Adabiyot ta’limi bo’yicha davlat ta’limi standartiga sharh - Литература - Рефераты

Adabiyot ta’limi bo’yicha davlat ta’limi standartiga sharh

Загружено в:

11.09.2022

Скачано:

0

Размер:

33 KB

Adabiyot ta’limi bo’yicha davlat ta’limi standartiga sharh. Режа : 1.Umumiy o’rta ta’limning davlat ta’lim standartini ishlab chiqish prinsiplari haqida. 2Dasturning taribi va mazmuni. 3.Darslikka qo’yiladigan talablar. 4.oAdabiyot o’qitish metodikasi bo’yicha o’quv qo’llanmalar haqida ma’lumot.

Umumiy o’rta ta’limning davlat ta’lim standarti o’quvchilar umumta’lim tayyorgarligiga, sviyasiga qo’yiladigan majburiy minimal darajani belgilab beradi.Davlat ta’lim standarti ta’lim mazmuni, uning sifatini baholash tartibini belgilaydi.Ta’lim mazmunining o’zagi hududida faoliyat ko’rsatayotgan turli muassasalarda ta’limning barqaror darajasini ta’minlash sharti amalga oshiriladi.Davlat ta’lim standarti o’z mohiyatiga ko’ra o’quv dasturlari, darsliklar, qo’llanmalar, nizomlar va boshqa me’yoriy hujjatlarni yaratish uchun asos bo’lib xizmat qiladi.Umumiy o’rta ta’limning davlat ta’lim standarti o’zining tuzulishi va mazmuniga ko’ra davlat, huquq, maktab manfaatlari va vositalari muvozanatini aks ettiradi hamda eng asosiy o’quvchi shaxsi, uning intilishlari, qobiliyati va qiziqishlari ustuvorligidan kelib chiqadi. Ta’lim-tarbiya muassasalari oldiga muayyan ijtimoiy buyurtmalar qo’ygan davlat o’sha muassasalar tomonidan tayyorlangan kishilar egallashi lozim bo’lgan ijtimoiy-ma’naviy va inteltual-kasbiy xislatlarning minimal chegarasi,miqdori aniqlanishini talab qilishi tabiiy holdir.Davlat ta’lim standartlari ta’lim-tarbiya muassasi ma’lum bosqichning bitiruvchilari muayyan o’quv fani yuzasidan egallashlari shart bo’lgan bilim, ko’nikma, malaka va ma’naviy xislatlarning eng quyi miqdorini umumiy asoslovchi rasmiy pedagogik hujjatdir. Ta’lim tizimidagi barcha predmetlar ham davlat ta’lim standartiga bir xil parametrlar bo’yicha tushavermaydi.Ayrim o’quv predmetlarining standartlarini belgilashda o’zlashtirishi lozim bo’lgan bilim ustuvor o’rin tutsa, boshqasi uchun egallanadigan ko’nikma va malaka sistemasi muhim hisoblanadi.Estetik-ma’naviy yo’nalishdagi o’quv fanlarida esa ko’proq o’quvchilarning ruhiyati, qalbi, hissiyotlari olamining shakllantirishga e’tibor qaratiladi. Maktabda adabiyot bolalarga shuning uchun ham o’rgatiladiki, badiiy adabiyotsiz inson to’la ma’noda shaxs bo’lib shakllana olmaydi.Badiiy asarni o’qish, tushunish, ta’sirlanishi va tahlil eta olishiga qodirlik inson mka’naviyatidagi asosiy jihat bo’lmish o’zgani tushunish, uning tuyg’ularini his qilish, darddoshlik fazilatlarini shakllantiradi.Binobarin, madabiy ta’lim mezonlarini belgilashda boshqa predmetlar uchun asosiy bo’lgan zohiriy, tashqi

predmetlarga chalg’imaslik lozim bo’ladi.Chunki adabiyot tarbiyalanuvchi va ma’naviyatini, qalbini, tuyg’ularini shakllantirishga yo’naltirilgan faoliyat ekan, bu xislatlarni o’lchash mumkin tashqi o’lchamlarning o’zi yo’qligi hamisha yodda tutilishi lozim.Adabiy ta’lim uchun tarbiyalanuvchning nutq boyligi, farosat bilan so’zlay olishi, fikrni ravon ifodalash malakasini egallanganligi, badiiy asarlarni yod bilishi, o’rgangan asarlarni tahlil qil;ish salohiyati o’z holicha maqsad emas, balki barkamol shaxsni shakllantirishdek asosiy maqsadga erishish yo’lidagi vositadir. Standart qolip emas, balki erishilishi shart bo’lgan pedagogik marra.Adabiy ta’lim mezonlarini belgilashda matematik hisoblarga mutlaqo boy bermaydigan ma’naviy asoslar ustuvorligi ko’zda tutiladi.Shuningdek, adabiyot o’qitishda faqat tafakkurni o’stirishga, amaliy ko’nikmalarni rivojlantirishga emas, balki qalbni shakllantirishga, estetik didni tarkib toptirishga ko’proq e’tibor qaratiladi. Umumiy o’rta ta’lim bosqichi o’quvchilarining ruhiy-jismoniy xususiyatlari shundayki, ularga pand-nasihat qilish, aql o’rgatish kutilganidan teskari natija berishi mumkin.Ayni vaqtda, ezgu ma’naviy fazilatlar,go’zal insoniy amallar bevosita ko’rsatilsa va o’quvchilarga tiqishtirilmasdan tabiiy ravishda ularning ruhiyatiga singdirilsa, bu fazilat hamda amallar yoshlar tabiatining ajralmas xususiyatlariga aylanishi mumkin bo’ladi. Umumiy o’rta ta’lim maktab adabiy ta’limi jarayoning alohida bir soha hisoblanadi.Shuning uchun ham bu davrdan boshlab turli sinfdagi o’quvchilar oldiga aniq talablar majmuini qo’yish va turli bosqichlarning standart ko’rsatkichlarini konkret belgilash mumkin bo’ladi.Umumiy o’rta maktab bitiruvchisi badiiy matnni to’g’ri,tez ifodali o’qishi, o’rganilgan badiiy asar qahramoni holatini his etishi va hissiyotini o’zgalarga muayyan darajada yetkaza olishi, o’rganilgan badiiy asarning qahramonlariga xos eng muhim xarakter xususiyatlarini farqlash lozim bo’ladi. Davlat ta’lim mezonlarini ishlab chiqish va uni barkamol shaxs tarbiyasiga yo’naltirishda tarbiyalanuvchilarning tayyorgarligi darajasini aniqlash mexanizmini ishlab chiqish hal qiluvchi ahamiyatga ega.Tarbiya amaliyoti

sistemasi,pedagogika ilmi taraqqiyoti tarbiyalanuvchilar hozirligini aniqlashning xilma- xil vosita usullarini taqdim etmoqda. “Ta’lim to’g’rida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi”,Respublika hukumati tomonidan keyingi vaqtda qabul qilingan qarorlar o’quv fanlari bo’yicha Davlat ta’lim standarti ,o’quv dasturlari hamda boshqa o’quv-metodik vositalarni yanada takomillashtirishni taqozo etmoqda.Ta’lim-tarbiya muassasalari faoliyatini moliyaviy va moddiy texnik jihatdan ta’minlangan,uning oldiga muayyan ijtimoiy buyurtmalar qo’ygan davlat o’sha muassasalarning bitiruvchilari egallashi lozim bo’lgan ijtimoiy-ma’naviy va intellektual-kasbiy xislatlarning minimal miqdori qanday bo’lishini tayin etishdan manfaatdordir.Davlat ta’lim standartlari rasmiy pedagogik hujjat bo’lib,unda muayyan o’quv fani yuzasidan ta’lim mazmunining dastur va darsliklarida ifodalanishi lozim bo’lgan majburiy miqdori hamda shu fan bo’yicha muayyan sinf o’quvchilari egallashlari shart bo’lgan bilim,ko’nikma,malaka va ma’naviy xislatlar hajmi ilmiy asoslangan holda ko’rsatiladi. Adabiyot bo’yicha DTSda har bir sinf dasturi hamda darsliklaridan o’rin olishi,o’quvchilarga taqdim etilishi lozim bo’lgan ta’lim mazmuni va shunga muvofiq ravishda o’quvchilarda shakllantirilishi ko’zda tutilgan bilim,ko’nikma,malaka va ma’naviy sifatlarning minimal miqdori aks etadi.Umumta’lim maktablari uchun tayyorlangan didaktik vositalarda DTSda aks etgan shu miqdorga rioya etilishi majburiy hisoblanadi.Shunda ta’lim mazmuni o’quvchilarning aqliy va jismoniy imkoniyatlariga mos kelib ,ularning ruhiy- jismoniy va aqliy taraqqiyotiga ijobiy ta’sir qildi.DTSda u yoki bu sinfni bitirish uchun o’quvchi o’zlashtirishi shart deb hisoblangan bilim,ko’nikma va malakalar ham aks etadi. Adabiy ta’lim davlat standartida ta’lim jarayonida erishilishi lozim bo’lgan eng quyi ko’rsatkichlar aks etadi.Amalda bu ko’rsatkichlar hamisha standartdagidan birmuncha yuqori bo’ladi.Ta’lim jarayonida qatnashgan sog’lom bola uchun bilim,ko’nikma va malakalarni egallash bo’yicha qo’yilgan standart talablarini bajarish qiyinchilik tug’dirmaydi.Chunki bu talablar belgilanishida

o’quvchilarning ruhiy-jismoniy hamda intellektual imkoniyatlari hisobga olingan.Demak,standart talablari ma’lum o’quv fani bo’yicha o’quvchi erishishi shart bo’lgan minimal natijani aks ettiradi.Dasturda esa ta’lim mazmuni to’la beriladi.Binobarin,dastur talablari standart talablaridan yuqori bo’ladi.O’quv dasturioda tavsiya etilgan bilimlarni hamma o’quvchilar o’zlashtirishga majbur emas.Lekin biror sinfni muvaffaqiyatli bitirishni istagan o’quvchi bilim,ko’nikma va malakalarning minimal ko’rsatkichlari aks etgan DTS talablarini bajarishga majburdir.

Adabiyotlar 1.Karimov I. Yuksak ma’naviyat- yengilmas kuch. T., 2008 2.Barkamol avlod orzusiT.,2000. 3.Karimov N. XX asr adabiyoti manzaralari.T.: “O’zbekiston”,2008 4 .Zunnunov A. Hotamov N. Adabiyot o’qitish metodikasi. T., 1992 5 .Dolimov S. Ubaydullayev H. Adabiyot o’qitish metodikasi. T., 1967 6.Yo’ldoshev Q. Adabiyot o’qitishning ilmiy-nazariy asoslari. T., 1996 7 .To’xliyev B.Adabiyot o’qitish metodikasi.T., 2006. 8.Yo’doshev Q. Yoniq so’z. T.: “Yangi asr avlodi”, 2006.

Похожие

Adabiyot bo’yicha sinfdan va maktabdan tashqari ishlar

Til va adabiyot

Diniy-tasavvufiy adabiyot

Hayot va adabiyot

Adabiyot va mafkura