Texnikaning asosiy konstruktiv elementlari. Texnikaning ishchi organlari 5-sinf - Техника и технология - Учебники (по школьные предметы)

Texnikaning asosiy konstruktiv elementlari. Texnikaning ishchi organlari 5-sinf

Загружено в:

19.04.2023

Скачано:

0

Размер:

1938.5 KB

5-sinf texnologiya darsligi asosida 4-mavzu:

Hayotimiz davomida turli xil mashina va mexanizmlarga duch kelamiz. Biz ular bilan hamma joyda uchrashamiz: transportda, uyda, ishda. Mashina o‘z vazifasini bajara olishi uchun ishchi (ijrochi) organi bo‘ladi.

Uning tuzilishi mashinaning vazifasiga va ishlash sharoitiga bog‘liqdir. Masalan, ventilatorning ishchi organi – parragi, ekskavatorning ishchi organi – kovshi, avtomobilning ishchi organi – g‘ildiraklari hisoblanadi.

Mashinalar ishchi organlari yordamida ko‘zlangan foydali ishlarni bajaradi. Mashinaning ishchi organini dvigatel harakatga keltiradi. Harakat dvigateldan ishchi organga maxsus uzatmalar orqali o‘tadi.

Bu jarayonda ko‘proq mexanik uzatmalardan, ya’ni tasmali, zanjirli, tishli, chervyakli, friksion va reykali uzatmalardan foydalaniladi.

Tasmali uzatma – mashina mexanizmlarida aylanma harakatni bir valdan ikkinchi valga tasma yordamida uzatuvchi mexanizm.

Tasmali uzatma vallarga oʻrnatilgan shkivlar va tasmalardan iborat. Tasmalar tipiga qarab yassi, ponasimon, doiraviy kesimli va boshqa tasmali xillarga boʻlinadi.

Zanjirli uzatma – bir valdan ikkinchi valga aylanma harakatni uzatuvchi zanjirli mexanizm. U ikkala valga mustahkam о‘ rnatilgan tishli g‘ildiraklar (yulduzchalar)ga kiydirilgan berk zanjir halqadan iborat bo‘ladi.

Tishli uzatma – aylanma harakatni ilgarilanma harakatga yoki aksincha aylantirib beradigan, yo boʻlmasa, aylanma harakat uzatadigan 3 zvenoli mexanizm. Tishli uzatmaning silindrik, konussimon, toʻlqinsimon va boshqa shaklli turlari boʻladi.

Chervyakli uzatma – vint (chervyak) va u bilan ilashadigan chervyak gʻildiragi vositasida ayqash vallarga aylanma harakat uzatadigan mexanizm. Harakat chervyakdagi trapetsional rezba bilan gʻildirakning yoysimon tishlari orasidagi ilashish kuchi natijasida uzatiladi.

Chervyak rezbasining kirimlar soniga k о‘ ra bir, ikki va toʻrt kirimli, rezba oʻrami shakliga koʻra arximed spiralli, botiq profilli va boshqa xillarga boʻlinadi.

Friksion uzatma (diskli, silindrli, konusli) – oʻqlari parallel va kesishuvchi vallar orasida harakatni uzatish, aylanma harakatni vintli va ilgarilanma harakatga aylantiruvchi mexanizm.

Reykali uzatma – aylanma harakatni ilgarilanma (yoki teskarisi) harakatga aylantirish uchun xizmat qiladigan mexanizm. U silindrik tishli g‘ildirak va tishli reykadan tashkil topgan. Agar harakatning uzatilishi suyuqlik yoki gazlar ishtirokida amalga oshsa, bunday uzatmalar gidravlik yoki pnevmatik uzatmalar deyiladi.

Похожие

Texnika turlari. Texnikaning klassifikatsiyasi va tavsiflari 5-sinf

Mexatronika haqida tushuncha. Oddiy mexanizmlar 5-sinf

Pardozlash ishlari 5-sinf

Duradgorlik buyumlari detallarini 5-sinf

Transport vositalarini konstruksiyalash va modellashtirish 5-sinf