Suv havzalari va sohil qushlari. 7- sinf - Зоология - Учебники (по школьные предметы)

Suv havzalari va sohil qushlari. 7- sinf

Загружено в:

08.10.2019

Скачано:

0

Размер:

1709.619140625 KB

47-§. Suv havzalari va sohil qushlari47-§. Suv havzalari va sohil qushlari 7-sinf zoologiya darsligi asosida. 2017.7-sinf zoologiya darsligi asosida. 2017.

• Suv qushlari. Suv qushlari hayotining ko‘p qismini suvda suzib o‘tkazadi. Ularning barmoqlari orasiga parda tortilgan; oyoqlari biroz orqaroqda joylashgan bo‘ladi. Qushlarning pat va parlari zich joylashib, suv o‘tkazmaydigan tig‘iz qoplag‘ichni hosil qiladi.

• Qushlar dumg‘aza bezlari ajratib chiqaradigan yog‘simon suyuqlikni tumshug‘i bilan siqib olib, patlariga surtib turadi. Bu suyuqlik patlarga suv yuqtirmaydi, ularni qayishqoq va egiluvchan qiladi. Suv havzalarida yashovchi qushlarning ko‘pchiligi suvda chaqqon suzadi va sho‘ng‘iydi, ozig‘ini ham suvdan topadi. Suv qushlari quruqlikda sekin va beso‘naqay harakatlanadi.

• G‘ozsimonlar turkumi. Bu turkumga o‘rdaklar, g‘ozlar va oqqushlar kiradi. Ular tumshug‘ining qirrasi bo‘ylab har xil shakldagi muguz plastinkalar joylashgan; tumshug‘ining uchi esa kengaygan. G‘ozsimonlarning tuxumdan chiqqan jo‘jalari urg‘ochisi orqasidan ergashib yuradi.

• O‘rdaklar suv tubidagi balchiqni tumshug‘idagi muguz plastinkalari orqali sizdirib o‘tkazib, undan mayda jonivorlar va o‘simliklarni ajratib oladi. O‘rta Osiyo suv havzalarida yovvoyi o‘rdak, churrak, suqsun uchraydi. Yovvoyi o‘rdak erkagining boshi to‘q yashil, bo‘yni oq; urg‘ochisining tumshug‘i qizg‘ish, dumi oqish bo‘ladi. Ular kuzda qishlov joylariga uchib o‘ta boshlaydi. O‘rdaklar Osiyoning janubi, Shimoliy Afrika, Markaziy Amerika, shuningdek, o‘lkamiz janubidagi suv havzalarida qishlaydi. Erta bahorda daryolar bo‘yidagi qamishzorlar va qalin o‘tlar orasiga uya quradi. Yovvoyi o‘rdak, churrak, suqsun va boshqa o‘rdaksimon qushlar ovlanadi. Yovvoyi o‘rdak xonaki o‘rdakning naslboshisi hisoblanadi.

• G‘ozlar o‘rdaklarga nisbatan yirikroq; erkagi va urg‘ochisi bir xil rangda bo‘ladi. Ular o‘simliklar bilan oziqlanadi. Baquvvat tumshug‘i chetidagi o‘tkir muguz plastinkalari yordamida o‘simliklarni qirqib olib yeydi. O‘zbekistonda xonaki g‘ozlarning ajdodi bo‘lgan kulrang g‘oz in qurib, bola ochadi. Bu qush Amudaryo etaklarida va Zarafshon daryosining quyi oqimlarida uchraydi. Yevropa, Shimoliy Afrika, Janubi-Sharqiy Osiyo va O‘rta Osiyo suv havzalarida qishlaydi.

• Pingvinlar turkumi. Pingvinlarning qanoti kalta va ingichka bo‘lib, eshkakka aylangan. Oyoqlari tanasining keyingi qismiga birikkanligi uchun quruqlikda yurganida tanasini tik tutadi. Eshkak qanotlar yordamida ular soatiga 30 km tezlikda sho‘ng‘iy oladi. Antarktida, Tinch okean orollari, Avstraliya, Janubiy Amerika va Afrika sohillari da tarqalgan. Baliqlar va yirik qisqich baqasimonlar bilan oziqlanadi. Imperatorpingvinini ning bo‘yi 120 sm, vazni 45 kg keladi. Pingvinlar koloniya bo‘lib in quradi. Ular sovuqqa juda chidamli. Imperator pingvini qishda 60–70°C sovuqda tuxum qo‘yib, bola ochadi.

• Sohil qushlari. Sohil qushlari suv havzalarining sayozliklari, sohil yaqini va botqoqliklarda oziqlanadi. Ko‘pchiligining bo‘yni va oyoqlari uzun bo‘ladi. Shuning uchun ular sayozliklarda va balchiqda yaxshi yuradi; tumshuqlari yordamida ozig‘ini oladi; lekin suvda suzolmaydi.

• L a y l a k s i m o n l a r t u r k u m i. Laylaklar ancha yirik, oyoqlari va tumshug‘i uzun qushlar. Oq laylakning qanotlari keng va qora bo‘ladi. Uzun oyoqlari ularga balchiqda bemalol hara katlanishiga imkon beradi. Oq laylak yirik daraxtlarning shoxlariga yoki eski binolarning tomiga uya quradi; baqalar, sichqonlar, turli hasharotlar va kaltakesaklar bilan oziqlanadi. U juda foydali qush bo‘lgani va soni kamayib ketganligi uchun muhofaza qilinadi.

Savol va topshiriqlar • Suv qushlarining suv muhitiga moslanish xususiyatlari nimadan iborat? • Nima sababdan suv qushlarining patlari suvda ivib qolmaydi? • G‘ozsimonlar suv tubidagi balchiqdan oziq topishga qanday moslashgan? • Pingvinlar gavdasi qanday tuzilgan? • Sohil qushlarining tuzilishi yashash muhitiga qanday moslashgan? • Laylaklar qanday hayot kechiradi?

Похожие

Qushlarning xilma-xilligi voha va cho‘l qushlari. 7- sinf

Gidroid poliplar sinfi chuchuk suv gidrasi. 7- sinf

Parrandachilik. 7- sinf

Qo‘lqanotlilar va kemiruvchilar turkumlari. 7- sinf

Toshbaqalar va timsohlar turkumlari. 7- sinf