Korrekt qo’yilgan masala tushunchasi - Алгебра - Рефераты

Korrekt qo’yilgan masala tushunchasi

Загружено в:

16.08.2021

Скачано:

0

Размер:

131.5 KB

Korrekt qo’yilgan masala tushunchasi Reja: 1. Korrekt qo‘yilgan masala tushunchasi. 2. Korrekt qo‘yilmagan masalalarga misollar.

1. Korrekt qo‘yilgan masala tushunchasi. Biz yuqorida ko’rdikki, matematik fizika masalarining qo’yilishida ayrim funksiyalar (boshlang’ich, chegraraviy shartlar) ishtirok etadi: qo’yilgan masalaning yechimi tabiiy, shu funksiyalarga bog’liq bo’ladi. Bu funksiyalar, odatda, tajriba asosida aniqlanadi, shuning uchun ham ularni absolyut aniq topish mumkin emas. Demak boshlangich va chegaraviy shartlarda hamma vaqt biror xatolikning bo’lishi muqarrardir.Bu xatolik o’z navbatida yechimga ham ta’sir qiladi. Boshlang’ich va chegaraviy masalalarni tekshirishda, yechimning mavjudligi va yagonaligidan tashqari boshlang’ich va chegaraviy shartlarda qo’yilgan xatolikning yechimga qanday ta’sir qilishini aniqlash ham muhim ahamyatga egadir. Bu fikrni aniqroq bayon qilish uchun tekshiralayotgan masalani –M orqalai belgilab olamiz. Har qanday M masalaning mohiyati berilgan   E  funksiyalarga asosan uE u yechimni topishdan iboratdir, bu yerda, uE va E - metrikalari u va  bo’lgan qandaydir metrik fazolar. Bu fazolar masalaning qo’yilishi bilan aniqlanadi. M masalaning yechimi tushunchasi aniqlangan bo’lib, har bir   E  elemenga yagona uE R u   ) ( yechim mos kelsin. Agar ixtiyoriy 0 uchun shunday 0 ) (    sonni ko’rsatish mumkin bo’lib, ) ( ) , ( 2 1       t engsizlikdan   ) , ( 2 1 u u u tengsizlik kelib chiqsa, M masala ( uE , E ) fazolar juftida turg’un masala deyiladi. Bunda ,....2,1 , , ,) (     i E E u R u i u i i i    masalaning yechimi berilgan shartlar ( boshlang’ich va chegaraviy shartlar, tenglamaning koeffitsentlari, ozod had va h.k ) ga uzluksiz bog’liq bo’ladi. Agar tekshirilayotgan M masala uchun ushbu

1) ixtiyoriy   E  uchun uE u yechim mavjud; 2) u yechim yagona; 3) masala ( uE , E ) fazolar juftligida turg’un shartlar bajarilsa, M masala ( uE , E ) fazolar juftligida korrekt ( to’g’ri ) qo’yilgan yoki to’g’ridan-to’g’ri korrekt masala deyiladi. Aks holda masala korrekt qo’yilmagan masala deyiladi, yani bu holda yuqoridagi talablardan kamida bittasi bajarilmaydi. Shu narsani ta’kidlab o’tamizki, korrekt qo’yilagan masala ta’rifi berilgan ( uE , E ) juftlikka taaluqlidir, chunki boshqa metrikalarda shu masalning o’zi korrekt qo’yilgan bo’lishi ham mumkin. 2. Korrekt qo‘yilmagan masalalarga misollar. Koshi-Kovalevskaya teoremasi, uning umumiylik tavsifiga ega ekanligiga qaramasdan differentsial tenglamaning normal sistemasi uchun Koshi masalasi korrekt qo’yilganligini to’la hal qilmaydi. Haqiqatdan ham, bu torema masala yechimining yetarli kichik sohada mavjud va yagonaligini ta’min etadi. Odatda, bu dalillarni avalldan berilgan ( umuman kichik bo’lmagan ) sohalarda to’g’ri ekanligini ko’rsatish talab qilinadi. Bundan tashqari, tenglamaning ozod hadi va boshlang’ich shartlari, umuman olganda, analitik bo’lmagan funksiyalar bo’ladi, Nihoyat, yechim boshlang’ich shartlarga uzluksiz bog’liq bo’lmasligi ham mumkin. Bu dalilni ko’rsatuvchi misol birinchi marta Adamar tomonidan tuzilgan. 1) Adamar misoli. Ushbu 0 2 2 2 2       y u x u

Laplas tenglamasining 0y yarim tekislikda kx e x u x u k y cos )0, ( ,0 )0, (    boshlang’ich shartlarni qanoatlantiruvchi regulyar yechimi topilsin. Tekshirib ko’rish qiyin emaski, bu masalaning birdan-bir yechimi ,....2,1 , cos 1 ) , (    k shky kx ek y x u k ko’rinishda bo’ladi. Ko’rinib turibdiki, agar kx e k kcos ,    funksiya nolga tekis intiladi, yani 0 cos   kx e k , lekin ) , ( y x u yechim noldan farqli ixtiyoriy y da        k shky kx ek y x u k , 0 cos 1 ) , ( bo’ladi. Shunday qilib, Laplas tenglamasi uchun Koshi masalasi korrekt qo’yilmasgan masala ekan. 2) Ushbu 2 2 x u t u      issiqlik o’tkazuvchanlik tenglamasining    x t 0,0 sohada 0 ), ( ),0( , sin 1 )0, (     t u t u kx ek x u k  shartlarni qanoatlantiruvchi yechimi topilsin. Bu masalaning yechimi kx e e t x u tk k sin ), ( 2   fuksiyadan iboratdir. Tabiiy har bir k uchun o’zining boshlang’ich sharti va unga mos bo’lmagan yechimi bor. Shu sababli ham yozilgan yechimni yechimlar ketma-ketligi deb qarash kerak.

kx e ksin  funksiya  k da nolga intiladi, lekin yechim esa huddi Adamar misolidek hech qanday limitga intilmaydi. 3) Tor tebranish tenglamasi 0 2 2 2 2       y u x u uchun Direxli masalasini tekshiramaiz       y x 0, 0 to’rtburchakda,               x k kx x u x u y y u y u 0 , sin ) , ( ,0 )0, ( 0,0 ) , ( ,0 ) ,0( shartlarni qanoatlantiruchi tor tebranish tenglamasining yechimi topilsin. Bu yerda  - musbat irratsional son. Bu masalaning yechimi ,...2,1 , sin sin sin 1 ) , (   k k ky kx k y x u   formula bilan aniqlanadi. Ravshanki  k da chegaraviy shartdagi k kx sin funksiya nolga intiladi. Sonlar nazaryasidan ma’lumki, shunday kp va kq butun sonlar ketma – ketligi mavjud bo’lib, har qanday  irratsional son uchun k k k q q p 2 1    tengsizliklardan o’rinli bo’ladi. Bunga asosan k k k k q p q q        ) sin( sin tengsizlik hosil qilamaiz. Bu holda, tekshirilayotgan masalaning yechimi ) , ( y x u funksiya uchun y q x q q q y q x q q y x u k k k k k k k sin sin sin sin sin 1 ) , (    

tengsizlikga ega bo’lamiz. Bundan tor tebranish tenglamasi uchun Direxle masalasi korrekt qo’yilmagan masala emas ekanligi kelib chiqadi.

Похожие

Masala va uning turlari

Tenzor tushunchasi

Sоn tushunchasi

Algebraning ta’rifi va misollar, morfizmlar, faktor-algebra

Koshi tеorеmalari. Boshlangich funktsiya tushunchasi