Teletrafika asoslari rivojlanishining tarixi, matematik modellari va asosiy vazifalari - Алгебра - Рефераты

Teletrafika asoslari rivojlanishining tarixi, matematik modellari va asosiy vazifalari

Загружено в:

01.11.2023

Скачано:

0

Размер:

35.8095703125 KB

Teletrafika asoslari rivojlanishining tarixi, matematik modellari va asosiy vazifalari Reja: 1 . Teletrafika asoslari rivojlanishining tarixi 2. Teletrafika asoslari tizimining matematik modellari. 3. Teletrafika asoslarining asosiy vazifalari va masalalarini yechish usullari to’g’risida umumiy ma’lumotlar .

XIXasrning oxirgi choragida qo’l telefoni stansiyasining yaratilishi va keng tarqalishi, so’ngra XX asr boshlarida avtomatik telefon stansiyalarinig yangi ilmiy yo’nalishi ATNni to’g’irlashga olib keldi. O’rganishning predmeti kelayotgan axborot oqimlarining axborot taqsimlash tizimlarida xizmat ko’satish jarayoni va uning miqdoriy xarakteristikalaridir. Axborot taqsimlash tizimlariga stansiya, KU, aloqa tarmog’i hamda telefon, telegraf va boshqa axborot turlariga xizmat ko’rsatuvchi ularning alohida qismlari kiradi. Axborot oqimi tushunchasi o’z ichiga chaqiro’vlar oqimi modeli to’g’risidagi axborotni (bog’lanishga talab), axborotga xizmat ko’rsatish kattaligining taqsimot qonuni, manbalar va qabul qilgichlar manzillarining iajmuasi, hamda axborotlar uzatish usullarining turlari. Xizmat ko’rsatish tizimi ishlatilayotgan uskuna turiga bog’liq. Xizmat ko’rsatish tartibi deganda: xizmat ko’rsatish usuli (aniq yo’qotishlar, kutishi bilan, takror chaqiruvlar), xizmat ko’rsatish navbati (ravbat tartibida, tartibda yoki ustivorlik bilan) tushuniladi. KT chiqishlarining izlash rejimi (erkin, guruhli). Ketayotgan axborotlarni xizmat ko’rsatish sifatining xarakteristikalariga (oshkora) yoki axborotlarni shartli yo’qotishlar, axborotlarning ushlab qolishning o’rtacha vaqti, kelgan chaqiruvni yo’qotish ehtimolligi, xizmat ko’rsatilgan yuklamaning jadalligi va h.k. ATNda tarixan tahlil masalalari yuz kelgan bo’lib va ustivor holatni egallab kelgan ya’ni kiruvchi axborot oqimlarining parametri va xossalaridan, xizmat ko’rsatish tizimining parametri va strukturasi hamda xizmat ko’rsatish tartibiga bog’liq bo’lgan. Birinchi kommutatsiya vositalari nisbatan oddiy strukturaga ega bo’lgan, ularda ko’laimkonli va oz hollarda notulaimkonli ulanish sistemalari ishlatilgan va asosan tahlil masalalarining yechimi amaliyot ehtiyojlarini qondirgan. Masalan qo’lli ATS lar uchun ma’lum bog’lanio’ni kutish vaqtiga bog’liq holda telefonistkalar soni va nurli juftlar sonini yuilish kifoyabo’lgan. ATS uchun chaqiruvlar yo’qotishlarning ehtimolliklarini hisobga olgan holda izlash bosqichlari bo’yicha asboblar soni hisoblangan. Biroq o’sha vaqtdayoq yangi tipdagi masala – sxema parametrlari va tuzish usullarini optimallashtirish qo’yilgan edi. NTI ulash sxemalarining barcha mumkin bo’lgan

variantlaridan boshqa teng sharoitlarda chaqiruvlarning eng kichik yo’nalishlarini ta’minlovchi maqbulini tanlab olish zarur edi. Kvazielektron va elektron ATSlarning yaratilishi bilan birinchi darajali masalalarga KT strukturasini uni parametrlarini optimallashtirish bilan sintez (tahlil masalalari) chiqadi. Ma’lum sig’imdagi stansiya yoki uzel uchun kommutatsiya maydonini shunday tuzish kerakki, unda berilgan oqimlarda, xizmat ko’rsatish tartibida va xizmat ko’rsatish sifatida uning qiymati minimal bo’lsin. Elektron ATSlarning KM sxemasini optimallashtirish masalasi yo’llari ni izlashning optimal algaritmlarini ishlab chiqarish bilan charbar-chas bog’langan. Yuklamani protsessorga kamaytirish uchun bo’sh chiqishni izlash vaqti va KMga boradigan yo’llar minimal bo’lishi kerak. Muvaffaqiyatsiz algoritmda izlash vaqtida cheklash hisobiga chaqiruvlarni yo’qotishlar KT potensial imkoniyatlarga nisbatan yuqori bo’lishi mumkin. Shunday qilib o’tkazish qobilyatini tadqiq qilishda dasturiy boshqaruv ATSning matematik modulida yargi kompanentlar yuzaga keladi.(vaqt va yo’lni izlash algaritmi). Aloqa tarmog’ining murakkablashishi bilan uni tuzilishiga qadar tarmoqni takomillash zarurati tug’iladi( yuklama,ab,soni,o’zaro tortilish). Xizmat ko’rsatishning sifat ko’rsatkichlarini, tarmoqning bo’laklari bo’yicha meyorlashtirish va optimal taqsimlash – bu ATNda yechiladigan masalalar doirasidir. ATNning matematik apparati asosida ehtimollar nazariyasi, matematik statistikaga tayanadi. Undan tashqari chiziqli algebra, graflar nazariyasi, tizimli tahlil qo’llanadi. Kundalik hayotimizda real xizmat ko’rsatish uchun tushayotgan talablarni bajarish imkoniyatlari yoki resurslari cheklangan. Shu sababli real holatlarda tushayotgan talablarga xizmat ko’rsatishda navbatga quyish jarayonlari sodir bo’ladi va bu talablarga xizmat ko’rsatish sifatini aniqlashda ommaviy xizmat ko’rsatish nazariyasi talablari e’tiborga olinishi yoki xizmat ko’rsatish sifatiga bog’liq jarayonlar uchun ba’zi bir talablarni qanoatlantiradigan usullarni xarakterlash talab etiladi. Bunday talablarni elektraloqa uchun tavsiflashda “Axborot taqsimoti nazariyasi”dan foydalaniladi. Bu nazariyaga ko’ra tushayotgan chaqiriqlar yuqlama deb hisoblash masalasini oldinga so’rgan olimlardan biri

Daniyalik A.K.Erlang (1873-1929) va T. Engset bo’lib, ular o’zlarining 1909-1920 yillardagi tadqiqotlari natijasida aniqlaganlar. 30-yillarga kelib atoqli matematiklar A.N.Kolmogorov, A.Y.Xinchin va A.A.Markovlar yangi ilmiy yo’nalishni ommaviy xizmat ko’rsatish nazariyasi yaratilishiga asos solganlar. Axborot taqsimoti nazariyasida telefon yuklamasini o’zgarishini 40 yillarga kelib tadqiqotlagan shved olimi S.Palma hisoblanadi. S. Palma tomonidan tadqiqotlar natijalaridan bo’gunga kelib ham foydalanish davom etmoqda. Axborotni taqsimlash nazariyasida telefon yuklamasini hisoblash va keyingi rivojlanish davridagi holatini yagona tizim sifatida qarashni ilgari so’rgan olimlarga misol qilib B.S.Livshits, A.D.Xarkevich, M.A.Shneps, Y.V.Fidlinlar nazariyasi bo’yicha olingan natijalarni misol qilib ko’rsatish mumkin. Ommaviy xizmat ko’rsatish nazariyasida bugunga kelib ham maishiy xizmat va kosmik tadqiqotlar utkazishda foydalanilmoqda. Ammo uning asosiy rivojlanish ahamiyatini belgilovchi bo’limilaridan biri bu “Axborotni taqsimlash nazariyasi”(teletraffic theory) hisoblanadi. Shu sababli ko’p hollarda telekommutatsiya tizimlari va tarmoqlarida ma’lumotlar o’zatish sifatini aniqlashda A.K.Erlang ta’riflagan statistik barqarorlik tamoyili va uning asosida to’la imkonli va ideal-simmetrik noto’laq imkonli sxemalarni hisoblash uchun olingan formulalar axborotni taqsimlash nazariyasining rivojlanishiga asos bo’lib kelmoqda deb hisoblash mumkin. «Axborotni taqsimlash nazariyasi”ning asosiy maqsadi, real holatlarda telekommutatsiya tizimlarda axborot taqsimlanishi uchun matematik modellar yaratish hamda tizimning sifatli ishilashni baholash modellarini ishlab chiqishdan iborat. «Axborotni taqsimlash nazariyasi”ning predmeti qilib telekommunikatsiya tizimining ehtimollik xarakteristikalarini, telefon yuklamasi intensivligini va qurilmalar sonini hisoblash jarayonlarini, hamda aloqa tizimiga kelayotgan chaqiriqlar oqimlariga belgilangan sifatda xizmat ko’satish jarayonini va uning miqdoriy xarakteristikalarini o’rganish qabul qilingan. Axborotni taqsimlash nazariyasida tadqiq qilinayotgan xizmat ko’rsatishning matematik modeli uchta asosiy elementdan: tushayotgan axborot (telefon,telegraf, faksimil,video,va e-mail xabarlari va boshqalar)oqimlaridan; tushayotgan

axborotlarga xizmat ko’rsatish tizimidan(kommutatsiya tizimi); tushayotgan axborotlarga xizmat ko’rsatish tartibi dan tashkil topgan. Ushbu matematik modellarga ko’ra tushayotgan chaqiriqlar oqimlariga sifatli xizmat ko’rsatish elektraloqa tizimida ishlatilayotgan qurilmalar turi va kommutatsiyalash usullariga bog’liq deb aytish mumkin. Tushayotgan axborot (telefon,telegraf, faksimil, video va e-mail xabarlari va boshqa oqimlarga xizmat ko’rsatish : • -yo’qotishlarsiz; • -aniq yo’qotishlar; • -kutish; • -takror chaqiruvlar yoki aralash usullari bo’yicha to’rt xilda amalga oshirilishi mumkin. Tushayotgan axborotlarga xizmat ko’rsatish tizimi(kommutatsiya tizimi)lari kommutatsiya maydonlari tuliq yoki notuliq imkonli, bir yoki ko’p zvenli strukturaga ega bo’lib KMning strukturaviy parametrlari chiqish, kirish va oraliq liniyalar soni orqali xarakterlanadi. Tushayotgan axborotlarga xizmat ko’rsatish tartibi esa 2 xilda – qa’tiy tartibli, tasodifiy tartib yoki imtiyozlilik bo’yicha xizmat ko’rsatishga bo’linadi, bunda kommutatsiya tizimlari qo’rilmalarini erkin, guruhli yoki shaxsiy izlash rejmlari bo’yicha band bo’ladi deb tushuniladi, bo’sh chiqish liniyalarini tanlashda navbatma-navbat yoki tasodifiy usullar bo’yicha xizmat ko’rsatish amalga oshiriladi. Telefon tarmog’i orkali xizmat ko’rsatilishi kerak bo’lgan hamma chaqiriklar oqimi trafik (telefon chaqiriqlari oqimi)yoki yuklama deb ataladi. Telefon yuklamasi aloqa o’rnatilish turiga qarab, ichki stansiya, stansiyalararo va halaaro (tranzit) yuklamalarga bo’linadi. Telefon tarmog’iga tushayotgan chaqiriklar tasodifan tushadi va ularga xizmat ko’rsatish vaqti ham avvaldan ma’lum bo’lmasdan tasodifiydir.Kiruvchi axborot oqimlarining parametri va xossalari, xizmat ko’rsatish tizimining parametri va strukturasi hamda xizmat ko’rsatish tartibiga bog’liq. Shu sababli telefon trafigini taxlil qilishning birinchi bosqichi, chaqiriqlar tushish jarayonini ifodalashdan va xizmat ko’rsatish vaktini ehtimoliy – tavsiflar yordamida aniqlashdan iborat. Shu sababli kommutatsiya tizimlari va tarmoqlarini loyihalashtirayotganda uni eng katta yuklamaga xizmat qila oladi deb

loyixalashtirish mumkin. Ammo telekommutatsiya tizimlari va tarmoqlari hamma abonentlari bir vaqtda aloqa o’rnatishni talab etmaydi degan talab asosida, loyihalashtirish maksadga muvofiq keladi. Telefon tarmog’iga tushayotgan chaqiriqlar tasodifiyligi bois, ularga xizmat ko’rsatuvchi stansiya kurilmalarning umumiy sonini aniqlashda noqulayliklar mavjud. Birinchi kommutatsiya vositalari nisbatan oddiy strukturaga ega bo’lgan, ularda to’liq imkonli va oz hollarda notuliq imkonli ulanish sistemalari ishlatilgan va asosan tahlil masalalarining yechimi amaliyot ehtiyojlarini qondirgan. Misol uchun: qo’lda ulanishni amalga oshiradigan ATS lar uchun ma’lum bog’lanuvni amalga oshirish darxol yoki kutish orqali amalga oshirilgan. Bunda telefonistkalar soni va turli ulanishlarda ishlatiladigan simlar juftliklari soni cheklanganligidan foydalanib ATSdagi chaqiruvlar ehtimolliklarini hisobga olgan holda izlash bosqichlari bo’yicha asboblar sonini hisoblash imkoniyati bo’lgan. Kvazielektron va elektron ATSlarning yaratilishida birinchi darajali masala qilib kommutatsiya tugunlari strukturasini, uning parametrlarini optimallashtirish va sintezlash dolzarb masala qilib belgilangan. Ma’lum sig’imdagi kommutatsiya stansiyasi yoki uzeli uchun kommutatsiya maydonini tuzishda tushayotgan oqimlarga, xizmat ko’rsatish tartibi va xizmat ko’rsatish sifat ko’rsatgichlari qiymatlari minimal bo’lishga erishishga xarakat qilish asosiy masala qilib belgilangan. Elektron ATSlarning kommutatsiya maydoni sxemasini optimallashtirish va optimal algaritmlarini ishlab chiqishda protsessorga tushayotgan yuklamani kamaytirish uchun bo’sh chiqishni izlash vaqti va kommutatsiya maydoniga boradigan yo’llarni minimal bo’lishiga asosiy e’tiborni qaratish va kommutatsiya tizimining o’tkazish qobilyatini tadqiq qilish uchun matematik model yaratish muhum masala hisoblanadi. Axborotni taqsimlash nazariyasi asoslariga ko’ra kommutatsiya tizimlarini taxlil qilishda asosan chaqiriqlarga navbatsiz va navbatli xizmat ko’rsatish modullari e’tiborga olib, uzluksiz telefon kanallaridan yo’nalishlar bo’yicha uzatilgan ma’lumotlarni matematik modul yordamida aniqlash mumkin deb aytishimiz mumkin. Odatda trafikni xosil qiluvchilarga xizmat ko’rsatish umumiy tushincha bo’lib ularga transport vositalari xizmati, maishiy xizmat, bilet sotish kassalari, telefon aloqasi

xizmatlarini ko’rsatish mumkin. ATN fanida telefon yuklamasi haqidagi masalalar qarab chiqiladi va yuklamani uzgaruvchan miqdor deb qabul qilamiz. U yil, oy va sutka davomida uzluksiz o’zgarib turadi va sifatli xizmat ko’rsatishda muommolarni keltirib chiqaradi.

Adabiyotlar 1.Карелова И.Н. Вопросы музыкального образования в Узбекистане. Т., 1968. 2.Музыкальная критика в Узбекистане. Сборник статей под общей редакцией Н.С. Янов- Яновской. Т., 1978. 3. Касымходжаева С.Б. Становление музыкального образования в Туркестане.

Похожие

Ehtimollar nazariyasining matematik asoslari. matematik statistika elementlari

Matematik tasavvurlarni shakllantirish nazariyasi va metodikasining nazariy asoslari

Matematika tarixi predmeti

Matematik fizikaning asosiy tenglamalarga keladigan fizika va mexanika ayrim masalalari

Bolalarda matematik tushunchalarni rivojlantirish muammosining psixologik-pedagogik asoslari