Qo‘l ishlari uchun asbob-uskunalar va ulardan foydalanish tartibi 5-sinf - Техника и технология - Учебники (по школьные предметы)

Qo‘l ishlari uchun asbob-uskunalar va ulardan foydalanish tartibi 5-sinf

Загружено в:

19.04.2023

Скачано:

0

Размер:

2467.5 KB

5-sinf texnologiya darsligi asosida 34-mavzu: Asbob-uskunalar va ulardan foydalanish

Asbob-uskunalar nima? Ularga nimalar kiradi? Tikuvchilik buyumini tikishda andaza orqali bichib olingan buyumni oldin qo‘l choklari yordamida, so‘ngra mashina choklari bilan birlashtiriladi. Qo‘l choklaridan bezak choklarini tikishda, buyumning etak yoki yeng qismini qayirishda foydalaniladi. Qo‘l choklarini tikishni o‘rganishdan avval qo‘l ishlarida ishlatiladigan asbob- uskunalar va ulardan foydalanish tartibini bilib olishimiz kerak bo‘ladi.

Buyumning sifatli tikilishida tikuv jihozlarining ahamiyati katta. Ishning sifati, ishchining ish unumi, ish qobiliyati va kayfiyati ko‘p jihatdan asbob va moslamalarning to‘g‘ri tanlanishiga bog‘liq. Asbob va moslamalar kiyim tikiladigan gazlama va bajariladigan ishlarning xiliga qarab tanlanadi. Qo‘l ishlarini bajarish uchun qulay bo‘lgan, ya’ni ish asboblari va materiallarning joylashishiga moslashgan ish stoli kerak bo‘ladi. Ish stuli ham o‘tirish uchun noqulaylik keltirib chiqarmasligi kerak.

Ish joyida to‘g‘ri o‘tirish qoidalari 1. Stulda o‘tirganimizda oyoqlarimiz yerga tegib turishi kerak, aks holda qon aylanishi buzilishi mumkin. 2. Qaddimizni to‘g‘ri tutib, boshimizni biroz egib ishlashimiz lozim. 3. Ishlayotganda muk tushib olmang. 4. Tirsaklarimizni bukkan holda, lekin ularni stolga qo‘ymasdan ishlashimiz lozim. 5. Bajarayotgan ishimiz bilan ko‘zlarimiz orasidagi masofa 30 cm bo‘lishi talab etiladi. 6. Ish stolimizga yorug‘lik chap tomondan yoki to‘g‘ridan tushib turishi kerak.

Tikish jarayonida kerakli bo‘ladigan ish qurollari: masshtab chizg‘ichi, qalam, qog‘oz qirqish uchun qaychi, gazlama qirqish uchun qaychi, tikuvchilik bo‘ri, nusxa tushiruvchi qog‘oz, ignalar to‘plami, iplar to‘plami, santimetrli tasma, to‘g‘nag‘ich, angishvona.

Qiziqarli ma’lumot Z а m о n а viy q а ychining birinchi а jd о di q а dimgi М isr x а r о b а l а rid а n t о pilg а n. Butun m е t а ll а r bo‘l а gid а n yas а lg а n bu q а ychil а rning yar а tilish s а n а si er а mizd а n а vv а lgi XVI а srg а b о rib t а q а l а di. H о zirgi ko‘rinishd а gi q а ychil а r es а L ео n а rd о d а Vinchi t о m о nid а n i х tir о qiling а n.

Santimetrli tasma – yumshoq va egiluvchan bo‘lishi, lekin cho‘ziluvchan bo‘lmasligi kerak. Bu o‘lchov tasmasi gavdadan yoki biron-bir buyumdan o‘lchov olishda hamda gazlamaning uzunligi va enini o‘lchashda ishlatiladi. Santimetrli tasma, odatda, 150 cm bo‘lib, har 0,5 cm oralig‘ida tegishli belgisi bor. Nusxa oluvchi (kalka) qog‘oz – buyumdan nusxa olish uchun foydalaniladi. Chizg‘ich – chizma chizishda, andaza tayyorlashda, qisqa o‘lchovlarni olishda, izma ilmoq va tugma o‘rnini belgilashda foydalaniladi.

Qog‘oz qirqish uchun qaychi – andazaning asosiy qismi va detallarini qirqishda foydalaniladi. Gazlama qirqish uchun tikuvchilik qaychisi – gazlamalarni bichishda ishlatiladigan maxsus qaychilar 8 raqamli bo‘ladi. Qaychining raqami bajariladigan operatsiyaga va bichiladigan gazlamaga qarab tanlanadi. To‘g‘nag‘ich va ignalar – 3–4 cm uzunlikda bo‘ladi. Ular ingichka, o‘tkir, silliq bo‘lishi lozim. Gazlamaga andazani joylashtirishda, gazlama detallarini vaqtincha birlashtirishda ishlatiladi.

Tikuvchilik bo‘ri – andazani gazlamaga joylashtirib bichishda ishlatiladi. Qo‘l ignalari – ignalar har xil qalinlikda va uzunlikda bo‘ladi. Gazlamaning yupqaqalinligiga, chok turiga qarab igna tanlanadi. Furnitura buyumlarini birlashtirishda, kalta qaviqqatorda ingichka ignadan, yengli qaviqqatorlarda qalin ignadan foydalaniladi. Angishvona – qo‘lga igna kirib ketmasligining oldini oladi. O‘rta qo‘lga taqiladi. Angishvona barmoqdan tushib qolmasligi yoki uni siqmasligi kerak. Asosan, qalin buyumlarga qaviqqator solinganda ishlatiladi. Angishvona tubli va tubsiz bo‘ladi. Ayollar va bolalar kiyimini qo‘lda tikishda tubli angishvona, ustki kiyimlarni tikishda tubsiz angishvonadan foydalaniladi.

Dukcha – burchakli, shakldor chokli buyumlarni ag‘darib uchini chiqarishda ishlatiladi. Choklarni uzib bergich – asosan, qo‘l va mashina choklarini tozalab, uzib berishda ishlatiladi. Iz tushirgich – detallar konturini qog‘ozdan qog‘ozga yoki kartonga, gazlamadan qog‘ozga ko‘chirishda, vitochka, cho‘ntak, taxlama va boshqa chiziqlarni ko‘chirishda ishlatiladi. Maneken – tikilayotgan va tayyor kiyimlarning to‘g‘riligini tekshirish uchun ishlatiladi.

Texnika xavfsizligi qoidalari 1. Ishni boshlashdan avval ignalarning sifatiga ahamiyat bering. Uchi to‘mtoq, egilib qolgan, singan ignalarni tashlab yuboring. Kerakli ignani olib, qolganini idishga joylab qo‘ying. 2. Buyumni tikishda o‘ngdan chapga qarab boshlang. Igna va to‘g‘nag‘ichni og‘zingizga solmang. Kiyimingizga to‘g‘namang. Maxsus yostiqchaga to‘g‘nab qo‘ying. 3. Qaychini ish stolining o‘ng tarafiga qo‘ying. Uzatganda bandi bilan uzating. 4. Ish jarayoni tugagach, igna va to‘g‘nag‘ichlarni sanab, maxsus idishga joylashtiring. Qaychini g‘ilofiga joylashtiring.

Qiziqarli ma’lumot Birinchi po‘l а t ign а Х it о yd а yas а lg а n. Er а mizd а n а vv а lgi III а srd а а ngishv о n а h а m Х it о yd а k а shf etilg а n. Ма vrit а niya (q а dimgi А frik а ning shim о li g‘ а rbiy hududl а ri, hozirgi J а z о irning g‘ а rbiy hududi v а Ма r о k а shning sh а rqi) q а bil а l а ri bu ixtirol а rni G‘ а rbg а о lib b о rg а n. Ign а l а rning о mm а viy ishl а b chiq а rilishi m еха niz а tsiyal а shg а n s а n оа t yord а mid а 1785- yild а yo‘lga qo‘yilg а n.

Похожие

Qo‘l choklari. Qo‘l choklaridan namunalar tikish 5-sinf

Pardozlash ishlari 5-sinf

Asbob-uskuna va moslama turlari 5-sinf

Asbob-uskuna, moslama va stanok turlari 5-sinf

Asbob-uskuna va moslamalar. Xavfsizlik texnikasi qoidalari 5-sinf