Irsiyatni o‘rganishning duragaylash usuli. 9 - sinf - Биология - Учебники (по школьные предметы)

Irsiyatni o‘rganishning duragaylash usuli. 9 - sinf

Загружено в:

04.10.2019

Скачано:

0

Размер:

6830.0400390625 KB

9- sinf “Biologiya. Sitologiya va genetika asoslari” darsligi asosida. 201444- §. Irsiyatni o‘rganishning duragaylash usuli

• Jinsiy ko‘payishda belgilarning bir qancha avlodlarida nasldan naslga o‘tib borishidagi asosiy qonuniyatlar dastlab chex olimi Gregor Mendel tomonidan 1865 yilda chop qilingan edi. Uning tadqiqotlari uzoq vaqtgacha to‘g‘ri baholanmay kelindi. 1900 yilda Mendel tadqiqotlari uch yirik olim G. de Friz, E. Chermak va K. Korrenslar tomonidan qayta kashf etildi. Shuning uchun 1900 yil biologiyaning yangi paydo bo‘lgan sohasi — genetikaga asos solingan yil hisoblanadi.

• G. Mendel o‘z tajribalarini no‘xat ustida o‘tkazdi. Bu o‘simlikning har xil navlari ko‘p bo‘lib, ular yaxshi ifodalangan irsiy belgilari bilan bir biridan aniq ajralib turadi. Masalan, gullari oq va qizil, poyasi baland va past bo‘yli, donlari sariq va yashil, silliq yoki burishgan navlari bor. Mana shu xususiyatlarining har biri mazkur nav doirasida nasldan naslga o‘tib boradi. No‘xat odatda o‘z o‘zidan changlanadi, lekin chetdan changlanishi ham mumkin.

Mendel tomonidan o‘rganilgan no‘xat o‘simligining irsiy belgilari Belgilar Dominant Retsessiv don shakli don rangi gul rangi poya uzunligi dukkak shakli silliq sariq qizil uzun oddiy dukkak burishgan yashil oq kalta bo‘g‘imli dukkak

• Mendel tekshirishning gibridologik usulini — ma’lum belgilari jihatidan bir biridan ajralib turadigan ota ona formalarini chatishtirish usulini qo‘lladi va kuzatilayotgan belgilarning bir qancha avlodlarda qanday namoyon bo‘lishini o‘rgandi.

• U tahlil qilish yo‘li bilan o‘simliklarning juda ko‘p turli tuman belgilaridan bitta yoki bir biriga qarama qarshi bir nechta belgilarini ajratib oldi va ketma ket keladigan bir qancha avlodlarda qanday namoyon bo‘lishini kuzatdi.

• Mendel tajribalarining mohiyati shundan iboratki, o‘rga nilayotgan belgilarning barcha individlarda namoyon bo‘lishini miqdor jihatidan aniq hisobga olib borishida bo‘ldi.

• Bu unga irsiyatdagi muayyan miqdoriy qonuniyatlarni belgilab olishga imkon berdi. • Mendel qo‘llagan usul — duragaylash yoki chatishtirish usuli deb ataladi.

Savol va topshiriqlar • Irsiyat qonuniyatlarini birinchi bo‘lib kim kashf etgan? • Mendel tajribalari qaysi olimlar tomonidan qayta kashf etildi? • Mendel o‘z tajribalarini qaysi o‘simlikda olib bordi? • Mendel tajribalarining mohiyati nimadan iborat?

Похожие

Yadro. 9 - sinf

Urug‘lanish. 9 - sinf

Fotosintez. 9 - sinf

Xemosintez. 9 - sinf

Biomolekulalar. 9 - sinf