Markaziy limit teorema - Алгебра - Рефераты

Markaziy limit teorema

Загружено в:

16.12.2019

Скачано:

0

Размер:

231 KB

Markaziy limit teorema Juda ko`p hollarda tasodifiy miqdorlar yig`indisining taqsimot qonunini bilish zarur bo`ladi. n   ,...., , 2 1 - o `zaro bog`liq bo`lmagan tasodifiy miqdorlarning yig`indisi nn S        .... 21 ni q araymiz va har bir ) ,1 (, n i i   tasodifiy miqdor "0" yoki "1" q iymatni mos ravishda q va P ehtimolliklar bilan q ab u l q ilsin. U holda nS tasodifiy miqdor binominal q onun b o `yicha taqsimlangan tasodifiy miqdor bo`lib, uning matematik kutilishi np dispersiyasi esa npq ga teng bo`lib, u n ,...,1,0 qiymatlarni qabul qilishi mumkin va n ortishi bilan nS tasodifiy miqdorning qabul qiladigan qiymatlari istalgan ch a katta son bo`lishi mumkin. Ta`rif. n   ,...., , 2 1 … tasodifiy miqdorlar ketma- ketligi berilgan bo`lsin. Agar shunday      0 , n n n B B А sonlar ketma - ketligi mavjud bo`lib,  n da            x u n n n du e x B A S P 22 2 1  munosabat barcha haqiqiy x lar uchun bajarilsa,  n tasodifiy miqdorlar ketma- ketligi uchun markaziy limit teorema o`rinli deyiladi. Bu holda n n n B A S  tasodifiy miqdor  n da asimptotik normal taqsimlangan deyiladi. Yuqoridagi ta`rifdan ko` rinadiki Laplasning integral teoremasi i 0 1 p q p tasodifiy miqdorlar ketma- ketligi uchun markaziy limit teorema ekan. Faraz qilaylik  n tasodifiy miqdorlar ketma-ketlig bog`lanmagan va bir hil taqsimlangan va ularning matematik kutilma a va dispyersiya 2  ga teng bo`lsin. 1 ,0 2   a deb olamiz va quyidagi belgilashlarni kiritamiz: n S S n n n n          , ... 2 1 1- teorema: Yuqorida keltirilgan shartlarni qanoatlantiruvchi  n tasodifiy miqdorlar ketma- ketligi uchun  n da

     x u n du e x P 22 2 1   munosabat barcha ) ( 1R x x  lar uchun bajariladi. Isboti: Uzluksiz moslik haqidagi teoremalarga asosan, teoremani isbotlash uchun  n da n  tasodifiy miqdorning xarakteristik funksiyasi )(t n ning 22t e ga intilishini ko`rsatish yetarli.  n tasodifiy miqdorlar o`zaro bog`liq bo`lmaganligi va bir xil taqsimlangani uchun, xarakteristik funksiyaning 2,3–hossalariga asosan           n it n it n it n it n Sit it n n n n n Me Me Me Me Me Me t         .... )( 2 1 2 1 ) ... (               n t n t n    .... 1             n t n t i   bo`lgani uchun  n n t tn                (1) i tasodifiy miqdorlar chekli dispyersiyaga ega bo`lganligi uchun )),( 1( 2 1 )( 2 t t t      bu yerda 0 t da 0 )(  t  bunga asosan, , 2 2 1 ) ( 2 2        n t n t n t n t   (2) (1) ning o`ng tomoni   n n n n t n t n t n t n t                     2 1 ~ 2 2 1 2 2 2   ko`rinishini oladi. Ixtiyoriy R t da  n da limitga o`tib 22 )( t e tn    ga ega bo`lamiz. Teorema isbotlandi. Bog`liq bo`lmagan  n tasodifiy miqdorlar ketma-ketligi uchun 2 , k k k k D a M      bo`lsin. Quyidagi belgilashlarni kiritamiz.  , )( , , , 1 1 2 2 1 x P x F S B a A k k n i i n n k k n n k k n              

) ( ) ( 1 ) ( 1 2 2 x dF a x B L k n k B ax k n n n k         nit n Me t   )(2 – teorema: Ixtiyoriy 0 uchun  n da 0 ) (  nL (3) bo`lsa,  n tasodifiy miqdorlar ketma-ketligi uchun markaziy limit teorema urinli bo`ladi. (3) shartga Lindeberg sharti deyiladi . Bu shartning bajarilishi ixtiyoriy k uchun  k k n a B   1 qo`shiluvchilarning tekis kichikligini ta`minlaydi. Haqiqatan ham,              B ax k k n B ax k n k n k n k x dF a x B x dF B a P      ) ( ) ( ) ( 1 ) ( 2 2 bo`lgani uchun                             n k B ax k k n k n n k k n k n k k n k k nk k x dF a x B B a P B a P B a P 1 2 1 2 2 1 1 ) ( ) ( 1 max          Agar (3) bajarilsa,  n da oxirgi tengsizlikning o`ng tomoni nolga intiladi. Endi teoremani isbotlaymiz.. n k k nл B a   , ,  x P x F nk nk   , , ) (  va nkit nk Me t , )(,    bo`lsin.  k tasodifiy miqdorlar ketma- ketligi o`zaro bog`liq bo`lmaganligi uchun   n k nk n t t 1 , )( )(   (4) bo`ladi va teoremani isbotlash uchun (3) sharti bajarilganda 2 2 )( lim t n n e t     bo`lishligini ko`rsatish yetarli. Bizga ma`lumki 0  uchun )!1 ( ! ) ( 1 0      l k i e k l k k i    (5)

,...2,1,0 l va ixtiyoriy       2 1  uchun 2 ,)1ln(     nn RR (6) tengsizligi o`rinli. Ixtiyoriy 0 va n da                x nk x nk x kn nk x dF x x dF x x dF x D ) ( ) ( ) ( , 2 2 , 2 2 , (3) shartga asosan  n da 0 ,nk D (7) (5) va (7) ga asosan barcha k va yetarlicha katta n lar uchun  T t shartni qanoatlantiruvchi t larda   0 2 2 1 1 )( , 2 2, 2 , , ,        nk nk nk it nk D t M t it e M t nk      shuning uchun (6) dan                n k n k n nk n k nk nk n R t t t t 1 1 , 1 , , )1 )( ( )1 )( ( 1 ln )( ln )( ln     (8) kelib chiqadi. (6) ni e `tiborga olsak, (7), (8) ga asosan,  n da            n k nk n k nk nk nk n t t t R 1 , 1 , 1 2 , 1 )( 1 )( max 1 )(    0 1 )( max 2 2 1 )( max 1 , 1 2 2, 2 , 1        n k nk nk nk nk nk t t Mt t    (8) dagi yig`indini quyidagi tasvirlaymiz:      n k n nk t t 1 2 , , 2 )1 )( (   bu yerda . 2 1 1 2, 2 , ,            n k nk nk it n t it e M nk      n da 0 n ni ko`rsatamiz. (5) dan                  n k x n k nk itx x nk itx n x dF x t itx e x dF x t itx e 1 1 , 2 2 , 2 2 ) ( 2 1 ) ( 2 1   

             n k n k n nk nk x n k nk x L t M t x dF x t x dF x t 1 1 2 2, 3 , 2 2 1 , 3 3 ) ( 6 ) ( ) ( 6       ni tanlash va (3) shartga asosan,  n da 0 n . Demak,  n da ,2 )( ln 2t tn    ya`ni 22 )( t n e t    Teorema isbot bo`ladi. 0  uchun        2 2 k k k a M C mavjud bo`lsin va    n k k n C C 1 2 deb olamiz. 3 – teorema (Lyapunov teoremasi). Agar ,... ,...., , 2 1 n   bog`lanmagan tasodifiy miqdorlar ketma-ketligi bo`lib,  n da 0 2  n n B C (9) sharti bajarilsa,  n tasodifiy miqdorlar ketma-ketligi uchun markaziy limit teorema o`rinli bo`ladi. (9) shartga Lyapunov sharti deyiladi. Isboti: Teoremani isbotlash uchun Lyapunov sharti bajarilganda Lindeberg sharti o`rinli bo`lishligini ko`rsatamiz. n k B a x   bo`lganda 1  n k B a x  tengsizligi bajariladi. Bundan va (9) shartdan 0 2 1 2 2 1 2 2 2 0 ) ( ) ( 1 1 ) ( ) ( 1 ) (                    n n n n k k B ax k n n k n B ax k k n n B C x dF a x B B x dF a x B L n k k         . Demak, 3- teoremaning isboti 2- teoremadan kelib chiqadi.

Похожие

Ehtimollar nazariyasining limit teoremalari

Bеrnulli sхеmаsi uchun lоkаl limit tеоrеmа

Limit nuqta, yaqinlashuvchi to’plamlar va kеtma – kеtliklar

Teskari teorema va bernshteynning ikkinchi teoremasi natijalar

Ikki funksiyaning yig’indisi, ko’paytmasi va bo’linmasining limiiti.