Ikkilamchi tana bo’shliqli yoki halqali chuvalchanglar tipi – Annelida - Zoologiya - Slaydlar

Ikkilamchi tana bo’shliqli yoki halqali chuvalchanglar tipi – Annelida

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1938.3203125 KB

Ko'chirib olish

Ikkilamchi tana bo’shliqli yoki halqali chuvalchanglar tipi – Annelida010202 0C0D 0708 180B0B

Reja: 1. Halqali chuvalchanglar tipiga umumiy tavsif. 2. Kam tukli halqali chuvalchanglar vakillari va tarqalishi. 3. Halqalilar filogeniyasi va evolyusiyasi

Halqali chuvalchanglar tipiga umumiy tavsif. Halqali chuvalangchanglar tipiga 8000 ming tur kirib dengizlarda, chuchuk suvlarda va tuproqda yashaydi. Ular tanasi birin – ketin joylashgan aniq halqalar – bо‘g‘imlarga bо‘lingan. Shuning uchun ham ularni halqali chuvalchanglar deb aytiladi.01 03 1E 140B 09 26 0A

Bu tip uchta sinfga bо‘linadi. 1. Kо‘p tukli chuvalchanglar sinfi 2. Kam tukli chuvalchanglar sinfi. 3. Zuluklar sinfi.16 01 18 08 15 17 18 15 1A 08

Ko‘p tuklilar (Polychaeta) sinfi vakillari tuzilishi va hayoti. Ko’p tuklilarning deyarli barchasi dengiz hayvonlari bo’lib 8000 dan ortiq turi bor. Ko’pchiligi substratni qazib hayot kechirish tarziga ega. Bir qancha turlari suv tubida o’rmalab ba’zilari pelagik hayot kechiradi. Shunday turlari borki, suv tubida trubka hosil qilib, uni ichida yashaydi.

Trubka ichida yashovchi formalari (bentos) Tampa ko’rfazida (Florida) 1m 2 bentosda 37 ta turi, 13425 individi uchraydi. Suv osti qoyalari va mollyuskalar chig’anog’ini parmalab yashaydiganlari ham bor. Polixetalar o’rtacha kattalikda, uzunligi 10 sm gacha, diametri 2-10mm bo’ladi. Ayrim gigant turlari: Masalan Eunice, Negeis – uzunligi 1m yo’g’onligi barmoqcha keladi. Eunice ophroditois – uzunligi 3m gacha boradi. Qon “xlorokruorin” yashil bo’ladi.

Kam tuklilar (Oligochaeta) sinfi vakillari va tarqalishi Kam tukli yoki oz qilli halqali chuvalchanglar – chuchuk suvlarda, chirindi ko‘p zax joylar, ekinzorlar, yaylovlar tuprog‘ida hamda dengizlarda tarqalgan. 3500 ga yaqin turi bor. Qilchalar soni kam. Hammasi deyarli qo‘sh jinsli, jinsiy organlari tanasining bosh qismida joylashgan, pilla qo‘yib ko‘payadi.1B 1D 13 18 09 09 1304 21 1304 3D 06 14 11

Yomg‘ir chuvalchangi tuzilishi va hayoti. Yomg‘ir chuvalchangi: chirindilari ko‘p zaxroq joylarni, ko‘pincha ariqlarning atrofi yoki nam ko‘p bo‘lgan tuproq ostini kovlab hayot kechiradi. Gavdasi 10-30 sm uzunlikda bo‘lib, qizg‘ich shilimshiqli (buni shilimshiqli) teridagi maxsus ho‘jayralar ajratib chiqaradi. Yomg‘ir chuvalchangini bahor va yoz oylarida ko‘plab uchratish mumkin. Yomg‘irdan so‘ng yer yuziga chiqqani uchun shu nom berilagan.

Zuluksimonlar (Hirudinomorpha) sinfi vakillari va tarqalishi. Zuluklar ham belbog’li chuvalchanglar guruhiga kirib, asosan dengiz, chuchuk suvlarda va dengizda van am tuproqda yashaydi. Zuluklarni barcha vakillarida orqa so’rg’ich mavjud bo’lib substratga yoki xo’jayniga yopishib turish vazifasini boshqaradi. 500 ta turi bor. Parazit formalarida tuklar yo’qolgan.

Zulukning shilimshiqli yashil tusli terisida jigarrang qoramtir chiziqlar bilan birga orqasida sarg‘ish yoki qizg‘ish yо‘li “guldor” shakllar ravshan kо‘zga tashlanadi. Bosh tomonida har xil kattalikdagi 10 ta kо‘zchalar joylashgan (bular shunday qaraganda kо‘rinmaydi). Terining ustki yupqa kutikula bilan qoplangan bо‘lib, uning ostidagi epiteliya oralig‘ida shilimshiq modda ajratuvchi bezlar kо‘p. Epiteliyaning ostiga halqali va chо‘ziq muskullarning tolalari tutashgan. Zuluklarda qorin-orqa yо‘nalishidagi va qiya joylashgan muskul tolalari kuchli taraqqiy etgan. 29 17050D 12 1D 30 06 1D11 0426 1C 12 2A 0C 19

Meditsina zulugi (Hirudo medicinalis) ning tuzilishi va hayoti. Meditsina zulukgi ba’zi sayozroq ko‘llar, kattoroq havza va botqoqliklarda ko‘p uchraydi. 8-15 sm uzunlikdagi bu chuvalchangning ancha yo‘g‘onlashgan ko‘kimtir-yashil tanasining esa bundan 2-3 marta kattaroq anal so‘rg‘ichi joylashgan. Bular hayvon tanasiga yopishishga va harakatlanishga yordam beradi. Bosh tomoni ingichkalashgan, dum tomoni yo‘g‘onroq bo‘lib, tanasi juda ko‘p mayda “halqalar” hosil qiladi. Lekin bu soxta halqalardir. Aslida zulukning haqiqiy-ichki segmentlari 33 ta bo‘lib, bu son ko‘pchilik zuluklar uchun xarakterlidir.

Halqalilar filogeniyasi va evolyusiyasi Halqali chuvalchanglar о‘rtasida eng qadimgilari birlamchi halqalilar (Archiannelidae) ekanligi ularning morfologik tuzilishi va boshqa xususiyalaridan ravshandir. Kо‘p qilli halqali chuvalchanglar (Polychaeta) mazkur sinfining avlodlaridan rivojlangan (yoki shular bilan bir vaqtda, bir xildagi daslabki avloddan paydo bо‘lgan) va hozirgi davrda nihoyatda xilma-xil ravshda dengiz layoqatlashgan va shu munosabat bilan juda kо‘p turlar hosil qila olgan sinfdir.

Umuman halqali chuvalchanglarning qanday dastlabki formalaridan paydo bо‘lishi masalasi, professor S.V. Averensev va V.F. Natalilar ta’kidlagani kabi, hozirgacha aniqlangan emasdir. Bu sohada bayon etilgan bir necha xil faraziyalar mazkur masalani ravshan hal etib bera olmaydi.

Halqali chuvalchanglar o‘rtasida eng qadimgilari birlamchi halqalilar (Archiannelidae) ekanligi ularning morfologik tuzilishi va boshqa xususiyalaridan ravshandir. Ko‘p qilli halqali chuvalchanglar (Polychaeta) mazkur sinfining avlodlaridan rivojlangan (yoki shular bilan bir vaqtda, bir xildagi daslabki avloddan paydo bo‘lgan) va hozirgi davrda nihoyatda xilma-xil ravshda dengiz layoqatlashgan va shu munosabat bilan juda ko‘p turlar hosil qila olgan sinfdir.

Adabiyоtlar: 1. G.G.Abrikosov va boshqalar. «Zoologiya» 1 - 2 jilt. T: 1966. 2. V.F.Natali «Umurtqasiz hayvonlar zoologiyasi». T: 1966. 3. S.P. Naimov. «Umrtqali hayvonlar zoologiyasi» 1995 y. 4. O Mavlonov .Sh.Xurramov «Umirqasizlar zoologiyasi» T. 1988 y. 5. E.I.Lukin «Zoologiya» Moskva 1989 6. B.А.Kuznеtsov, A.Z.Chеrnov, L.N.Katonova «Kurs zoologiya». M.1989 y.

O'xshashlar

Yassi, to'garak va halqali chuvalchanglar tipi (slayd-test)

Yassi chuvalchanglar tipi

Yassi chuvalchanglar (plathelminthes) tipi

Ignatanlilar tipi - Echinodermata

Hasharotlar tana qismlari