Ko’rsatkichli funksiya trigonometric va giperbolik funksiyalar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

209.5 KB

Скачать

K o’rsatkichli funksiya trigonometric va giperbolik funksiyalar Reja: 1. K o’rsatkichli funksiya 2. Trigonometrik va giperbolik funksiyalar

K o’rsatkichli funksiya Ushbu n n z n z 1 lim е        k o’rinishdagi funksiyaga ko’rsatkichli funksiya deyiladi ,bunda z  C son uchun limitni mavjudligini isbot qilamiz . 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 ) 1( n n n n n n y x n x n y n x n yi n x n iy x n z                                     Shuning uchun x ny xnx ny xnx y xnxn n n n e e n y x xn n z n                               2 2 lim 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 22 2 1 lim 1 lim n x 1 n y narctg n z 1argn n z 1arg n            n 1 n x 1 n y arctg lim n x 1 n y narctg lim n z 1 arg lim n n n n             Lapital koidasiga ko’ra y n x n xy n x y n x n x n y n x n y n n x n y n n                                            2 2 2 2 2 2 1 1 lim 1 1 1 1 1 1 lim Demak, y n z 1 arg lim n n       

Shunday qilib, n n n z 1 arg lim       mavjud ekan . Demak,   iSinyCosye n z 1lime xn nz        ya’ni ,   iSiny Cosy e e x iyx    formula o’rinli ekan . 0 x desak iSiny Cosy eiy   Eyler formulasini hosil qilamiz. Xossalari. 1)  z  C nuqtada ze W  funksiya hosilaga ega, chunki Cosye yV xU x     Siny e y U x V x       Koshi-Riman shartlari bajariladi. ( V, U lar differensiallanuvchi).           ' z z x x x e e e Cosy iSiny e Cosy iSiny e x x          zRe x z e e e   bo’lganligi uchun hamda 0 ex ekanligidan   0 e e ' e x z z    ekanligi kelib chiqadi. 2) ze W  akslantirish barcha z  C nuqtalarda konformdir. 3) 2 1 z, z  nuqtalar uchun 2 1 2 1 z z z z e e e   haqiqatan …. ham         2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 z z y yi x x 2 1 2 1 x x 2 2 x 1 1 x z z e e ) y y( iSin ) y y( Cos e iSiny Cosy e iSiny Cosy e e e                4) ze funksiya mavhum davrga ega bo’lib, uni asosiy davri i 2 ga teng. Haqiqatan ham     1 k2 iSin k2 Cos e ik2       bo’lgani uchun (3) xossaga ko’ra

z ik2z ik2z e ee e     Ikkinchi tomondan, agarda z Tz e e   bo’lsa, bu tenglikning ikkala tomonini z e ga ko’paytirsak 1 eT  ni hosil qilamiz. 2 1 iT T T   bo’lsa,   1 iSinT CosT e 2 2 T1   Bundan 1 CosT 2 , 0 SinT 2 ekani kelib chiqadi . Bu tenglikni yechsak    k2 T,0 T 2 1 larni hosil qilamiz . Shuning uchun i k2 k2i 0 iT T T 2 1       Agar qandaydir D soha i k2 z z 21    tenglikni qanoatlantiradigan 2 1 z, z juftliklarni saqlamasa ze W  akslantirish bu D sohada bir varaqli bo ’ ladi . Chunki ze W  tenglama z ga nisbatan bir qiymatli aniqlanadi. Bunday sohaga misol sifatida      2 Jmz 0:z D polosani olish mumkin . Y 2π O x Bu polosadagi      2 y 0, y y 0 0 to’g’ri chiziq ze W  yoki iy x z , e W y e i x        desak akslantirish natijasida  0y  nurga o’tadi. Xuddi shuningdek      2 y 0, x x 0 interval ze W  akslantirish natijasida   0 , 0 2x e       bitta nuqtada kesilgan aylanaga o’tadi. Xulosa. Demak      2 Jmz 0:z D polosa musbat yarim o’q chiqarib tashlangan   W tekislikka akslanar ekan.    Jmz0:z polosa esa yuqori yarim tekislikka akslanadi. Trigonometrik va giperbolik funksiyalar Trigonometrik hamda giperbolik funksiyalar ko’rsatkichli funksiyalar orqali kiritiladi. Ta’rif 1.

$Ushbu 2 e e Сosz iz iz    , i2 e e Sinz iz iz    iz iz iz iz e e e ei tgz      , iz iz iz iz e e e ei ctgz      ko’rinishdagi funksiyalar trigonometrik funksiyalar deyiladi. Sinz W  va W=Cosz funksiyalar butun ko’mpleks tekislik C da aniqlangan, W=tgz funksiya С \          ,...2 ,1 ,0 k;2 k z:C z to’plamda W=ctgz funksiya esa C\   ,...2 ,1 ,0 k; k z: C z       to’plamda aniqlangan. Quyidagiga 2 e e Сhz z z    , 2z z e e Shz    z z z z e e e e thz      z z z ze e cthz e e     aniqlangan funksiyalar giperbolik funksiyalar deyiladi. Trigonometrik hamda giperbolik funksiyalar o’zaro quyidagi cosz=chz , sinz=–ish iz , thz=–itgiz, chz=cosiz, shz=–isin iz, cthz=ictg iz munosabatlar bilan bog’langan. Biz ulardan birini, masalan shz=–isin iz bo’lishini ko’rsatamiz: (1) va(2)munosabatlardan foydalanib top a miz:       Shzi 1 2 e e i 1 e ei2 1 e ei2 1 Siniz z z z z izi izi           Demak , shz=–isin iz. Biz quyida trigonometrik funksiyalarning ba’zi xossalarini keltiramiz Ushbu 1) 1 cos sin 2 2   z z 2)   2 1 2 1 2 1 Sinz Cosz Cosz Sinz z z Sin     $ $3)   2 1 2 1 2 1 Sinz Sinz Cosz Cosz z z Cos      4) , Cosz 2 z Sin       Sinz 2 z Cos       5)   Sinz z Sin     , Cosz z Cos   Bu formulalarning o’rinli bo’lishini ko’rsatish qiyin emas. W=Sinz va W=Cosz funksiyalarning ta’riflaridan foydalanib topamiz: 1 4 e 2 e 4 e 2 e 2 e e i2 e e z Cos z Sin iz2 iz2 iz2 iz2 2 iz iz 2 iz iz 2 2                              qolgan tengliklar ham shunga o’xshash isbotlanadi. W=Sinz toq funksiya,W=Cosz esa juft funksiya bo’ladi . Bu xossaning o’rinli bo’lishini W=Sinz,W=Cosz funksiyalarning ta’riflaridan bevosita kelib chiqadi . Trigonometrik funksiyalar davriy bo’lib, W=Sinz, W=Cosz funksiyalarning davri 2  ga, W=tgz, W=Ctgz funksiyalarning davri esa  ga teng . Haqiqatan , W=Sinz, funksiya ta’rifi hamda 1 e i2   bo’lishini etiborga olib topamiz:           )z( W Sinz i2 e e e 1 e e e i2 1 e ei2 1 2 z Sin 2 z W iziz i2izi2iz2zi2zi                   Demak,   Sinz 2 z Sin    Bu esa W=Sinz davriy funksiya va uning davri 2  ga teng bo’lishini bildiradi . W=tgz funksiya ta’rifidan foydalanib, ushbu               tgz e e e ei e e e e e e e ei e e e ei z tg iz iz iz iz i2 iz iz i i2 iz iz i zi zi zi zi                          tenglikka kelamiz. Demak, tg(z+  )=tgz . Shunga o’xshash W=Cosz, W=Ctgz funksiyalarning davriy funksiya ekanligi ko’rsatiladi. 1. W=Sinz va W=Cosz funksiyalar C z  da hosilaga ega bo’lib (Sinz)  =Cosz, (Cosz)  =–Sinz, bo’ladi . W=tgz funksiya           ,...1 ,0 k:2 k z: C z \ C z da hosilaga ega bo’lib$ $  z Cos 1 ' tgz 2  bo’ladi. W=ctgz funksiya   ,...1 ,0 k: k z: C z \ C z        da hosilaga ega bo’lib, ………………………………   z ctgz 2 sin 1  bo’ladi. Haqiqatan ham,     1 sin cos 2 2 2iz iz iz iz iz ize e e e z e i e i z i i                        1 cos sin 2 2 2 2 iz iz iz iz iz iz iz iz e e e e e e z e i e i z i                      Xuddi shunga o’xshash (3) va (4) formulalarning to’g’riligi ko’rsatiladi. Izoh. Haqiqiy argumentli x y x y cos , sin   funksiyalarning qiymatlari [–1,1] kesmada bo’lishini bilamiz. Kompleks argumentli z z cos, sin funksiyalarning qiymatlari modul jihatdan birdan katta bo’lishi ham mumkin: 1 2 2 1 cos    e e i$

Ko’rsatkichli funksiya trigonometric va giperbolik funksiyalar

20.09.2019

0

209.5 KB

Похожие