To’garak og’izlar - Zoologiya - Slaydlar

To’garak og’izlar

Yuklangan vaqt:

30.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

300.5400390625 KB

Ko'chirib olish

TO’GARAK OG’IZLAR

To‘garak og‘izlilar sinfiga 45 taga yaqin tur kiradi va ular 2 ta kenja sinfga bo‘linadi: minogalar — Petromyzones va miksinalar — Myxini. Minogalar kenja sinfiga bitta minogasimonlar (Petromyzoniformes) turkumi va bitta minogalar (Petromyzonidae) oilasi kiradi. Bu oilaning 7 ta avlodi va 24 ta turi ma’lum

Minogalarda miksinalarga nisbatan parazitlik qilib hayot kechirish ancha kuchsiz rivojlangan, ya’ni ular chala parazitlar hisoblanadi. Minogalar baliqlarga yopishib ulaming qonini so‘radi va go‘shti bilan oziqlanadi. Ayrim turlari ba’zan baliq ikralarini ham yeb qo'yadi, oshqozonidan suv o ‘tlari ham topilgan. Minogalarning halqumi 2 ta nayga bo‘lingan, yuqorigisi qizilo‘ngach vazifasini, pastkisi esa nafas nayi vazifasini bajarib, ichki jabra teshiklariga ochiladi. Jabra teshiklari 7 juft. Minogalar qo‘sh qavat orqa suzgich qanotini, birmuncha yaxshi takomil etgan ko‘zlari bilan eshituv organlarini, og‘izoldi va jabra apparatining yaxshi rivojlangan skeletini va to‘g‘ridan to‘g‘ri tashqariga ochiladigan jabra teshiklarini saqlab qolgan

Minogalar miksinalardan farq qilib ularning rivojlanishi metamorfozli, ya’ni o ‘zgarish bilan boradi. Tuxumdan chiqqan lichinkasi — qumteshar deyiladi. Lichinkalari voyaga yetganlaridan farq qiladi. Minoga lichinkalarining og‘zi voronkasimon bo‘lmay, balki tirqishli yorig‘i bor. Halqumi qizilo'ngach va nafas olish naylariga ajralmagan. Ulaming hayot kechirishi lansetniklarnikiga o ‘xshash, daryoda yashab ko‘p vaqtini suv ostida qumga ko‘milib hayot kechiradi

Qumteshar voyaga yetgan minogaga aylanguncha, odatda 4—5 yil kerak 48 bo'ladi. Ular yer shari suvliklarida keng tarqalgan. Ko'pchilik turlari dengizlarda yashaydi. Minogalar ichida daryolarda yashaydigan turlari va oraliq turlari, ya’ni dengizlarda yashab, urchish uchun daryolarga o ‘tadigan turlari ham bor.

M DHda minogalarning 8 ta turi uchraydi. Daryo minogasi boltiq dengizi va Shimoliy dengiz havzalarida yashaydi. Ular Yevropa dengizlarida, Osiyo va Amerikaning shimoliy dengizlarida ko‘p uchraydi, asosan daryolarda ko‘payadi. Neva minogasi urchish, ya’ni ikra tashlash uchun dengizdan daryoga o‘tadi. Neva minogasi Fin ko‘rfazidan yiliga 2 marta, bahorda va kuzda Neva daryosiga o ‘tadi. Ular yozda ikra tashlaydi. Kuzda daryoga kirgan Neva minogalari bu yerda qishlab qoladi. Urg‘ochi minogalar bir y o ‘la 10 minglab ikra tashlaydi. Ikra tashlagandan keyin barcha erkak va urg‘ochi minogalar halok bo‘ladi, ya’ni bu minogalar hayoti davomida bir marta tuxum qo‘yadi

Soy minogasi (Lampetra planeri)ning uzunligi 16—30 sm atrofida bo‘ladi. Ular, asosan Yevropa daryolarida yashaydi, dengizlarda uchramaydi, may oyida ikra tashlab, so‘ngra halok bo'ladi. Ularning ov ahamiyati yo‘q. Minogalar orasida eng yirigi dengiz minogasi (Petremyzon marinus) bo‘lib tanasining uzunligi 90—100 sm ga, og'irligi esa 3 kg ga yetadi. Dengiz minogasi Atlantika okeanining shimoliy qismida keng tarqalgan. Bu tur shimoliy Amerika daryo va ko'llariga ham o ‘tib, ko‘l populyatsiyasini hosil qiladi. Ular shimoliy Yevropa qirg'oqlarida, ba’zan Boltiq dengizida ham uchraydi. Dengizlarda yashasada, Iekin ikra tashlash uchun daryolarga o ‘tadi. Bu minogalar 240 mingtagacha tuxum tashlaydi. Ular dengizlarning 500 metrlik chuqurliklarida yashaydi.

Daryo minogasining og‘iz voronkasi: 1-og‘iz teshigi, 2-tilining uchi, 3-til uchidagi shox tish plastinkasi, 4-ustki shox tish plastikasi, 5-pastki shox tish plastinkasi, 6-ustki lab “tishlari”, 7-yon lab “tishlari”, 8-mayda qirra lab tishlari, 9-og‘iz voronkasini urab turgan teri shokilalari.

Qon aylanish tizimi. Minogalarda yaxshi rivojlangan yuragi bor. Yuragi (cor) oxirgi jabra xaltasining orqasida joylashgan (7-rasm,5). Minoganing yuragi ikki kamerali: bitta yurak bo‘lmasi (10-rasm,11) va bitta yurak qorinchasi (10- rasm,10) bo‘ladi. Yurak bo‘lmasiga vena sinusi (10- rasm,12) tutashgan. Vena qoni vena qon tomirlari orqali vena sinusiga, undan yurak bo‘lmasiga va keyin yurak qorinchasiga o‘tadi

Yurak qorinchasidan qorin aortasi (10-rasm,8) ketadi, qorin aortasidan jabraga olib keluvchi arterialar (10-rasm,9) qonni jabra xaltachalarining kapillyarlariga beradi. Kislorodga to‘yingan qon jabradan olib ketuvchi arterialar (10-rasm,2) orqali orqa aorta ildizlariga (10-rasm,1) yig‘iladi va bu arterial qon butun gavdaga tarqaladi. Gavdaning hamma qismidan yig‘ilgan vena qoni yana vena sinusiga quyiladi.

Minoganing qon aylanish tizimi sxemasi: 1-orqa aorta ildizlari, 2-jabradan olib ketuvchi arteriyalar, 3-oldingi kardinal vena, 4-orqa aorta, 5-keyingi kardinal vena, 6-ichak arteriyasi, 7-jabraga olib keluvchi arteriyalar, 8-qorin aortasi, 9-jabra yoriqlari, 10-yurak qorinchasi, 11-yurak bo‘lmasi, 12-vena sinusi, 13-jigar venasi, 14-pastki bo‘yintiriq vena, 15-dum venasi va arteriyasi.

Minoganing skeleti. A-ustki tomondan; B-yon tomondan ko‘rinishi: 1-miya qutisi, 2-hidlash kapsulasi, 3-eshitish kapsulasi, 4-ko‘z osti yoyi, 5-xalqali tog‘ay, 6-oldingi ustki tog‘ay, 7-keyingi ustki tog‘ay, 8-yon tog‘aylari, 9-tayoqchasimon tog‘aylar, 10-til osti tog‘ayi, 11-jabra panjarasi, 12-yurak oldi tog‘ayi, 13- xorda, 14-ustki yoy murtaklari, 15-stilesimon tog‘ay.

E'TIBOR UCHUN RAXMAT!!!

O'xshashlar

To’garak og’izlilar

Yassi, to'garak va halqali chuvalchanglar tipi (slayd-test)

Molyuskalar tipi (slayd test)

Timsohlar turkumi

Tog`ayli baliqlar sinfi –Chondrichthyes