Zahiriddin Muhammad Bobur 11 - sinf - Литература - Учебники (по школьные предметы)

Zahiriddin Muhammad Bobur 11 - sinf

Загружено в:

28.01.2022

Скачано:

0

Размер:

12401 KB

11-sinf adabiyot darsligi asosida 11-mavzu:

«Aytishlaricha, Bobur juda bahodir sipoh va iqtidorli ilm ahli sirasidan bo‘lgan. U hali Afg‘onistondalik vaqtidayoq ayrim islohotlarni o‘tkazishga qo‘l urgan-u, lekin uning natijalari yaxshilik bilan tugamasligini anglagan.

Chunki qabilaviy tizimga xos urf-odat va an’analarning ayrim talab-taqozolari kutilmagan oqibatlarga olib kelishi mumkin edi. Shu bois u o‘z rejalaridan voz kechgan.

Hindistonda Bobur Panipat maydonidagi jangdan so‘ng uch yil-u sakkiz oy umr ko‘rdi. Bu davr ichida u dastlab ichki muxolif kuchlar harakatini bostirishga kirishdi.

Zero, notinch va noxush ahvoldan zada bo‘lgan aholi xavf-xatar ichida yashardi. Shu bois zudlik bilan parokanda avom orasida tinchlik o‘rnatish zarur edi...

Mazkur dolzarb vazifani amalga oshirish – muqaddam joriy mahalliy ijtimoiy- iqtisodiy holatni tiklash va islohotlarni o‘tkazish, albatta, barcha mahalliy rasm-rusum va urf-odatlardan voqif bo‘lishni talab qilardi.

Boz ustiga, bundan oldingi Aloviddin Xiljiy va Muhammad bin To‘g‘loqning ahvolni hisobga olmay o‘tkazgan islohotlarining achchiq natijalarini hamon aholi unutmagan.

Qolaversa, Bobur bu yerda tom ma’nodagi ajnabiy bo‘lib, bunday holatda hukmdor uchun eng yaxshi chora hind qonun-qoidalarini bilish va ularga nisbatan tegishli munosabatda bo‘lish edi.

Shu tariqa qo‘llangan tadbirlar sababli saltanatda tinchlik qar or topib, odamlar orasida hukmdorga ishonch tuyg‘usi paydo bo‘la boshladi.

Boburning nihoyatda to‘g‘ri tutgan yo‘llarid an yana biri shu bo‘ldiki, u muhitni yaxshi bilgan yerlik amirl arni ishga tortib, yangilari uchun esa ish o‘rganish va yuritishga imkon yaratdi.

Bobur Hirotda Sulton Husayn xonadonida. « Boburnoma »ga ishlangan miniatyura

Bundan tashqari, saltanat Agra va Kobul o‘rtasidagi yo‘lda tinchlik hamda chegara mustahkamligini ta’minlab, ikki oradagi xat-xabar aloqasini yana qayta tikladi. Bobur o‘z diniy e’tiqodini e’zozlab, mashoyix va dindorlarni izzat-u ehtirom qilsa-da, ularni o‘z siyosiy muammolariga doxil bo‘lishlariga imkon bermas va firqaparastlik xususidagi maslahatlarni qabul etmasdi.

U, shuningdek, mazhab, tabaqa va boshqa ixtilofli masalalarning saroyda tarqalishiga izn bermasdi. Garchi Bobur taqvoli musulmon bo‘lsa ham, mazhabiy «junun»ga moyil emas edi. Ha, hukmdor hind va afg‘on amirlari salohiyatiga u qadar e’timodi bo‘lmasa-da, ularga doim munosib muomala qilib, do‘stona munosabatda bo‘lardi...

Bobur nainki mamlakatda siyosiy ahvolni o‘zgartirdi, balki saltanatni g‘arbiy viloyatlar bilan birlashtirdi. Kushon rojaliklaridan keyin Afg‘oniston va Hindistonning o‘zaro aloqalari uzilgan va sobiq «Turk sultonlari» hukmronligida chegaralar qarovsiz holga tushgan edi. Bobur esa Afg‘oniston va Hindiston o‘rtasida o‘z saltanatini barpo qilib, so‘ng o‘rtadagi shimoliy va janubiy chegaralarini mustahkamladi. Qachonlardir jang-u jadal maydoni bu sarzamin savdo-tijorat hamda madaniy-ma’rifiy markazga aylandi». (Sayid Sabohiddin Abdurahmon, «Mo‘g‘iliy ahd»).

«Bobur turkiy she’riyatda Alisher Navoiydangina keyingi o‘rinda edi. U sof va nafosatli turkiyda devon tartib etdi. U nazm yo‘lida « Mubayyin » atalmish asarini yaratib, shu bilan ko‘pchilik tomonidan foydali deb topilgan islomiy huquqshunoslikka doir ta’limotning muallifi bo‘ldi, shuningdek, turkiydagi aruz vazni haqida benazir risola yozdi va «Risolayi volidiya»ni tarjima qildi. Uning bequsurlikda yagona hamda jo‘n uslubda yozilgan « Vaqoye’ » yoki « Tarixi turkiy » asari ham bor. U musiqa va o‘zga san’atlarni g‘oyatda nozik idrok etardi»2. (Denison Ross, ingliz olimi).

Похожие

Zahiriddin Muhammad Bobur Lirikasi 11 - sinf

Zahiriddin Muhammad Bobur G‘AZALLAR 11 - sinf

Zahiriddin Muhammad Bobur 10 - sinf

MUHAMMAD FUZULIY 8 -sinf

Muhammad Yusuf 8 -sinf