Fonetik hodisalar. So‘zlarda tovush ortishi 5-sinf - Лингвистика - Учебники (по школьные предметы)

Fonetik hodisalar. So‘zlarda tovush ortishi 5-sinf

Загружено в:

01.03.2023

Скачано:

0

Размер:

12378.06640625 KB

1FONETIK HODISALAR. SO‘ZLARDA TOVUSH ORTISHI

2 Topshiriq. Matnni diqqat bilan o‘qing. O’zbekni mashhur qilgan “Allapinin” Inson organizmida har bir a’zoning alohida o‘rni bor. Aytaylik , miya fi krlash, borliqni anglashda asosiy sanalsa, ko‘z bajarayotgan vazifani hech bir mubolag‘asiz hayot ramziga muqoyasa qilish mumkin. Lekin vujudimiz ichra shunday bir a’zo borki, uning holati, umuman, inson tirikligini ifoda etadi. Bu – yashashni ta’minlaydigan a’zo, ya’ni yurakdir.

3O‘zbekiston olimlari yurak xuruji kasalliklariga malham bo‘ luvchi “Allapi nin” degan preparatni kashf etishdi. Uning ixtir o qilinishiga o‘n yildan ziyod vaqt ketdi. Yer yuzidagi mut axassislarning tan olishi, dorini sanoat asosida ishlab chiqarishga ham undan kam vaqt sarfl anmadi. O‘zbekiston kimyogarlari va kardiologlarining hamkorlikda o‘tkazg an tajribalari, tinimsiz izlanishlari natijasida ana shu preparat insoniyatga tuhfa etildi. Kashfi yotchi olimlar ilm-fan sohasidagi yuksak mukofot – Beruniy nomidagi davlat mukofoti bilan taq dirlandilar. (Sh. Jabborov)

4Munosabat bildiring. 1. Mashhur tabib bobomiz Ibn Sino haqida nimalarni bilasiz? 2. Inson tanasida yurak faoliyatining o‘rni qanchalik deb o‘ylaysiz? Siz qaysi sohada kashfi yot qilishni xohlar edingiz?

5Lug‘at: preparat – dori-darmon; kardiolog – yurak shifokori; xuruj – kasallikning kuchayishi; malham – davo bo‘ladigan narsa; muqoyasa – qiyoslash, solishtirish

TOVUSH O‘ZGARISHI HOLATLARI TOVUSH ORTISHI . TOVUSH TUSHISHI TOVUSH ALMA SHISHI

7Tilimizda quyidagi kabi tovush ortishi hodisalari uchraydi. Bular yozuvda aks etadigan tovush ortishi hodisalaridir: – bu, shu +- ga, -da, -dan → bunga, shundan (- n tovushi ); – mavzu+ -ing → mavzuying (- y tovushi ). Ba’zi tovush ortishi hodisalari faqat talaffuzda sodir bo‘ladi: – orzu, insho kabi so‘zlarga egalik qo‘shimchasi qo‘shilganda y tovushi qo‘shib aytiladi, yozilmaydi ( orzuyim emas, orzum ); – yonma-yon kelgan unlilar orasida ba’zan y undoshi qo‘shib aytilsa ham, yozilmaydi. Masalan: material, tabiat, biologiya, maishat, teatr, aeroport va hokazo.

8“ O‘zbekni mashhur qilgan “Allapinin” matnidagi ajratilgan so‘zlarni ko‘chiring. Qanday tovush o‘zgarishlari sodir bo‘layotganini aniqlang. Masalan: o‘rni – i tovushi tushgan, yozuvda aks etgan.

10Uyga vazifa .

11Uyga vazifa. ia, io, ai, oi, ea kabi yonma-yon keladigan unlilar ishtirok etgan 10 ta so‘z yozing va ular ishtirokida gaplar tuzing

12E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!!

Похожие

So‘zlarda tovush tushishi 5-sinf

So‘zlarda tovush almashishi 5-sinf

Asos va qo’shimchalar imlosi 5-sinf

Maqollar 5-sinf

Iboralar 5-sinf