириқ. Юқорида олинган кўникмалардан фойдаланиб кўрсатилган коноид фазовий сиртни чизишни мустақил бажариб кўринг. Еслатма: Коноид сиртни ҳосил қилиш учун кўрсатилгандек айлана ва икита айланага ички чизилган мунтазам кўпбурчак ва битта ёй чизилади. Кичик кўпбурчак Z ўқи бўйича юқорига кўтарилади, ёй эса 90 градус га буралади. 14-расм Текисликлар

Назорат учун саволлар: 1. Юзалар хақида нималарни биласиз? 2. Юза деталларни моделлаштириш усулларини сананг? 3. Юзалар устида амаллар деганда нимани тушунасиз? 4. Моделлаштириш усулларини айтинг? 5. Текисликларда юзалар қандай топилади?

АДАБИЁТЛАР 1. Ли, К. Основы САПР (CAD/CAM/CAE) / К. Ли. - СПб. : Питер, 2004. - 560 с. 2. Саидов Д.М. Солид Едге В20 дастур комплексида автоматик лойиҳалаш асослари.-Тошкент, 2011. 3. Основы автоматизированного проектирования. М.: Издателства МГТУ имени Н.Е.Баумана, 2002. -333 с. 4. Норенков, И.П. Основы автоматизированного проектирования : учебник. - 2-е изд., перераб. и доп. - М. : Изд-во МГТУ им. Н.Э. Баумана, 2002. - 336 с. 5. Ш.Андерсон, С.Ешкабилов, С.Рўзимов, Ж.Содиқов, Р.Муҳаммадалиев, У.Селгрен. УГС И-ДЕАС НХ Сериес дастур комплексида автоматик лойиҳалаш асослари.-Тошкент: Фан, 2006.-326. 6. Норенков И.П. Введение в автоматизированное проектирование технических устройств и систем. М.: Высш. шк., 1986. -304 с. 7. Kjel Anderson (2005) Royal Istitute of Texnology, Machine design elements departmen. url: http/www.md.qth.се/-кан/Темпус/дай 5.htm (viewed Desember 24, 2005)

Похожие

Графлар устида амаллар

Векторлар, уларни берилиш усуллари. Векторлар устида арифметик амаллар

Мулоҳазалар устида амаллар. Формулалар

Йиғма модел устида жамоавий ишлаш

Матрицалар ва улар устида амаллар