Меҳнат муҳофазаси бўйича taqdimot - Xayot faoliyati xavfsizligi - Slaydlar

Меҳнат муҳофазаси бўйича taqdimot

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2793.5 KB

Ko'chirib olish

Меҳнат муҳофазаси бўйича ТАҚДИМОТИ www.arxiv.uz

Ҳар қандай мустақил давлатнинг ёки демократик жамиятнинг тараққиёти қай даражада бўлишидан қатъий назар, ўзининг ижтимоий - иқтисодий, ҳуқуқий манфаатларидан келиб чиқиб ва инсон ҳуқуқларини ҳимоялашга қаратилган қонун асослари, яъни Конституцияси бўлиши зарур. 8 декабр 1992 йилда Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси қабул қилиниб, Ўзбекистонда яшовчи барча фуқароларга, ўзларига маъқул ва жамиятга фойдали бўлган меҳнат билан шуғулланиш, ҳунар ўрганиш, илм олиш, ижод қилиш, дам олиш, соғлиқни муҳофаза қилиш, даволаниш ва бошқа ҳуқуқлар кафолатлангандир. Конституциянинг I Х-боби иқтисодий ва ижтимоий ҳуқуқларни ҳимоялашга қаратилган. www.arxiv.uz2205 2B 0405 08 03 0F 33 310A 0B 08 24 0F 310A 3B 3C 03

37-моддада “Ҳар бир шахс меҳнат қилиш, эркин касб танлаш, одилона меҳнат шароитларида ишлаш ва қонунда кўрсатилган тартибда ишсизликдан ҳимояланиш ҳуқуқига эгадир” дейилган, матн давомида “ Суд ҳукми билан тайинланган жазони ўташ тартибидан ёки қонунга кўрсатилган бошқа ҳоллардан ( ҳарбий хизмат чоғида, фавқулодда ҳолат шароитида ва ҳ.к.) ташқари мажбурий меҳнат таъқиқланади” деб қўйилган. 38-моддада ”Барча ёлланиб ишлаётган фуқаролар дам олиш ҳуқуқига эгадирлар. Иш вақти ва ҳақ тўланадиган таътилининг муддати қонун билан белгиланади” дейилган. www.arxiv.uz

39-моддада “Ҳар ким қариганда, меҳнат лаёқатини йўқотганда, шунингдек боқувчисидан маҳрум бўлганда ва қонунда назарда тутилган бошқа ҳолларда ижтимоий таъминот олиш ҳуқуқига эга. Пенсиялар, нафақалар, ижтимоий ёрдамнинг бошқа турларининг миқдори расман белгилаб қўйилган тирикчилик учун зарур энг кам миқдордан оз бўлиши мумкин эмас“ дейилган ва бу (тирикчилик учун зарур энг кам миқдор) нафақа миқдорини доимий равишда ошириш имкониятини туғдиради. 40-моддада “Ҳар бир инсон малакали тиббий хизматдан фойдаланиш ҳуқуқига эга” деб белгиланган бўлиб, бунда тиббиёт хизмати бўйича чекланиш йўқолиб, турли - туман касалликларни даволашда тиббиёт ходимлари ўз шахсий даволаш муассасаларига эга бўладилар, натижада даволаш соҳасида рақобат вужудга келади ва фуқаролар малакали тиббий хизматдан фойдаланиш имкониятига эга бўладилар. www.arxiv.uz

6 май 1993й. “Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисида” ги қонун қабул қилинди. Ушбу Қонун ишлаб чиқариш усуллари, мулк шаклидан қатъий назар меҳнатни муҳофаза қилишни ташкил этишнинг ягона тартибини белгилайди ҳамда фуқароларнинг соғлиги ва меҳнати муҳофаза қилинишини таъмин-лашга қаратилган. Қонуннинг таркибий қисми 5-бўлим ва 29-моддалардан ташкил топган. I -Бўлим. Умумий қоидалар ва (1-7) моддалардан иборат. Унинг 1-моддасида “Ўзбекистон Республикаси фуқаролари, чет эл фу-қаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахслар меҳнати муҳофаза қилиниши ҳуқуқига эгадирлар деб белгиланган. www.arxiv.uz

Ўзбекистон давлатининг “Меҳнат қонунлари кодекси” 2 сентябр 1993 йилда (1994 йил 1 мартгача бўлган ўзгаришлар ва қўшимчалар билан) қабул қилинди. Унинг Х I -боби аёллар меҳнатига бағишланган бўлиб, (187-199) моддалардан иборат. 187-модда Аёлларга оғир, зарарли ва ер ости ишларида шунингдек меъёридан ортиқ юк кўтариш ишлари тақиқланади”. 188-модда “Ҳомиладор ва боласи 3ёшга етмаган аёлларни тунги, ишдан ташқари, дам олиш кунларида ишлашга ҳамда хизмат сафарлари тақиқланади. 189-модда “Ҳомиладор ва боласи 1,5 ёшгача бўлган аёлларни енгилроқ ишга ўтказиш”. www.arxiv.uz

191-модда “Ҳомиладорлик ва туғиш таътиллари, туққангача 70 кун, кейин эса 56 кун, қийин туғиш ёки 2 тадан ортиқ болага 70 кун таътил берилади”. Х II -боби. Ёшлар меҳнати ёритилган бўлиб, 200-модда “Ишга қабул қилиниши мумкин бўлган ёш” деб номланиб шу жумладан, 16 ёшгача бўл-ган шахслар, алоҳида ҳолларда фуқаролар йиғинлари маҳаллий ҳокимияти комиссиялари қарори (квот) асосида енгил ишларга қабул қилинади ишлаш ҳафтада 24 соат, юк кўтариш меъёри 10 кг гача. 16-18 ёшдаги ўсмирлар ишлаш ҳафта давомида 36 соат, юк кўтариш меъёри 15 кг тўланадиган иш ҳақи балоғат ёшдагиларникидан кам бўлмаслиги ҳамда меҳнат таътиллари 1 календар ой миқдорида, ўзи хоҳлаган вақтда берилиши шартдир. Ўсмирларни тунги ишларда, ишдан кейин, дам олиш кунларида, гальваник цехларда, шамоллатиш тизимларини таъмирлашда, заҳарли кимёвий модда-лар билан ишлаши тақиқланади. www.arxiv.uz

Балоғат ёшдаги аёллар юк кўтариш меъёри 15 кг ва эркакларда эса 20 кг, иш ҳафтаси ҳар иккаласида бир хил 40 соатдан ошмаслиги керак. Ишдан кейин ишлаш ташкилотнинг буйруғи асосида ташкил этилиб, 1 йилда 120 соат бўлиши керак. Ўзбекистон Республикасининг “Меҳнат кодекси” (Х III -боби) 21 декабр 1995йилда Ўзбекистон давлати Президенти томонидан тас- диқланган 161-1рақамли Ўзбекистон давлатининг “Меҳнат кодекси” қабул қилинди. Ушбу Кодекснинг Х III -боби “Меҳнатни муҳофаза қилиш”га бағиш- ланган ва 13-та яъни (211-223) моддалардан ташкил топган бўлиб, ишлаб чиқариш корхоналари маъмурияти меҳнаткашларга ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган бахтсиз ҳодиса ёки зарарланишни, шунингдек моддий йўқотишни қоплаш мажбуриятини олиш алоҳида кўрсатилган. www.arxiv.uz

211-моддада “Барча корхоналарда хавфсизлик ва гигиена талабларига жавоб берадиган меҳнат шароитлари яратилган бўлиши керак. Бундай шароитларни яратиб бериш иш берувчининг мажбуриятига киради. Меҳнатни муҳофаза қилиш талаблари ушбу Кодекс, Қонунлар ва меъёрий ҳужжатлар, шунингдек, техник стандартлар билан белгиланади. Иш берувчи меҳнатни муҳофаза қилиш талабларини бузганлик учун жавобгар бўлади. 215-моддада “Ходимларга техника хавфсизлиги, ишлаб чиқариш сани- тарияси, ёнғин чиқишдан сақланиш ва меҳнатни муҳофаза қилишнинг бошқа қоидалари ҳақида йўл – йўриқлар бериш ҳамда ходимларнинг меҳнатни муҳофаза қилишнинг ҳамма талабларига риоя этишларини доимий равишда текшириб бориш вазифаси иш берувчи зиммасига юклатилади. Иш берувчи ходимларнинг меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича ўқиш-ларини таъминлаши ва уларнинг билимларини текшириб туриши шарт. Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича ўқувдан, йўл – йўриқдан ўтмаган ва билимлари текширилмаган ходимларни ишга қўйиш тақиқланади” дейилган. Ундан ташқари инсон ҳаёти ва соғлигини сақлаш масалалари ёритиб берилган. www.arxiv.uz

• Меҳнатни муҳофаза қилишни молиявий таъминлаш давлат томонидан, шунингдек мулк шаклидан қатъи назар, жамоат бирлашмалари, корхоналарнинг ихтиёрий бадаллари ҳисобига амалга оширилади. Меҳнатни муҳофаза қилиш учун тегишли бюджетлардан алоҳида қайд билан ажратиладиган бюджет маблағлари (республика ва маҳаллий) бошқарув ҳамда назорат идораларини сақлаш, илмий-тадқиқот ишларини молиявий таъминлаш, меҳнатни муҳофаза қилишга оид давлатнинг аниқ мақсадга қаратилган дастурларини бажариш учун фойдаланилади. Президентнинг 2007 йил 2 октябрдаги "Республика тиббиёт муассасалари Фаолиятини ташкил этишни такомиллаштириш чора-тадбирлари тў ғ рисида"ги П Ф -700-сонли Қ арори ни 6 бандида харажатлар сметаси тиббиёт муассасалари томоидан ишлабчиқилади ва тасдиқланади, молия органлари рўйхатга олишлари кўрсатиб ўтилиган www.arxiv.uz

Корхонадаги, ҳар бир иш жойидаги меҳнат шароити меҳнатни муҳофаза қилиш стандартлари, қоида ва меъёрлари талабларига мувофиқ бўлиши лозим. Корхонада меҳнатнинг соғлом ва хавфсиз шароитларини таъминлаш, ишлаб чиқаришнинг хавфли ва зарарли омиллари устидан назорат ўрнатилишини ташкил этиш ва назоратнинг натижалари тўғрисида меҳнат жамоаларини ўз вақтида хабардор қилиш маъмурият зиммасига юкланади. Меҳнат шароити зарарли ва хавфли ишлаб чиқаришларда, шунингдек ўта нохуш ҳароратли ёки ифлосланишлар билан боғлиқ шароитларда бажариладиган ишларда меҳнат қилувчиларга давлат бошқаруви идоралари белгилаган меъёрларда махсус кийим, пойабзал ва бошқа шахсий ҳимоя воситалари, ювиш ва дезинфекциялаш воситалари, сут ёки унга тенглашадиган бошқа озиқ-овқат маҳсулотлари, парҳез овқат бепул берилади. Корхонада меҳнатнинг соғлом ва хавфсиз шароитларини таъминлаш юзасидан маъмурият билан ходимларнинг ўзаро мажбуриятлари жамоа шартномаси ёки битимида кўзда тутилади. www.arxiv.uz

Ходимлар сони 50 нафар ва ундан ошадиган корхоналарда махсус тайёргарликка эга шахсларорасидан меҳнатни муҳофаза қилиш хизматлари тузилади (лавозимлар жорий этилади), 50 ва унданзиёд транспорт воситаларига эга бўлган корхоналардаэса бунданташқари йўл ҳаракати хавфсизлиги хизматлари тузилади (лавозимлар жорий этилади). Ходимлар сони ва транспорт воситалари миқдори камроқ корхоналарда меҳнатни муҳофаза қилиш хизматининг вазифаларини б ажариш раҳбарлардан бирининг зиммасига юкланади. www.arxiv.uz

Ўзбекистон Республикаси меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазири томонидан 1996 йил 29 июнда тасдиқлаган меҳнат муҳофазаси бўйича ўқишларни ташкил қилиш ва билимларни синаш тўғрисидаги намуновий Низоми асосида Корхоналарнинг барча ходимлари, шу жумладан, раҳбарлари ўз касблари ва иш турлари бўйича давлат назорат идоралари белгилаган тартиб ва муддатларда ўқишлари, йўл-йўриқла олишлари, билимларини текширувдан ўтказишлари ҳамда қайта аттестациядан ўтишлари шарт. www.arxiv.uz

Маъмурият барча янги ишга кираётганлар, шунингдек бошқа ишга ўтказилаётганлар учун ишларни бажаришнинг хавфсиз усулларини ўргатишни ташкил этишлари, меҳнатни муҳофаза қилиш ва бахтсиз ҳодисаларда жабрланганларга ёрдам кўрсатиш бўйича йўл-йўриқлар беришлари шарт. Ўта хавфли ишлаб чиқаришларга ёки касбий танлов талаб қилинадиган ишга кираётган ходимлар учун меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича имтиҳонлар топшириладиган ва кейин вақти-вақти билан қайта аттестациядан ўтиладиган ўқув ўтказилади. Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича белгиланган тартибда ўқитиш, йўл-йўриқлар бериш ва билимларни текширишдан ўтмаган шахсларни ишга қўйиш тақиқланади. Маъмурият ходимларнинг меҳнатни муҳофаза қилиш масалалари бўйича малакаси мунтазам ошириб борилишини таъминлаши шарт. www.arxiv.uz

Корхоналар меҳнатни муҳофаза қилишга доир талаблар таъминланмаганлиги учун ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодисалар ва касб касалликларидан ижтимоий суғурта қилиш мақсадларига оширилган тарифлар бўйича маблағлар ажратадилар. Тарифлар меҳнат шароити, бажариладиган ишлар хавфлилиги, зарарлилиги ва оғирлигига боғлиқ ҳолда вақти-вақти билан қайта кўриб чиқилади. Ўзбекистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлигининг меҳнат шароитлари давлат экспертизаси берган хулоса тарифларни қайта кўриб чиқиш учун асос ҳисобланади. www.arxiv.uz

Меҳнатни муҳофаза қилишга доир қонунлар ва бошқа меъёрий ҳужжатлар бузилишида айбдор бўлган ёки давлат ва жамоатчилик назорати идоралари вакилларининг фаолиятига монелик қилаётган мансабдор шахслар Ўзбекистон Республикаси қонунларида белгиланган тартибда интизомий, маъмурий ёки жиноий жавобгарликка тортиладилар. Корхоналарнинг бошқа ходимлари меҳнатни муҳофаза қилишга доир меъёрий ҳужжатларнинг талабларини бузганлик учун белгиланган тартибда жавобгарликка тортиладилар. www.arxiv.uz

Маъмуриятнинг айби билан ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодиса ёки касб касаллиги натижасида меҳнат қобилиятини тўлиқ ёки қисман йўқотган ходимга Ўзбекистон Республикаси қонунларида белгиланган тартиб ва миқдорда корхона бир марта бериладиган нафақа тўлайди ҳамда соғлиққа етказилган шикаст учун товон тўлайди. Бир марта бериладиган нафақа миқдори жамоа шартномаси (битими) билан белгиланади ва жабрланувчининг бир йиллик маошидан кам бўлмаслиги лозим. Агар ходим даволаниш, протез қўйдириш ва тиббий ҳамда ижтимоий ёрдамнинг бошқа турларига муҳтож бўлса, корхона жабрланган ходимга бу тадбирлар билан боғлиқ харажатларни тўлайди, шунингдек жабрланувчининг касбини ўзгартириб қайта тайёрланишини ва тиббий хулосага мувофиқ ишга жойлашишини таъминлайди ёки ана шу мақсадлар учун кетадиган харажатларни қоплайди. www.arxiv.uz

Ушбу модда талабини бажариш бўйича Вазирлар Маҳкамасининг 2005 йил 11 февралдаги 60-сон қарори билан “ Ходимларга уларнинг м е ҳнат вазифаларини бажариш билан боғлиқ ҳолда жароҳатланиши, касб касалликларига чалиниши ёки саломатликнинг бошқа хил шкастланиши туфайли етказилган зарарни тўлаш қ о и д а л а р и” тасдиқланган Ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодиса оқибатида ходим вафот этган тақдирда корхона тегишли ҳуқуққа эга бўлган шахсларга моддий зиённи Ўзбекистон Республикаси қонунларида белгиланган тартиб ва миқдорларда қоплайди, шунингдек Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси белгилаб Қўядиган миқдорда бир марта бериладиган нафақа тўлайди. www.arxiv.uz

Ҳодисалар пирамидаси (Дюпон) 300 1 30 3 000 30 000Ўлим оқибати Микрожароҳат Оғир жароҳат Хавфли ҳаракатларИш берувчи Ишчи Иш жараёниИ чки м уҳит Таш қи м уҳит Ҳодисалар сабаби (Деминг бўйича) Хавфли шароитлар– 4% Хавфли ҳаракатлар– 96% Енгил жароҳат2 www.arxiv.uz

Ўлим оқибатли ҳодисалар билан тугаган ишлаб чиқариш жароҳатлари даражалари МДҲ да АҚШ га қараганда 2,5 баробар юқори, Японияга қараганда 7 баробар юқори ва Буюк Британияга қараганда эса 8 баробар юқори. Бундай вазиятнинг асосий сабаби шундаки олдинги ва ҳозирги амал қилувчи тизимда техникани мукаммаллаштиришга ва хавфсизлигини оширишга маблағларни сарфлаш ўрнига компенсация ва имтиёзлар тўлаш йўллари орқали зарарли ва хавфли шароитларда ишлашни рағбатлантиришга кетадиган сарфларни амалга ошириш .Меҳнат муҳофазасининг ижтимоий - иқтисодий жиҳатлари ( аспекты) МДҲ АҚШ Япони я Англия3 www.arxiv.uz

IV. Иш жараёнидаги касб касалликлари профилактикаси Бирламчи ва даврий тиббий кўрик Зарарли ва хавфли шароитлар фаолитятидаги имтиёзлар ва компенсацияларАёллар ва 18 ёшгача бўлган ёшларни соғлиғини сақлаш Жабрланувчиларга тиббий ёрдам кўрсатишБахтсих ҳодисалар ва касб касалликларига қарши мажбурий ижтимоий суғурта Бахтсиз ҳодисалар ва касб касалликларини текшириш Ходимларни зарарли ишлаб чиқариш факторлари таъсиридан ҳимоялаш (ишлаб чиқариш санитарияси)Ходимларни хавфли ишлаб чиқариш факторлар таъсиридан ҳимоялаш (техника хавфсизлиги)Меҳнатни муҳофазалаш бўйича мутахассисларни ўқитиш Бошқа раҳбарлар ва мутахассисларни ўқитиш Меҳнатни муҳофазалаш бўйича ишчиларни ўқитишХодимлар меҳнатини муҳофазалашнинг асосий йўналишлари Меҳнатни муҳофаза қилиш давлат норматив талабларига кирувчи НТДларни ишлаб чиқиш Ходимлар хавфсиз меҳнат шароитини таъминлаш ва бахтсиз ҳодисалар бўйича статистик ҳисоботМеҳнатни муҳофаза қилиш хизматларини яратиш Хизмат кўрсатиш, синаш, наладкалаш, қурилмани таъмирлаш, асбобларни ишлатиш, сақлаш ва материалларни қўллаш билан боғлиқ бўлмаган Зарарли ёки хавфли иш шароити билан боғлиқХизмат кўрсатиш, синаш, наладкалаш, қурилмани таъмирлаш, асбобларни ишлатиш, сақлаш ва материалларни қўллаш билан боғлиқ бўлганМеҳнатни муҳофаза қилиш бўйича ходимларни таййёрлаш Меҳнат шароити Давлат экспертизаси Меҳнат муҳофазаси бўйича ишларни сертификациялашМеҳнат шароити бўйича ишчи ўринлар аттестацияси Меҳнатни муҳофазалаш бўйича қўлланмаларни ишлаб чиқишI. Меҳнатни муҳофазалашни бошқариш V. Бахтсиз ҳодиса ёки касб касаллиги туфайли жабр кўрганларга тўловлар III. Хавфсиз иш шароитини таъминлаш Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича тадбирларни режалаштириш II. Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича ходимларни ўқитиш ва таййёрлаш4 www.arxiv.uz

Меҳнатни муҳофазалнинг асосий тушунчалари Меҳнатни муҳофазалш - иш фаолияти жараёнида ишчилар ҳаёти ва соғлиғини сақлаш тизими ҳуқуқий шифо - профилактик ва ҳоказоТ а д б и р л а р ижтимоий- иқтисодий ташкилий- техникавий санитар - гигиеник реабилитацион6 www.arxiv.uz

Зарарли ишлаб чиқариш фактори – ишлаб чиқариш фактори бўлиб, унинг таъсири натижасида ходим касалланишига олиб келади Хавфли ишлаб чиқариш фактори – ишлаб чиқариш фактори бўлиб, унинг таъсирида ходим жароҳат олиши мумкиннМеҳнат шартлари - ишлаб чиқариш муҳити ва иш жараёнида ходимнинг соғлиғи ва иш қобилиятига таъсир ўтказадиган факторлар тўплам7 Асосий тушунчалар ва таърифлар www.arxiv.uz

Меҳнат қонунчилигининг мақсад ва вазифаси Меҳнат қонунчилигининг асосий вазифалари • ишловчиларни хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш таъсирларидан ҳимоялаш бўлиб, қайсики улар ходимлар соғлиғига ва иш ўрни хавфсизлига хавф туғдиради (меҳнат гигиенаси ва хавфсизлигини таъминлаш); • ишлаб чиқаришдаги бахтсих ҳодисалар ва касб касалликларида компенсацияларни таъминлаш ; • ишлаб чиқаришда жабр кўрганларни тиббий ва профессионал реабилитацияси. Меҳнатни муҳофаза қилиш талабларига мос иш шароитларни ишчига Давлат кафолатлайдиИшчидан меҳнат мажбуриятлари ва иш берувчи мулкини авайлашга бўлган иш берувчи талаблари ҳуқуқини Давлат кафолатлайдиМеҳнат қонунчилиги мақсади Меҳнат қилиш ҳуқуқи ва фуқаролар эркинлигини Давлат кафолатини ўрнатиш Қулай иш шароитини яратиш Ишчилар ва иш берувчилар манфаатларини ҳамда ҳуқуқларини ҳимоялаш Давлат Иш берувчи Ишчи билан меҳнат муносабатига кирган жисмоний шахс ёки юридик шахс (ташкилот) Ишчи Иш берувчи билан меҳнат муносабатига кирган жисмоний шахс9 www.arxiv.uz

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ !!! www.arxiv.uz

O'xshashlar

Меҳнат муҳофазаси бўйича ишларни ташкил этиш

Корхоналарда меҳнат муҳофазаси бўйича ишларни ташкил қилиш ва унинг ҳуқуқий-меъёрий асослари

Фуқаро муҳофазаси фани бўйича машғулотларни олиб бориш ва тайёрлаш услублари

Меҳнат шароитини баҳолаш ва меҳнат шароити бўйича иш ўринларини аттестация қилиш методикасини ўрганиш

Терроризм ва аҳоли муҳофазаси