logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Алгебра
  4. Egri chiziq yoyining uzunligi. Egri chiziqni tabiiy parametrlash

Egri chiziq yoyining uzunligi. Egri chiziqni tabiiy parametrlash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45.5 KB
Скачать
Egri chiziq yoyining uzunligi. Egri chiziqni tabiiy parametrlash Reja: 1. Yoy uzunligining t a‘rifi. 2. Yoy uzunligini xisoblash uchun formula. 3. Yoy uzunligi uchun formulalar. 4. Egri chizi q ning tabiiy parametrlash. Ta‘rif.  chiziqning а  t  b yoyining uzunligi deb egri chiziqqa ichki chizilgan va uchlari (x(t 1 ), y(t 1 )) (t 1 =a, t 2 ...t n =b, t 1 <t 2 <...<t n ) nuqtalarda bo`lgan siniq chiziq uzunligining, siniq chiziq bo`g`inlari cheksiz kichraya borgandagi intilgan limitga aytiladi. TEOREMA. Silliq chiziqning xar qanday yoyi aniq uzunlikka ega . Agar egri chiziq r=r(t) tenglama bilan berilgan bo`lsa, a  t  b yoy uzunligi   b a dt t r S | &#39; | formula bilan xisoblanadi. ISBOT. Sinik chiziq uzunliginini egri chiziq tenglamasidan foydalanib quyidagi        k k k tr tr | | 1 ko`rinishda ifodalashimiz mumkin. Bu ifodani quyidagi ko`rinishda yozamiz:        k k k tr tr | | 1 =                     b a k k k k b a dt t r tr t t dt t r | &#39; | | | | &#39; | 1 +        k k k tr tr | | 1 -        k k k k tr t t | | 1 (2) Oxirgi tenglikning o`ng tomonidagi ikkinchi qo`shiluvchi integralning ta‘rifiga asosan yetarlicha kichik miqdordir. Uchinchi qo`shiluvchini esa quyidagicha yozamiz:           k t t k k t t k k k k dttrdttr 1 1 &#39;&#39;       b a k dt t r t r | &#39; &#39; | [a,b] kesmada r&#39;(t) vektor-funktsiya tekis uzluksiz bo`lgani uchun |r&#39;(t)-r&#39;(t k )|<  bo`ladi. Shuning uchun uchinchi qo`shiluvchini  b a dt  =(b-a)  ko`rinishda ifodalashimiz mumkin. Shunday qilib, siniq chiziq bo`g`inlari cheksiz kichraya borganda, yani t k -t k-1 ayirma 0 ga intilganda (2) tenglikda limitga o`tsak,   b a dt t r S | &#39; |ni olamiz. Bu tenglik teoremani isbotlaydi. Endi yoy uzunligini xisoblash formulalarini topamiz. 1. Agar  egri chiziq x=x(t), y=y(t), z=z(t) parametrik tenglamalar bilan berilgan bo`lsa, (1) ga asosan a  t  b yoy uzunligi     b a t t t dt z y x S 2 2 2 &#39; &#39; &#39; (3) formula bilan xisoblanadi. 2. Agar egri chiziq y=y(t), z=z(t) ko`rinishda berilgan bo`lsa yoy uzunligi     2 1 222 &#39; &#39; &#39;X X dx z y x S (4) formula bilan xisoblanadi. ESLATMA. ХОУ tekislikda yotuvchi tekis egri chiziqlar uchun (3) va (4) formulalarda z&#39;=0 bo`ladi. Egri chiziqni tabiiy parametrlash.  silliq egri chiziq r=r(t) vektor tenglama bilan berilgan bo`lsin.   t t dttrS 0 |&#39;| formula bilan aniqlanuvchi s(t) funktsiyani kiritamiz. Bu funktsiya quyidagi sodda geometrik ma`noga ega, yani |s(t)| miqdor [t 0 ,t] yoy uzunligidan iboratdir. s(t) funktsiya doimiy monotondir, chunki  0 | &#39; |   t r dt ds Shuning uchun egri chiziqda parametr sifatida s yoy uzunligini olish mumkin. Egri chiziqni bunday parametrlash tabiiy parametrlash deb yuritiladi. Egri chiziq tabiiy parametrlanganda urinmaning yo`naltiruvchi vektori r&#39;(s) birlik vektordan iborat bo`ladi, yani |r&#39;(s)|=1 Xaqiqatan ham &#39; &#39; s r dt ds dt dr dt ds   bo`lib, agar s&#39;=|r&#39;| ekanini eotiborga olsak, 1 dsdr kelib chiqadi. Adabiyotlar 1. Александров А.Д., Нецветаев Н.Ю. Геометрия. М.,Наука,1990. 2. Нарманов А.Я. Дифференциал геометрия. Т. Университет, 2003 3. Погорелов А.В. Дифференциальная геометрия. М.,1974. 4. Нарманов А.Я. ва бошқалар. Умумий топологиядан машқ ва масалалар тўплами. Т.Университет, 1996. Сборник задач по дифференциальной геометрии. Под ред. Феденко А.С. М., 1979 .

Похожие

Egri chiziq yoyining uzunligi. Hajmlarni hisoblash
Egri chiziqning yopishma tekisligi
Ikkinchi tartibli egri chiziqlar 2
Ikkinchi tartibli egri chiziqlar 2
Aniq integralning tadbiqlari