Adabiyot bo’yicha sinfdan va maktabdan tashqari ishlar - Литература - Рефераты

Adabiyot bo’yicha sinfdan va maktabdan tashqari ishlar

Загружено в:

11.09.2022

Скачано:

0

Размер:

42 KB

Adabiyot bo’yicha sinfdan va maktabdan tashqari ishlar Reja: 1. Sinfdan tashqari o’qish mashg’ulotlarida o’quvchilarni mustaqil mutolaaga o’rgatish usullari. 2.Adabiyot bo’yicha sinfdan tashqari ishlarning turlari. 3.Tayanch sinflarda sinfdan tashqari o’qishni tashkil etish usullari.

Maktabda sinfdan tashqari ishlarning ommaviy turlaridan biri to’garak mashg’ulotlaridir. Adabiyot to’garaklari o’quvchilarda badiiy ijodga qiziqish uyg’otishda, ularning fikrlash qobiliyatini kamol toptirish va dastur materiallarini puxta o’zlashtirishini ta’minlashda muhim rol o’ynaydi. O’quvchilarda badiiy adabiyotga, yozuvchining ijodiga qiziqish uyg’otish va o’stirish, ijodkorlik qobiloiyatini tarbiyalash va rivojlantirish to’garaklar oldiga qo’yilgan asosiy vazifadir. To’garak mashg’ulotlarida o’quvchilarning adabiy ijodkorlik, badiiy-ifodali o’qish, adabiy o’lkashunoslik faoliyatlarini o’stirishga e’tibor beriladi. Maktabda tashkil etiladigan adabiyot to’garaklari ifodali o’qish, adabiy- ijodiy va drama to’garaklaridan iborat bo’ladi. Ifodali o’qish to’garagiga ko’proq V-IX sinf o’quvchilari jalb etiladi va ularga turli janrdagi badiiy asarlarni ifodali o’qish qoidalari o’rgatiladi. Adabiy-ijoidiy to’garakdsa o’quvchilar ijodidan namunalar- she’r,hikoya,maqola,insho va dasturda sinfdan tashqari o’qishga tavsiya etilgan asarlar o’qib tahlil qilinadi. Shu yo’l ilan o’quvchilarda ijodkorlikka havas uyg’otiladi, asarni tahlil qilish malakasi tarbiyalanadi. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar konsepsiyasida o’quvchilar qiziqishiga suyanilgan holatda ularning darsdan bo’sh vaqtlarida o’quv-tarbioya jarayonini to’ldiradi va kengaytiradi. U o’quvchilarning mustaqil bilim olishlari uslubini o’zlashtirilishiga, ijodiy qobiluyatlarini, tashabbuskorligini oshirishga imkoniyat yaratadi. Sinfdan tashqari ishlarning o’ziga xosligi shundaki, u o’quvchilarning bo’sh vaqtlarini muvofiq uslublar vositasida jamoat foydasi uchun ommaviy,guruh, alohgida ish shakllari va uslublarini tashkil etadi. To’garak, klub dasturlarining rang-barangligi, ular mazmunidagi yangiliklar o’smir yigit- qizlarning shaxs sifatida shakllanishlari uchun yangi imkoniyatlar yaratadi. O’qituvchi o’quvchilarning sinfdan tashqari o’qish jarayonida mustaqil mutolaa qilishlari uchun kitob tanlashda asdarlarning badiiy-estetik jihatdan yuksak talablarga javob berishini alohida inobatga oladi.Kitob tavsiya etishda, bundan tashqari, sinf jamoasining bilim darajasi va dastur talablaridan kelib chiqib:

a) tarbiyaviy maqsad ko’zda tutiladi.Sunga binoan tanlangan asarlar orqali o’quvchilarni xalqimiz tarixida chuqur iz qoldirgan avlod-ajdodlarimiz, ona tabiat va undagi hayvonot olami, turli jonivorlarning yashash tarsi, o’simliklar dunyosi, tengdoshlarihayoti, kishilar o’rtasidagi oilaviy , axloqiy munosabatlar bilan tanishtirish mo’ljallanadi. B) asarlar janrining xilma-xilligi, mavzuning rang- barangligi c) o’quvchilarning yosh xususiyatlari, shxsiy qiziqishlari nazarda tutiladi. O’qituvchi kitob tavsiya qilishda qiz bolalarning ko’proq she’r yodlash, qo’shiq aytishga moyilligini, o’g’il bolalarning sarguzasht va fantastic asarlarga rag’batini to’g’ri tushunishi, shunga yarasha muomalada bo’lishi zarur. Milliy ma’rifiy ta’lim tarixidan ma’lumki, har qanday o’quv jarayonini quyidagi muayyan tizimga amal qiladi.. 1. o’quv topshirig’i. 2.o’quv-izlanuv faoliyati. 3. Nazorat bosqichi. 4. Baholash.. ta’lim jarayonida ulardan birortasiga yetarli e’tibor berilmasa yoki amal qilinmasa, o’rgatilayotgan bilimlarning o’zlashtirilishi haqida gap ham bo’lishi mumkin emas. Bu holat to’laligicha sinfdan tashqari o’qishga ham taalluqlidir. Karima Qosimova sinfdan tashqari o’qish jarayoniga o’z munosabatini bildirib “ Sinfdan tashqari o’qish sinfda o’qish bilan uzviy bog’liq ravishda uyushtiriladi. Sinfda o’qish sinfdan tashqari o’qish uchun zarur bo’lgan malakalarni shakllantiradi, adabiy-nazariy tushunchalarni o’rgatadi, til boyligini oshiradi. Sinfdan tashqari o’qish, o’z navbatida, qiziqarli, o’ziga jalb etadigan faoliyat bo’lib, umuman, bolalarning bilim doirasini boyitadi, qiyoslash uchun material beradi. Sinfda o’qish hayotga tayyorlash vositasi , sinfdan tashqari o’qish esa hayotning o’zidir.”. 1 Ta’lim-tarbiya jarayonida o’quvchilarning asarlarni mustaqil o’qishi muhim ahamiyatga ega. Bu ishning samarali bo’lishi esa, ko’p jihatdan o’quvchilarda kitobxonlik ko’nikmasini o’stirishga, kitob o’qishga qiziqish uyg’otishga bog’liq. Buning uchun o’qigan kitoblari bo’yicha kundalik yuritish, o’qiganlarini unda qayd qilib boorish o’quvchining doimiy vazifasi bo’lishi kerak.. Shunda, u tutgan kundaligidan dars jarayonida ham, ma’ruza qilishda ham , turli munozaralarda ham bemalol foydalanadi. O’quvchilarning asarlarni mustaqil o’qishi ustidan nazorat 1 Qosimova K. Boshlang’ich sinflarda ona tili o’qish metodikasi. T. “O’qituvchi” , 1985,87-bet

qilib boorish o’qituvchi zimmasidagi vazifadir. Bu, oddiy nazorat bo’lmay, o’quvchilarning o’z o’rtoqlari oldida so’zga chiqishi, o’qigan kitoblarida ifodalangan qiziqarli voqealar va obrazlar haqidagi o’z fikr-mulohazalarinigapirib berishga ko’maklashadigan, bolalarni kitob o’qishga da’vat qiladigan nazoratdir. O’quvchilarning qiziqarli ma’ruza, hikoylari ayrim hollarda o’ziga xos kitobxonlar konferensiyasiga aylanib ketishi kumkin. Mana shunda o’qituvchi olib brogan nazoratning samarali bo’lganligi yorqin ko’rinadi. Maktablar tajribasidan sinfdan tashqari o’qish darslari turli shaklda o’tkazilayotgani ma’lum. Ayrim maktablarda bu xil mashg’ulotlar bibliografiya, muhokama,sahnalashtirish, adabiy o’yinlar shaklida o’tkazilmoqda.. sinfdan tashqari o’qish darsini rejalashtirishda asarlarning janr jihatdan bir-biriga mosligiga e’tibor beriladi. Shu bilan birga, sinfdan tashqari o’qishda o’quvchilar yozuvchining o’ziga xos uslubi, asarning janr xususiyati bilan tanishtiriladi.Tayanch sinflarda adabiy o’yin, asarlarni sahnalashtirish, konsert, suhbat singari mashg’ulotlar uyushtiriladi. Lekin bu mashg’ulotlarda suhbat, munozara,konferensiya, seminar, maslahat asosiy o’rin tutadi. Tayanch sinflarda sinfdan tashqari o’tkaziladigan mashg’ulotlarga, sinf mashg’ulotlaridagi kabi, badiiy asarlardan tashqari, adabiy-tanqidiy maqolalarni, qobusnomalarni o’qish asosida tayyorgarlik ko’riladi. Suhbat, munozara bir yoki 2-3 asar yuzasidan bo’ladi. Adabiyot bo’yicha sinfdan tashqari ishlar ikki shaklda-adabiyot bayramlari va adabiy uyushmalar shaklida o’tkaziladi. Adabiyot bayreamlari bayramlarga bag’ishlab o’tkaziladigan adabiy kechalar, uchrashuvlar, tanlovlar,olimpiiadalar, o’yinlar, karnavallarlardan iborat bo’ladi. Adabiyot bayrami doimiy suratda o’tkazib boriladi. Bu bayramlarda kitob haftaligi,tanqidchi va yozuvchilar bilan uchrashuvlar, kitob ko’rgazmasi uyushtirish mumkin.Adabiy bayramlar, tanlovlar ma’lum reja va maxsus tayyorgarlik bilan o’tkaziladi. Shundagina ular ijodiy, tarbiyaviy xususiyat kasb etadi, tinglovchilar va tomoshabinlarda yoqimli kayfiyat uyg’otadi, bayram va tanlov ishtirokchilari o’z mehnatlaridan zavqlanadilar, ularda ijodiy ishga qiziqish tuyg’usi ortadi. Zotan, bularning barchasi o’quvchilarda o’z

ishlaridan qoniqish hissini tarbiyalashda muhim ahamiyatga egadir.Kitob ko’rgazmasi maktab kutubxon a xodimi, o’qituvchi va o’quvchilar ishtirokida tashkil etiladi. Ko’rgazmadagi kitoblar ehtoyotlik bilan saqlanadi. Buning uchun ko’rgazmaga maxsus kishi maslahatchi qilib tayinlanadi. Ko’rgazmadagi kitoblardan yozuvchilar ijoidi , obzor mavzular o’rganilayotgan jarayonda foydalaniladi.Ko’rgazma yangi,turli janr va mavzulardagi asarlar, xalq og’zaki ijodi namunalari bilan boyitib boriladi. Ko’rgazmalar mavhu jihatdan yangilanib turiladi. Masalan, “Abdulla Qodiriy-mashhur, el sevgan adib”, “ Erkin Vohidov-el suygan shoir” kabilar.

Adabiyotlar 1.Karimov I. Yuksak ma’naviyat- yengilmas kuch. T., 2008 2.Barkamol avlod orzusiT.,2000. 3.Karimov N. XX asr adabiyoti manzaralari.T.: “O’zbekiston”,2008 4 .Zunnunov A. Hotamov N. Adabiyot o’qitish metodikasi. T., 1992 5 .Dolimov S. Ubaydullayev H. Adabiyot o’qitish metodikasi. T., 1967 6.Yo’ldoshev Q. Adabiyot o’qitishning ilmiy-nazariy asoslari. T., 1996 7 .To’xliyev B.Adabiyot o’qitish metodikasi.T., 2006. 8.Yo’doshev Q. Yoniq so’z. T.: “Yangi asr avlodi”, 2006.

Похожие

Adabiyotdan sinfdan tashqari ishlar

Adabiyot ta’limi bo’yicha davlat ta’limi standartiga sharh

Til va adabiyot

Hayot va adabiyot

Adabiyot va mafkura