Пиримқул Қодиров ижоди - Литература - Рефераты

Пиримқул Қодиров ижоди

Загружено в:

09.09.2022

Скачано:

0

Размер:

74 KB

Пиримқул Қодиров ижоди Ð å æ à 1. Ï. Қ îäèðîâíèíã ûçáåê íàñðè ðèâîæèãà қ ûøãàí ùèññàñè. 2. Ï. Қ îäèðîâíèíã òàðæèìàè ùîëè. 3. Ï. Қ îäèðîâíèíã ùèêîÿ âà қ èññàëàðè. 4. Ï. Қ îäèðîâíèíã çàìîíàâèé ìàâçóäàãè ðîìàíëàðè. 5. Ï. Қ îäèðîâíèíã òàðèõèé ðîìàíëàðè. 6. Ï. Қ îäèðîâíèíã òàí қ èä÷èëèê âà àäàáè¸òøóíîñëèêäàãè ôàîëèÿòè. 7. Òàí қ èä âà àäàáè¸òøóíîñëèêäà Ï. Қ îäèðîâ èæîäèíèíã ûðãàíèëèøè

ÏÈÐÈÌ Қ ÓË Қ ÎÄÈÐÎÂ (1928 éèëäà òó ғ èëãàí) ÕÕ àñð ûçáåê àäàáè¸òè òàðèõèäà ¸çóâ÷è Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ ûçèãà õîñ ûðèí òóòàäè. Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ áèð қ àòîð áàäèèé àñàðëàð ÿðàòèø áèëàí àäàáè¸ò õàçèíàñèãà ûçèíèíã ñåçèëàðëè ùèññàñèíè қ ûøäè. Èæîäèé ôàîëèÿòè äàâîìèäà ó êûïëàá ìàçìóíäîð áàäèèé, òàðèõèé, èëìèé, òàðæèìà, ïóáëèöèñòèê àñàðëàð ÿðàòäè. Ùîçèðãè ûçáåê íàñðèíèíã éèðèê íàìîÿíäàëàðèäàí áèðè ¸çóâ÷è Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ 1928 éèëè Òîæèêèñòîí Ðåñïóáëèêàñèíèíã Ûðàòåïà òóìàíèäàãè Êåíã қ ûë қ èøëî ғ èäà òàâàëëóä òîïäè. Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâíèíã óðóøäàí êåéèíãè õûæàëèêíè èçãà ñîëèø éèëëàðèäà æàìîà õûæàëèãèäàí áîøëàíãàí ìåùíàò ôàîëèÿòè éûë қ óðèëèøè, ñûíã Áåêîáîä ìåòàëëóðãèÿ çàâîäèäà èøëàø áèëàí äàâîì ýòäè. 1951 éèëè Òîøêåíò Äàâëàò äîðèëôóíóíèíè òóãàòèá, ó Ìàêñèì Ãîðüêèé íîìèäàãè æàùîí àäàáè¸òè èíñòèòóòèíèíã àñïèðàíòóðàñèãà û қ èøãà êèðäè. “ Óðóøäàí êåéèíãè ûçáåê íàñðè ” ìàâçóñèãà îèä íîìçîäëèê èëìèé èøèíè ùèìîÿ қ èëäè. Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ 1954-1963 éèëëàð äàâîìèäà Èòòèôî қ ¨çóâ÷èëàð óþøìàñè қ îøèäà ûçáåê àäàáè¸òè áûéè÷à ìàñëàùàò÷è áûëèá èøëàäè. Ó 1965-1976 éèëëàðäà Ûçáåêèñòîí Ôàíëàð àêàäåìèÿñèíèíã Òèë âà àäàáè¸òè èíñòèòóòè êàòòà èëìèé õîäèìè âàçèôàñèíè áàæàðäè.

Àäèá èæîäèíèíã äåáî÷àñè òàëàáàëèê éèëëàðèäà ýúëîí ýòèëèá, òîëèáè èëìëàð ùà¸òèíè, è÷êè îëàìèíè áàäèèé àêñ ýòòèðãàí “ Ñòóäåíòëàð ” ùèêîÿñè 1950 éèëäà áîñìàäàí ÷è ққ àí ýäè . Ôà қ àò áó ùèêîÿ æóäà çàèô ìàø қ áûëãàíè ó÷óí ¸çóâ÷è Àáäóëëà Қ àùùîð óíè æóäà êåñêèí òàí қ èä қ èëãàí ý äè. Òàí қ èääàí òû ғ ðè õóëîñà ÷è қ àðãàí Ï. Қ îäèðîâ êàòòà èæîäèé ìåùíàò қ èëèá, 1958 éèëäà õóääè қ ó¸øëè êóíäà ìîìà қ àëäèðî қ áûëèá, ÷à қ ìî қ ÷à ққ àíäåê, ûçèíèíã áèðèí÷è éèðèê àñàðè – “ Ó÷ èëäèç ” ðîìàíèíè íàøðäàí ÷è қ àðàäè . “ Èëè қ ëèê ” äåá àòàëãàí ûøà äàâð ðóùèíè , ûçãàðèøë àðèíè, ÿíãèëèêëàðèíè ûçèäà ìóæàññàìëàøòèðãàí áó ðîìàí òåçäà êåíã êèòîáõîíëàð îììàñèíèíã âà ìàøùóð ¸çóâ÷èëàðíèíã ýúòèáîðèíè қ îçîíàäè. Õóñóñàí, 1959 éèëäà Ìîñêâàäà áûëèá ûòãàí Ûçáåêèñòîí àäàáè¸òè âà ñàíúàòè äåêàäàñè âà қ òèäà äóí¸ãà ìàøùóð қ îçî қ ¸çóâ÷èñè Ìóõòîð Àâåçîâ “ Ó÷ èëäèç ” ðîìàíèíè çàìîí ðóùèíè ùàìäà êèøèëàð ìàúíàâèé îëàìèíè ¸ð қ èí àêñ ýòòèðãàí àñàð ñèôàòèäà þ қ îðè áàùîëàãàí ýäè . Óíèíã êåòèäàí “ Æîí øèðèí ” , “ Êàéô ” , “ Îëîâ ” ùèêîÿëàðè , “ Áåø éèëëèêëàð ôàðçàíäè ” òûïëàìè , “ Қ àäðèì ” , “ Ýðê ” , “ Ìåðîñ ” ïîâåñòëàðè , “ Íàæî ò ” àôñîíà - ýðòàãè , “ Ñàðãóçàøòëàð ” , “ ßéðà èíñòèòóòãà êèðìî қ ÷è ” íîìëè қ èññà âà ùèêîÿëàð êèòîáëàðè û қ óâ÷èëàðãà òà қ äèì ýòèëäè . “ Ó÷ èëäèç ” , “ Îëìîñ êàìàð ” ðîìàíëàðèäà àäèá èæîäèé ìàùîðàòèíèíã ÷àðõëàíãàíëèãèíè êûðñàòèá , ûçáåê íàñðèíè áîéèòäè . Áó ùàð èêêè ðîìàí Ïèð èì қ óë Қ îäèðîâ èæîäèíèíã áàäèèé åòóêëèê äàðàæàñèíè áåëãèëîâ÷è àñàðëàðäèð.

Àéíè қ ñà, “ Қ îðà êûçëàð ” ðîìàíè 60- éèëëàð áîøèäàãè қ èøëî қ ùà¸òè ìàíçàðàëàðèíè , òóðìóø қ èéèí÷èëèêëàðèíè , ìóðàêêàáëèêëàðèíè , çèääèÿòëàðèíè ðûéè - ðîñò êûðñàòãàíëèãè áèëàí àæðàëèá òóðàäèãàí àñàð ýäè. Óíäà ùîçèðãè êóíëàðãà ùàìîùàíã ìóàììîëàð òàë қ èíèíè ùàì ó÷ðàòèø ìóìêèí ýäè. Õóñóñàí, ðîìàí ðàùáàðëèêäàãè, õûæàëèêäàãè êûçáûÿìà÷èëèêëàðíè, қ ûøèá ¸çèøëàðíè, êèøèëàð àõëî қ èäàãè òóáàíëèêëàðíè ùàìäà óëàðãà қ àðøè êóðàøóâ÷èëàð áîðëèãèíè î÷è қ -îéäèí ãàâäàëàíòèðèøè áèëàí äåÿðëè áàð÷à äàâðëàð ó÷óí äîëçàðáëèê қ èéìàòè êàñá ýòàäè. Õóääè “ Қ îðà êûçëàð ” ðîìàíèäàãè ùà¸ò çèääèÿòëàðèíè áóòóí êåñêèíëèãè áèëàí þçàãà ÷è қ àðèø éûëèäàí áîðèá , Ï . Қ îäèðîâ “ Ìåðîñ ” қ èññàñèäà ïàõòà åòèøòèðèøäàãè ìåùíàòíèíã î ғ èðëèãè , ìàøà ққ àòëàðã à âà ùàòòî ôîæåàëàðãà òûëè қ ëèãè òû ғ ðèñèäàãè ùà қ è қ àòíè ÷èíàêàì ñàíúàò âîñèòàëàðè îð қ àëè èôîäàëàøãà ìóâàôôà қ áûëäè. Ûç äàâðè ó÷óí ¸çóâ÷èíèíã áó èøè êàòòà æàñîðàò ùèñîáëàíàð ýäè. Óëêàí áàäèèé қ èéìàòãà ùàì ýãà áûëãàíëèãè ñàáàáëè “ Ìåðîñ ” қ èññàñè ¸çóâ÷èíèíã àäàá è¸ò ñîùàñèäàãè ýíã æèääèé þòó қ ëàðèäàí áèðè äàðàæàñèãà êûòàðèëäè. Àôñóñêè, áóíäàé õóëîñàíè Ï. Қ îäèðîâíèíã ìåòðî қ óðóâ÷èëàðè ùà¸òè ëàâùàëàðèíè, è÷êè äóí¸ñè қ èððàëàðèíè ¸ðèòãàí “ Ýðê ” қ èññàñè âà “ Îëìîñ êàìàð ” ðîìàíè ùà қ èäà àéòèø қ èéèíäåê òóþëàäè . Æóìëàäàí , “ Ýð ê ” қ èññàñèäà ìóàëëèôíèíã ìóùàááàò ñîùàñèäà ùàääàí òàø қ àðè êåíã

îçîäëèêêà ÷à қ èðèøè ìóíîçàðàëè òóþëñà , “ Îëìîñ êàìàð ” àñàðèäà øàùàð ùà¸òèíèíã æóäà êûï òîìîíëàðè , õóñóñàí , ìåòðî қ óðèëèøè , ¸øëàð òàðáèÿñè , òûé - ùàøàìëàðäàãè èñðîôãàð÷èëèêëàð , îèëàâèé ìîæàðîëàð êàá è ìàñàëàëàð қ àìðàá îëèíãàíè ùîëäà, óëàð ûçàðî óçâèé áèðëàøòèðèá þáîðèëìàãàíè î қ èáàòèäà ðîìàí êîìïîçèöèîí æèùàòäàí íîìóêàììàë ÷è ққ àí. Þ қ îðèäà òèëãà îëèíãàí қ èññà âà ðîìàíëàðíèíã äåÿðëè ùàììàñè çàìîíàâèé ìàâçóäà ýäè. 60-éèëëàðíèíã ûðòàëàðèäàí Ï. Қ îäèðîâ èæîäèäà ÿíãèëèê áûëãàí äðàìà âà òàðèõèé ðîìàí æàíðëàðèãà қ ûë óðàäè. ×óíîí÷è, ó äàñòëàá “ Èíñîô ” äðàìàñèíè ýúëîí қ èëèá êèøèëàð ýúòèáîðèíè ûøà äàâðëàð ó÷óí ìóùèì áûëãàí àõëî қ èé ìóàììîëàðãà æàëá ýòàäè âà ìàúíàâèé ñîôëèê , ãûçàëëèê ғ îÿëàðèíè èëãàðè ñóðàäè . Ôà қ àò àäèá íèíã áó àñàðè äðàìàòóðãèÿ ñîùàñèäàãè áèðèí÷è òàæðèáàñè áûëãàíëèãè, ÿúíè ìóêàììàëëèê äàðàæàñèãà êûòàðèëìàãàíëèãè ñàáàáëè ýçãó èíñîíïàðâàðëèê ғ îÿëàðè þêñàê æàðàíãäîðëèê êàñá ýòìàãàí ýäè. Ï. Қ îäèðîâíèíã ûçè àñîñ ýúòèáîðè áèëàí Øàð қ òàðèõè áûéè÷à ìóòàõàññèñ áûëãàíëèãè ñàáàáëè êåéèí÷àëèê óçî қ âà қ òëàð ìîáàéíèäà îíà õàë қ èíèíã ûòìèøè, êóðàøëàðè, қ îíëè ôîæèàëàðè, áóþê øàõñëàðè óíèíã äè ққ àòèíè ûçèãà æàëá қ èëàäè. Î қ èáàòäà, îëäèí “ Þëäóçëè òóíëàð ” ( ” Áîáóð ” ), êåéèí “ Àâëîäëàð äîâîíè ” àñàðëàðè áèëàí Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ ûçáåê ò àðèõèé ðîìàí÷èëèãèíè óñòîç

Îéáåêäàí ñûíã ÿíãè ïî ғ îíàãà êûòàðäè. “ Þëäóçëè òóíëàð ” ðîìàíèäà ¸çóâ÷è Çàùèðèääèí Ìóùàììàä Áîáóðäåê ìóðàêêàá òàðèõèé øàõñ ñèéìîñèíè ãàâäàëàíòèðäè . Òàðèõèé ôàêòëàðíè , ìàúëóìîòëàðíè ÷ó қ óð ûðãàíãàí ùîëäà áàäèèé àñàð çàìèðèãà , Áîáóð îáðàçèãà ñèíãäèðà îëèøãà ìóâàôôà қ áûëäè. Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ áó ðîìàíèäà Áîáóð è÷êè äóí¸ñèíè, áóòóí ìóðàêêàáëèãè, çèääèÿòëàðè áèëàí íàìî¸í қ èëèøãà èíòèëäè. Øóíäàí ñûíã ¸çóâ÷è “ Àâëîäëàð äîâîíè ” àñàðèíè “ Þëäóçëè òóíëàð ” ðîìàíèíèíã äàâîìè ñèôàòèäà ¸çäè . Èêêèí÷è ðîìàí ùàì áèðèí÷èñè ñèíãàðè òàðèõèé àñàð áûëèá, óíäà Áîáóð ìèðçî àâëîäëàðèíèíã äîâîíëàðè ìóðàêêàá ùà¸ò áîñ қ è÷ëàðèäà àêñ ýòãàí. Àñàðäà, àñîñàí, Áîáóðíèíã òûí ғ è÷ û ғ ëè Ùóìîþí ìèðçî âà íåâàðàñè Àêáàðøîù ùà¸òè ìàíçàðàëàðè æîíëàíòèðèëãàí. Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ óøáó àñàð ùà қ èäà қ óéèäàãèëàðíè ¸çàäè: “ Ìåí óøáó ðîìàííè êûï÷èëèê êèòîáõîíëàðíèíã òàëàáëàðèäàí êåëèá ÷è ққ àí ùîëäà ¸çäèì âà øó àñàðíè ÿðàòèø æàðà¸íèäà Õ Y- Õ YI àñð õàë қ èìèç òàðèõè , àäàáè¸òè , ìàäàíèÿòèíè ÷ó қ óð ûðãàíãàí ùîëäà àñàðèìäà àêñ ýòòèðäèì ” . Áó èêêè àñàð òàðèõèé ìàúëóìîòëàðãà æóäà áîé áûëãàí ùîëäà, áàäèèé æèùàòäàí áèðîç íî÷îðäèð. ¨çóâ÷è òàðèõèé àíè қ ôàêòëàðãà êàòòà ýúòèáîð áåðãàíè ùîëäà, àñàðíèíã áàäèèéëèãèíè þêñàêëèêêà êûòàðà îëìàãàí. Ãû¸êè ¸çóâ÷è áàäèèé àñàð ÿðàòèøíè ýìàñ, òàðèõèé êèòîá ¸çèøíè îëäèãà áèðëàì÷è ìà қ ñàä қ èëèá қ ûéãàíäåê òóþëàäè.

“ Àâëîäëàð äîâîíè ” àñàðè ÿ қ èíäà қ àéòàäàí “ Ùóìîþí âà Àêáàð ” íîìè áèëàí ÿíãè êèòîá ùîëèäà íàøðäàí ÷è қ àðèëäè . Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ àäàáèé èæîäíèíã ïóáëèöèñòèêàäåê îììàáîï æàíðèäà ùàì қ àëàì òåáðàòäè. Íàòèæàäà óíèíã èëê î÷åðêè “ Îèëàì èç ” 1953 éèëè ÷îï ýòèëäè . “ Õàë қ òèëè âà ðåàëèñòèê ïðîçà ” , “ Òèë âà äèë ” íîìëè èëìèé - îììàáîï èøëàðè àäèá âà îëèì èçëàíèøëàðè ìàùñóëèäèð . Àäèá ñöåíàðèéñè àñîñèäà çàíãîðè îëîâ çàùìàòêàøëàðè ùà қ èäà “ Ñåíèíã èçëàðèíã ” áàäèèé ôèëüìè қ ûéèëãàí . Àäèá òàðæèìîí ñèôàòèäà Ë.Òîëñòîéíèíã “ Êàçàêëàð ” , Ê . Ôåäèííèíã “ Äàñòëàáêè ñåâèí÷ëàð ” , Í . Òîìñåííèíã “ Èç ” , Õ . Äåðÿåâíèíã “ Қ èñìàò ” àñàðëàðèíè îíà òèëèãà ûãèðäè . “ Þëäóçëè òóíëàð ” ðîìàíè ó÷óí Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ 1982 éèëè Ùàìçà íîìèäàãè ðåñïóáëèêà Äàâëàò ìóêîôîòèãà ñàçîâîð áûëäè . Ïèðèì қ ó ë Қ îäèðîâ Ûçáåêèñòîí õàë қ ¸çóâ÷èñèäèð. À ä à á è ¸ ò ë à ð

Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ àñàðëàðè : 1. Ñàéëàíìà. Ó÷ æèëäëèê. Ò., Ғ . Ғ óëîì íîìèäàãè íàøðè¸ò, 1987-1988. 2. Àâëîäëàð äîâîíè. Ò., Ғ . Ғ óëîì íîìèäàãè íàøðè¸ò, 1989. Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ èæîäè ùà қ èäà : 3. Íîðìàòîâ Ó. Ùà қ è қ àòíèíã ìàøà ққ àòëè éûëè. (Ï. Қ îäèðîâ. “ Ñàéëàíìà ” ñèíèíã ó÷èí÷è æèëäèäà ). Ò ., Ғ . Ғ óëîì íîìèäàãè íàøðè¸ò , 1988. 4. Øåðìóùàìåäîâ Ï. Ïèðèì қ óë Қ îäèðîâ. (Àäàáèé ïîðòðåò). 5. Ò., Ғ . Ғ óëîì íîìèäàãè íàøðè¸ò, 1983. 6. www.ziyonet.uz

Похожие

Пиримқул Қодиров 5

Махтумқули ижоди (Махтумкули ижоди)

Махтумқули ижоди

Чўлпон ижоди

Зулфия ижоди