Matematika tarixi predmeti - Алгебра - Рефераты

Matematika tarixi predmeti

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

39 KB

Matematika tarixi predmeti Avvalo matematika tarixi matematik fanlar jumlasiga kirishini e’tirof etish joiz. Ma'lumki, matematik fanlarning sohalari turli-tuman bo'lishiga qaramay, ular umumiylik belgisi ostida bitta predmetga birlashtirilgan. Bu umumiylik belgisini quyidagi matematikaga berilgan ta'rifidan yaqqol ko'rish mumkin. «Matematika- haqiqiy borliqning miqdoriy munosabatlari va fazoviy formalaridir». Matematikaning turli sohalari mana shu miqdoriy munosabatlar va fazoviy formalarning ayrim xususiy hollari bilan ish ko'radi. Matematika predmetining tarkibi quyidagilardan iborat: 1. Matematika rivojlanishi jarayonida yig'ilgan faktlar. 2. Gipotezalar, ya'ni ilmiy farazga asoslangan, keyinchalik tajribada sinab ko'riladigan faktlar. 3. Umumiylashtirilgan va o'z asosini topgan materiallar, ya'ni matematik nazariya va qonun-qoidalar. 4. Matematika metodologiyasi-matematika predmetini o'rganishga yondashishni xarakterlovchi matematik qonunlar va nazariyalarni tushuntirishning umumiy usuli. Matematika predmetining sanab o'tilgan elementlari o'zaro bog'liq va rivojlanishda. Biror aniq davrda shu rivojlanish qanday ro'y bergan, keyinchalik bu rivojlanish qanday tus oladi, shularni o'rganish, natijada ularning sabablarini ochib berish matematika tarixi predmeti zimmasiga yuklatiladi. Demak, matematika tarixi matematika rivojlanishining obyektiv qonunlari haqidagi fan ekan. Shu sababli ham matematika tarixi juda katta masalalarni hal etishiga to'g'ri keladi. Bu vazifalar ro'yxatini keltirish ancha mushkul ish, ammo bo'lajak matematika o'qituvchilari matematika tarixidan nimalarni bilishlari zarur ekanini sanab ko'rsatish mumkin.

Birinchidan, bo'lajak matematika o'qituvchisi matematikaning rivojlanish bosqichlarini, matematik tushunchalar qadim-qadim zamonlarda qanday shakllanganini bilish, ikkinchidan, fan sifatidagi matematika qanday yo'llar bilan shakllanganligini bilish, uchinchidan, fan sifatidagi va o'quv predmeti sifatidagi geometriyaning ri vojlanish tarixi bilan tanish bo'lish, to'rtinchidan, trigono met riya tarixini bilish, beshinchidan, algebraning vujudga kelishi, rivojlanishi, hozirgi kundagi ahvoli bilan tanish bo'lish, oltinchi dan, matematik tahlil predmeti, uning boshlang'ich tarixini bilish zarur. Bundan tashqari, matematika tarixini o'rganishda hozirgi zamon mantiqiy strukturalarning tarixiy xarakteri, ularning rivojlanish dialektikasi sistemali o'rganilishi kerak, bu esa matematika sohalarining nisbati va ular rivojlanishining istiqbolini bilib olishga yordam beradi. Matematika tarixi predmeti ko'p sondagi boshqa fanlar va ularning tarixi bilan bog'liq, bu esa uning muammolari doirasini yanada kengaytiradi va tarixiy- matematik tekshirish metodlari rolini orttiradi. Matematika rivojlanishining asosiy davrlari Ko'pchilik matematika tarixchilari matematika rivojlanishining A.N.Kolmogorov tomonidan tavsiya qilingan davrlashtirishni ma'qul ko'radilar. Buning asosiy sababi, Kolmogorovning davrlashida matematikaning muhim metodlari, g'oyalari va natijalari, ya'ni matematikaning mazmunini baholash asos qilib olingan. Matematika rivojlanishini bunday maxsus davrlarga bo'lish matematika tarixini mohiyatini butunlay hal qilib bermaydi, balki matematika rivojlanishining obyektiv qonunlarini yaxshiroq tushunish uchun qo'shimcha bir vosita bo'ladi. Uning fikricha matematika rivojlanishini quyidagi to'rt davrga bo'lish maqsadga muvofiqdir: 1.Matematikaning vujudga kelishi. Bu davr eradan oldingi VI-Y asrlargacha davom etgan, ya'ni bu davrda matematika o'zining predmeti va metodlariga ega bo'lgan mustaqil fanga aylangan. Davrning boshi eng qadimgi davr-ibtidoiy jamoa tuzumiga borib taqaladi. Bu davrning xarakterli tomoni- matematik faktlarning yig'ilishidan iborat.

2.Elementar matematika davri (O'zgarmas miqdorlar matema tikasi davri) . U er.avv. VI-V asrlardan XVII asrgacha davom etgan. Bu davrda o'zgarmas miqdorlarni o'rganish sohasida katta yutuqlarga erishildi. Bu yutuqlar haqida hozirgi kunda o'rta maktablarda o'qitiladigan matematika kurslari ba'zi tasavvurlarni berish mumkin. Bunda o'zbek olimi Muhammad ibn Muso al- Xorazmiy (780-850 yy.) tomonidan algebra fanining yaratilishi, R.Dekart tomonidan analitik geometriyaning yaratilishi, cheksiz kichik miqdorlarning rivojlana boshlashini eslash lozim. Umuman olganda, elementar matematika tushunchasiga ta'rif berish qiyin, uning aniq bir ta'rifi ham yo'q, ammo matematika tarixida mana shunday davrni farqlash to'g'ri va u tarixni o'rganishni qulaylashtiradi. 3.O'zgaruvchi miqdorlar matematikasi davri. Bu davr R.Dekart (1596- 1650) tomonidan analitik geometriyaning uzul-kesil yaratilishi, I.Nyuton (1642- 1727) va Leybnis (1646-1716) lar tomonidan differensial va integral hisobning vujudga kelishi bilan boshlanadi. Davrini oxiri XIX asrning yarmigacha boradi. Bu davrda matematika hozirgi zamon ko'ri-nishiga keldi. Xuddi shu davrda klassik matematika deb ataluvchi matematikaning hamma ilmiy asoslari hosil bo'ladi. 4.Hozirgi zamon matematikasi davri. U XIX asr ning o'rta laridan boshlanadi. Bu davr matematik abstraksiya rolining ortishi, matematikada matematik modellash keng ko'lamda qo'llanilishi bilan xarakterlanadi. Mana shu davrda klassik matematika deb ataladigan matematika o'zi uchun, matematikaning boshqa sohalari uchun tatbiq etishga ancha torlik qilib qoldi. Sababi, matematika juda ko'p tarmoqlarga ajralib ketdi, unda aksiomatik metod keng rivojlandi, natijada yangi matematik tushuncha-mate matik struktura vujudga keldi. Matematik struktura tushunchasi bir qaraganda bir-biridan juda uzoq tuyulgan matematik faktlar va metodlarning birligini o'rgatishga yordam beradi. Ma’lumki, matematika elementlari ixtiyoriy bo'lgan to'plamlar ustida amallar bajaradi va turli munosabatlarni qaraydi. To'plam larning elementlari ularni boshqaruvchi aksiomalarga bog'liq ra vish da turli matematik strukturalar hosil qiladi. Keyingi payt lar da matematikaning turli bo'limlarini, hatto ayrim matematik pred -

metlarni o'sha strukturalarning modeli sifatida talqin qilina bosh ladi . Shu sababli hozirgi zamon matematikasini matematik struk turalar va ularning modellari haqidagi fan deb ta'riflash mumkin. Matematika hamma boshqa fanlar singari uzluksiz rivojlanib turadi. Buning quyidagi ikki sababi mavjud: birinchidan, uning rivojlanishini kundalik hayot va amaliyot taqozo qiladi; ikkinchi dan, rivojlanishni matematikaning o'z ichki ehtiyoji talab qiladi. Matematikaning tez sura'tlar bilan rivojlanishi texnikani, iqtisodni, ishlab chiqarishni boshqarishning rivojlanishiga, shuning dek boshqa qo'shni fanlarning ham rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatadi. Matematika darslari jarayonida tarixiy ma'lumotlardan foydalanish uni yanada qiziqarli qiladi, o'quvchilarning o'rganilayotgan materialga qiziqishlarini orttiradi, bilimlarni mustahkam egallashla ri ga yordam beradi.

Похожие

Matematika o`qitish metodikasi predmeti

Boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitish metodikasi o‘quv predmeti sifatida

Islom mamlakatlarida matematika

Aniqlovchilar va ularning xossalari (matematika)

Boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitish metodlari