Turkiy yozma adabiyot. 7 - sinf - История - Учебники (по школьные предметы)

Turkiy yozma adabiyot. 7 - sinf

Загружено в:

23.10.2019

Скачано:

0

Размер:

2422.267578125 KB

7-sinf O’zbekiston tarixi darsligi asosida 27-mavzuTurkiy yozma adabiyot

Turkiy yozma adabiyot. X–XII asrlarda Movarounnahr va Sharqiy Turkistonda turkiy xalqlarning qadimdan davom etib kelayotgan og‘zaki adabiyoti bilan bir qatorda, yozma adabiyot yuzaga keladi.

Qator yirik asarlar bitildi. Ulardan eng nodirlari Yusuf Xos Hojibning “Qutadg‘u bilig”, Mahmud Koshg‘ariyning “Devonu lug‘otit–turk” , Ahmad Yugnakiyning “Hibat ul-haqoyiq”, Ahmad Yassaviyning “Hikmat” kabi asarlaridir.

Bu davr turkiy adabiy tili eski o‘zbek va uyg‘ur tillarining vujudga kelishida ham muhim bosqich bo‘ldi.

Mahmud az-Zamaxshariy. Abulqosim Mahmud az- Zamaxshariy 1075-yilda Xorazmning Zamaxshar qishlog‘ida dunyoga kelgan. Mahmud az- Zamaxshariy

Mahmud Zamaxshariy turli soha ilmlariga oid 50 dan ortiq asarlar yozib qoldirdi. Ayniqsa, uning arab tili fonetikasi va morfologiyasiga bag‘ishlangan “Al- Mufassal”, Qur’oniAl-Kashshof” asari karim tafsiriga oid musulmon olamida mashhurdir.

Qohiradagi dunyoga dong‘i ketgan Al-Azhar diniy dorilfununining talabalari hozir ham “Al-Kashshof” asosida Qur’oni karimni o‘rganadilar.Qohiradagi Al-Azhar diniy dorilfununi

U tarixdagi birinchi ko‘p tilli lug‘at – arabcha-forscha-turkiy lug‘atning asoschisi bo‘lgan. Mahmud Zamaxshariy 1144-yilda Xorazmda vafot etgan.

1995-yilda O‘zbekistonda Mahmud Zamaxshariyning 920 yilligi keng nishonlandi.

Yusuf Xos Hojib. Turkiygo‘y adib, mutafakkir va davlat arbobi bo‘lgan Yusuf Xos Hojib (XI asr) “ Qutadg‘u bilig” dostonining muallifidir.

Mahmud Koshg‘ariy. Olimning to‘liq ismi Mahmud K о shg‘ariy ibn Husayn ibn Muhammad. 1072-yil dunyoga mashhur asari “Dеvоnu lug‘оtit turk” (“Turkiy so‘zlar dеvоni”)ni yozib tugatdi. Mahmud Kоshg‘ariy turkiy xalqlarning tili, madaniyati, etnografiyasi va folklorining birinchi tadqiqotchisi hisoblanadi. Mahmud Kоshg‘ariy “Dеvоnu lug‘оtit turk” asari muallifi.1C1D 21 26 10 2905 2B 0F 08 2905 21 0E 03

Ahmad Yugnakiy. XII asrda turkiy tilda ijod etgan shoir va mutafakkirlardan yana biri Ahmad Yugnakiy edi. Ahmad Yugnakiydan yagona adabiy meros “Hibat ul-haqoyiq” (“Haqiqatlar tuhfasi”) saqlanib qolgan.

Yugnakiy o‘zini shoir emas, balki adab muallimi, deb hisoblagan. O‘ziga xos axloq kitobi bo‘lgan bu asarga Qur’oni karim va Hadisi sharif ma’nolari singdirilgan.

Savol va topshiriqlar: 1. Turkiy yozma adabiyotlardan eng nodirlarini qayd eting. 2. Ayting-chi, turkiy adabiy tili qaysi tillarning vujudga kelishida muhim ahamiyat kasb etdi? 3. Mahmud Zamaxshariy qayerda tug‘ilgan va u qaysi nomlar bilan ulug‘langan? 4. “Qutadg‘u bilig” asari kim tomonidan yozilgan? 5. Mahmud Koshg‘ariy va uning “Dеvоnu lug‘оtit turk” asari haqida gapirib bering. 6. Ayting-chi, nega Ahmad Yugnakiy o‘zini shoir emas, balki adab muallimi, deb hisoblagan?

Похожие

O’rta Osiyoda adabiyot. 7 - sinf

Yevropada me’morchilik san’at va adabiyot. 7- sinf

Hindiston. 7- sinf

Koreya. 7- sinf

Xitoy. 7- sinf