Asos va qo’shimchalar imlosi 5-sinf - Лингвистика - Учебники (по школьные предметы)

Asos va qo’shimchalar imlosi 5-sinf

Загружено в:

01.03.2023

Скачано:

0

Размер:

14527.852539062 KB

15-SINF ONA TILI DAR SLIGI A SOSIDA TAYYORLANDI

261-dars. A SOS VA QO‘SHIMCHALAR IMLOSI

3Topshiriq. Nuqtalar o‘rniga kerakli tovush yoki qo‘shimchani qo‘yib, matnni o‘qing. Nega aynan shu qo‘shimcha yoki tovushni qo‘yganingizni izohlashga harakat qiling.

Baliqlarda aql bormi? • Ko‘pchilik baliqlarning no‘xatdek…(- kina ,- gina ) miyasi bor, ular kun bo‘yi u yoqdan bu yoq…(- qa ,- ga ) suzishdan boshqani bilmaydi, deb o‘ylaydi. O‘zimiz ham “Nemoni izlab” multfi lmidagi Dori kabi “ baliqlar xotirasi atigi 3 soniyadan iborat, shu bois ular o‘zlarining kichik akvariumlarini o‘zlari uchun qayta-qayta kashf etadilar” deb hisoblay- • miz. Aslida, shu…( n, m )daymi? 4

• Avstraliyalik olim Kulum Braun baliqlar ko‘pchilik o‘ylagandan ko‘ra aqlliroq jonivor ekani va xotira maydoni kengl i…(k g)ini is- • botlab bergan. • To‘g‘ri, baliqlarning miyasi kich…(-kina, -gina) bo‘lishi mumkin. Lekin ularning miyasini tana hajmi va og‘irli…(k , g)i bilan taqqos lab • ko‘rilsa, miyaning nisbatan katta ekani bilinadi. Masalan, Afrika suv- larida yashaydigan uzun burunli fi lbaliq miyasi bu jihatdan boshqa baliqlarga nisbatan ustun turadi. 5

Baliqlar xotirasi bo‘yicha olib borilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, juda ko‘p baliqlar bir necha oydan bir necha yilgacha bo‘lgan ma’lumotni esda saql... (a, o)vchi bo‘lar ekan. Masalan, kanal laqqachasi o‘ziga yemish berib yurgan odamning ovozini 5 yildan keyin ham esla…(-gan,-kan,-qan)i yoki tillarang tovonbaliq o‘ziga ozuqa beriladigan idishni bir yildan keyin ham tani…(- qan, -gan, -kan)i olimlar tomonidan qayd etilgan. 6

7Munosabat bildiring. 1. Baliqlarning shunday ajoyib xususiyatlarga egaligini avval ham bilarmidingiz? 2. Qaysi baliq miyasi hajm jihatidan boshqa baliqlar miyasidan ustun turadi? 3. Matnning so‘nggi gapiga mos biror maqol ayta olasizmi? Masalan: Toqatliga tog‘lar egar boshini, Toqatsizning birovlar yer oshini. ( O‘zbek maqoli )

8227-mashq. Fonetik hodisalar, ya’ni so‘zlarda tovush tushishi, tovush ortishi va tovush almashishi hodisalari haqida o‘rganganlaringizni yodga oling. Yozuvda aks etadigan o‘zgarishlar haqida fi krlashing. Matndagi qaysi so‘zlarda shunday o‘zgarishlar kuzatildi? Ularni daftaringizga yozing. Masalan: no‘xatdek + -kina, -gina → no‘xatdekkina

91. a unlisi bilan tugagan fe’llarga -v, -q, -qi, -vchi qo‘shimchalari qo‘shilganda, a unlisi o aytiladi va yoziladi: sayla – saylov, qayna – qay noq, sayra – sayroqi. Shuningdek, o‘qi – o‘quv, sovi – sovuq, to‘qi – to‘quvchi so‘zlarida i unlisi u ga aylanishi mumkin. 2. g tovushi bilan boshlanuvchi qo‘shimchalar 3 xil aytiladi va yoziladi: borgan, eshikka, chiqqach. Eslatma: bargga, tog‘ga, og‘gan, sig‘guncha, pedagogga kabi so‘zlar, qanday aytilishidan qat’i nazar, asliday yoziladi.

10. 1-guruh tovush tushishi, 2-guruh tovush ortishi, 3-guruh tovush almashishi hodisasiga misollar yozsin. 5 daqiqa ichida kim ko‘p so‘z yozadi? .228-mashq. Uch guruhga bo‘lining.

11229-mashq. Berilgan so‘zlarni asos va qo‘shimchalarga ajrating. Kitobxon, sinov, bo‘yoq, og‘riq, tilak , kubogi, yo‘g‘i, oltov, chirilla, shovulla .

12Uyga vazifa

13Berilgan gaplarni ko‘chiring. Tovush o‘zgarishiga uchragan so‘zlarning tagiga chizing. 1. Bilаgi zo‘r birni yiqаr, Bilimi zo‘r mingni yiqаr. 2. Onа yurting – оltin bеshiging. 3. Xalqqa ergashgan haqqa yetishadi. 4. Vаtаning tinch – sеn tinch! 5. Ilm – dilning chirog‘i, Maktab – ilm chorbog‘i. 6. Taom egasi bilan totli .

14E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!

Похожие

Unlilarining talaffuzi va imlosi 5-sinf

Ismlar ma’nosi va imlosi 5-sinf

Bosh harflar imlosi 5-sinf

Qo'sh undoshlar talaffuzi va imlosi 5-sinf

Qator undoshlar talaffuzi va imlosi 5-sinf