logo
  1. Главная страница
  2. Учебники (по школьные предметы)
  3. Человек и его здоровье
  4. Ovqat hazm qilishning ahamiyati. 8 - sinf

Ovqat hazm qilishning ahamiyati. 8 - sinf

Загружено в:

07.10.2019

Скачано:

0

Размер:

4822.646484375 KB
Скачать
23-§. Ovqat hazm qilishning ahamiyati23-§. Ovqat hazm qilishning ahamiyati 8-sinf “Odam va uning salomatligi” darsligi asosida. 20148-sinf “Odam va uning salomatligi” darsligi asosida. 2014 Organlar, fermentlar va ularning vazifalari • Ovqat hazm qilish murakkab fiziologik jarayon bo‘lib, bunda ovqat fizik va kimyoviy o‘zgarishlar natijasida mayda zarrachalarga parchalanib, oshqozon va ichak bo‘shlig‘idan qon hamda limfa tomirlariga so‘riladi. • Ovqat og‘iz bo‘shlig‘ida tishlar yordamida, oshqozonda va ichaklarning mayatniksimon hamda peristaltik harakati natijasida maydalanishi fizik o‘zgarish deb ataladi. Ovqat tarkibidagi oqsil, yog‘, uglevodlarning fermentlar ta’sirida parchalanishi kimyoviy o‘zgarish deb ataladi. Ovqatni parchalovchi fermentlar uch guruhga bo‘linadi: Proteazalar — oqsillarni parchalovchi fermentlar. Lipaza — yog‘larni parchalovchi ferment. Karbogidrazalar — uglevodorodlarni parchalovchi fermentlar. • I. P. Pavlovning ovqat hazm qilish organlari funksiyasini o‘rganishining ahamiyati. 1842-yilda moskvalik jarroh V.A. Basov birinchi bo‘lib me’daning shira ajratishini o‘rganish uchun itlarda operatsiya yo‘li bilan me’daga fistula, ya’ni zanglamaydigan metalldan yasalgan naycha o‘rnatish usulini qo‘lladi. • I.P.Pavlov me’daning shira ajratishini o‘rganish usulini yuqori darajada takomillashtirdi. U me’da shirasini toza holda olish maqsadida soxta ovqatlantirish operatsiyasini yaratdi. Buning uchun u operatsiya yo‘li bilan me’daga fistula o‘rnatdi va unga ovqat tushib shiraga aralashmasligi uchun qizilo‘ngachni kesib, uning ikkala uchini itning bo‘ynidan tashqariga chiqarib, terisiga tikib qo‘ydi. Natijada it ovqatlanganda uning og‘iz bo‘shlig‘idagi ta’m biluvchi retseptorlar orqali miyaning ovqatlanish nerv markazlari qo‘zg‘alib, refleks yo‘li bilan me’dadan ajralgan shira fistula orqali idishga yig‘ib olinadi. Uning tarkibi, miqdori o‘rganiladi. Ovqat qizilo‘ngach orqali tashqariga chiqadi, ya’ni u me’daga tushmaydi. • I. P. Pavlov bu usulni yana ham takomillashtirib, operatsiya yo‘li bilan itning me’dasida „kichik me’da“ hosil qilish usulini yaratdi. Shuningdek, u operatsiya yo‘li bilan jag‘osti, quloqoldi bezlariga ham fistula o‘rnatib, ulardan ajraladigan so‘lakning miqdori va tarkibini o‘rganish usullarini ishlab chiqdi (40- rasm). Pavlovning xizmati shundaki, u ovqat hazm qilish organlari vazifasini faqat shartsiz reflekslar hosil qilish yo‘li bilan emas, balki shartli reflekslar hosil qilish yo‘li bilan ham o‘rgandi. • Hozirgi davrda ovqat hazm qilish organlarining ishini o‘rganishda zondlash, rentgenoskopiya, ultratovushlardan ham foydalanilmoqda. Savol va topshiriqlar • Ovqat hazm qilish jarayoni odamning salomatligi uchun qanday ahamiyatga ega? • Ovqat hazm qilish organlari qanday vazifalarni bajaradi? • Ovqat hazm qilishda qanday fermentlar ishtirok etadi? • I. P. Pavlov ovqat hazm qilish organlarining funksiyasini o‘rga-nishda qanday usullarni yaratgan?

Похожие

Jigar. Me’daosti bezi. Ovqat hazm qilishning boshqarilishi. 8 - sinf
Ovqat hazm qilish organlarining tuzilishi va vazifasi. 8 - sinf
Ayirish sistemasining ahamiyati. 8 - sinf
Uyqu va uning ahamiyati. 8 - sinf
Sezgi organlarining ahamiyati. Ko‘rish organlari. 8 - sinf