Фавқулодда вазиятлар, уларнинг турлари ва хусусиятлари - Xayot faoliyati xavfsizligi - Slaydlar

Фавқулодда вазиятлар, уларнинг турлари ва хусусиятлари

Yuklangan vaqt:

06.03.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

12498 KB

Ko'chirib olish

Hayot faoliyati xavfsizligi kaf е drasi dotsenti RAJABOV NURMAMAT QUDRATOVICH Фавқулодда вазиятлар, уларнинг турлари ва хусусиятлариMAVZU 13 HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGIFAN

* 1. ФВ тўғрисида умумий тушунча. * 2. ФВ ларда тегишли қонун ва меъёрий хужжатлар. * 3. ФВ нинг турлари. Hayot faoliyati xavfsizligi 2

* Фавқулодда вазият - бу муайян ҳудудда ўзидан сўнг одамларнинг қурбон бўлиши, одамлар соғлиғи ёки атроф-муҳитга зиён етказиши, кишиларнинг ҳаёт фаолиятига каттагина моддий зарар ҳамда унинг бузилишига олиб келиши мумкин бўлган ёки олиб келган авария, ҳалокат, стихияли офат, эпидемиялар, эпизоотиялар натижасида юзага келган ҳолатдир.

* ФВ лар тўғрисида Фармон, Қарор ва Қонунлар * 1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1996 йил 4 мартдаги “Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлигини ташкил этиш тўғрисида”ги П Ф -1378-сонли Фармони. * 2. “Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлигини ташкил этиш тўғрисида”ги П Ф -1378-сонли Фармони га ўзгартириш киритиш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1998 йил 11 декабрдаги ПФ-2153 - сонли Фармони. * 3. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1998 йил 27 октябрдаги “Т АБИИЙ, Т ЕХНОГЕН ВА ЭКОЛОГИК ТУСДАГИ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРНИ НГ ТАСНИФИ ТЎҒРИСИДА”ги 455-сонли карори

4. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2010 йил 5 январдаги “ҚУТҚАРУВ ХИЗМАТ ЛАР И ВА ҚУТҚАРУВ ТУЗИЛМАЛАРИНИ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРНИ БАРТАРАФ ЭТИШГА ЖАЛБ ҚИЛИШ ТАРТИБИ ТЎҒРИСИДАГИ НИЗОМИНИ ТАСДИҚЛАШ ҲАҚИДА”ги 2- сонли карори. 55 . Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг . Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 20112011 йил йил 88 июлидаги июлидаги “ҚАРОВСИЗ ҚОЛГАН ҲАЙВОНЛАРНИ ТУТИШ “ҚАРОВСИЗ ҚОЛГАН ҲАЙВОНЛАРНИ ТУТИШ ВА САҚЛАШ БИЛАН БОҒЛИҚ ХИЗМАТЛАР ФАОЛИЯТИНИ ВА САҚЛАШ БИЛАН БОҒЛИҚ ХИЗМАТЛАР ФАОЛИЯТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЧОРА–ТАДБИРЛАРИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЧОРА–ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА”ГИ 202- сонли карори.ТЎҒРИСИДА”ГИ 202- сонли карори. 6 . ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ 1999 ЙИЛ 20 АВГУСТДАГИ “АҲОЛИ НИ ВА ҲУДУДЛАРНИ ТАБИИЙ ҲАМДА ТЕХНОГЕН ХУСУСИЯТЛИ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРДАН МУҲОФАЗА ҚИЛИШ ТЎҒРИСИДА”ГИ ҚОНУНИ

* 7. ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ВАЗИРЛАР МАҲКАМАСИНИНГ 2011 ЙИЛ 19 ИЮЛДАГИ “АҲОЛИНИ ЗИЛЗИЛАЛАР ОҚИБАТИДА ЮЗАГА КЕЛГАН ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРДА (ТАБИИЙ ВА ТЕХНОГЕН ТУСДАГИ) ҲАРАКАТ ҚИЛИШГА ТАЙЁРЛАШ КОМПЛЕКС ДАСТУРИНИ ТАСДИҚЛАШ ТЎҒРИСИДА”ГИ 208- СОНЛИ ҚАРОРИ * 8 . ЎзР ВМ 24.08.2011 й. 242-сон қарори ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРДА УЛАРНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ ВА ҲАРАКАТ ҚИЛИШ ДАВЛАТ ТИЗИМИНИ ЯНАДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ТЎҒРИСИДА * 9. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Фавқулодда вазиятлар тузилмаларининг фаолиятини янада такомиллаштириш бўйича ташкилий чора-тадбирлар тўғрисида» 2019 йил 10 апрелдаги ПҚ-4276-сон * 10. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2019 йил 9 сентябрдаги “ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ АҲОЛИСИНИ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРДАН МУҲОФАЗА ҚИЛИШГА ТАЙЁРЛАШ ТАРТИБИ ТЎҒРИСИДА”ги 754-сонли карори

ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАР КЕЛИБ ЧИҚИШ САБАБИГА КЎРА ТАБИИЙ ТЕХНОГЕН ЭКОЛОГИК  Ижтимоий (социал) хусусиятли ФВ  Космоген ФВ

ТЕХНОГЕН ТУСДАГИ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАР ТРАНСПОРТ АВАРИЯЛАРИ ВА ХАЛОКАТЛАРИ КИМЁВИЙ ХАВФЛИ ОБЪЕКТЛАРДАГИ АВАРИЯЛАР ЁН ҒИН ПОРТЛАШ ХАВФИ МАВЖУД БЎЛГАН ОБЪЕКТЛАРДАГИ АВАРИЯЛАР ЭНЕРГЕТИКА ВА КОММУНАЛ ТИЗИМДАГИ АВАРИЯЛАР РАДИОАКТИВ ЭКОЛОГИК ЖИХАТДАН ХАВФЛИ МОДДАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ ВА УЛАРНИ САЛАШДАГИ АВАРИЯЛАР ГИДРОТЕХНИК ХАЛОКАТЛАР ВА АВАРИЯЛАР БИНОЛАР КОНСТРУКЦИЯСИНИНГ БУЗИЛИШИ БИЛАН БО ҒЛИҚ АВАРИЯЛАР

Экипаж аъзолари ва йўловчиларнинг ўлимига, ҳаво кемаларининг тўлиқ парчаланишига ёки қаттиқ шикастланишига ҳамда қидирув ва авария-қидирув ишларини талаб қиладиган авиаҳалокатлар; ёнғинга, портлашга, ҳаракатланувчи таркибнинг бузилишига сабаб бўлган ва темирйўл ходимларининг, ҳалокат ҳудудидаги темирйўл платформаларида, вокзаллар биноларида ва шаҳар иморатларида бўлган одамлар ўлимига, шунингдек ташилаётган кучли таъсир кўрсатувчи заҳарли модда (КТКЗМ)лар билан ҳалокат жойига туташ ҳудуднинг заҳарланишига олиб келган темирйўл транспортидаги ҳалокатлар ва авариялар (ағдарилишлар); Hayot faoliyati xavfsizligi 11

Атроф-табиий муҳитга кучли таъсир қилувчи заҳарли моддаларнинг (авария ҳолатида) отилиб чиқишига ва шикастловчи омилларнинг одамлар, ҳайвонлар ва ўсимликларнинг кўплаб шикастланишига олиб келиши мумкин бўлган ёки олиб келган даражада, йўл қўйиладиган чегаравий концентрациялардан анча ортиқ миқдорда санитария-ҳимоя ҳудудидан четга чиқишига сабаб бўладиган кимёвий хавфли объектлардаги авариялар, ёнғин ва портлашлар. Hayot faoliyati xavfsizligi 15

Технологик жараёнда портлайдиган, осон ёниб кетадиган ҳамда бошқа ёнғин учун хавфли моддалар ва материаллар ишлатиладиган ёки сақланадиган объектлардаги, одамларнинг механик ва термик шикастланишларига, заҳарланишига ва ўлимига, асосий ишлаб чиқариш фондларининг нобуд бўлишига, Фавқулодда вазиятлар ҳудудларида ишлаб чиқариш циклининг ва одамлар ҳаёт фаолиятининг бузилишига олиб келадиган авариялар, ёнғинлар ва портлашлар; Hayot faoliyati xavfsizligi 16

Саноат ва қишлоқ хўжалиги масъул истеъмолчиларининг авария туфайли энергия таъминотисиз қолишига ҳамда аҳоли ҳаёт фаолиятининг бузилишига олиб келган ГЭС, ГРЭС, ТЭЦлардаги, туман иссиқлик марказларидаги, электр тармоқларидаги, буғқозон қурилмаларидаги, компрессор ва газ тақсимлаш шохобчаларидаги ва бошқа энергия таъминоти объектларидаги авариялар ва ёнғинлар; Hayot faoliyati xavfsizligi 18

Одамлар ўлими билан боғлиқ бўлган ва зудлик билан авария-қутқарув ишлари ўтказилишини ҳамда зарар кўрганларга шошилинч тиббий ёрдам кўрсатилишини талаб қиладиган мактаблар, касалхоналар, кинотеатрлар ва бошқа ижтимоий йўналишдаги объектлар, шунингдек уй-жой сектори бинолари конструкцияларининг тўсатдан бузилиши, ёнғинлар, газ портлаши ва бошқа ҳодисалар. Hayot faoliyati xavfsizligi 20

Санитария-ҳимоя ҳудуди ташқарисига чиқариб ташланиши натижасида пайдо бўлган юқори даражадаги радиоактивлик одамларнинг йўл қўйиладигандан кўп миқдорда нурланишини келтириб чиқарган технологик жараёнда радиоактив моддалардан фойдаланадиган объектлардаги авариялар; радиоактив материалларни ташиш вақтидаги авариялар; атроф-муҳит ва одамлар саломатлиги учун хавф туғдирувчи радиоактив чиқиндилар тўплагичлардаги, чиқиндихоналардаги, ишлам тўплагичлардаги ва заҳарли моддалар кўмиладиган жойлардаги авариялар (ўпирилишлар); Hayot faoliyati xavfsizligi 21

Сув омборларида, дарё ва каналлардаги бузилишлар, баланд тоғлардаги кўллардан сув уриб кетиши натижасида вужудга келган ҳамда сув босган ҳудудларда одамлар ўлимига, саноат ва қишлоқ хўжалиги объектлари ишининг, аҳоли ҳаёт фаолиятининг бузилишига олиб келган ва шошилинч кўчириш тадбирларини талаб қиладиган ҳалокатли сув босишлари. Hayot faoliyati xavfsizligi 24

Гидротехника (гидродинамик) халокатлар бу гидротехник иншоот ёки унинг бирор қисми ишдан чиқиб бузилиши натижасида бош қ ари б бўлмайдиган жуда катта сув массасини бостириб келиши туфайли вужудга келадиган Фавқулодда вазиятдир. ГТИ ( Сув омборлари, дарёлар, каналлар ) нинг бузилиши, баланд тоғ кўлларининг уриб кетиши натижасида сув босиши гидротехник халокатлар ва фалокатлар содир бўлишига олиб келади ҳамда одамларни қурбон бўлишига, саноат, қишлоқ хўжалик объектлари, сув босган ҳудуддаги аҳолининг хаёт фаолиятини издан чиқишига сабаб бўлади ва шошилинч кўчириш (эвакуация) тадбирларини ўтказишни талаб қилади.

ГИДРОТЕХНИК ИНШООТЛАРДАГИ АВАРИЯЛАР САБАБЛАРИ ТАБИИЙ ТЕХНОГЕН ЗИЛЗИЛА КЎЧКИ СУВ САТХИ КЎТАРИЛИШИ ЛОЙИХА ВА ҚУРИЛИШДАГИ ХАТОЛАР ИШЛАТИШ ҚОИДАЛАРИДАГИ ХАТОЛАР УСКУНАЛАРНИНГ ЭСКИРИШИ, ЗАНГЛАШИ ПОРТЛАШЛАР ВА ЖАНГОВОР ТЕРРОРЧИЛИК ХАРАКАТЛАР

ГТИ МУҲОФАЗАСИ ВА АВАРИЯЛАРНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ АСОСИЙ ОМИЛЛАРИ ГТИ ТЎҒРИ ЛОЙИХАЛАШ ВА ҚУРИШ ГТИ ДАН ТЎҒРИ ФОЙДАЛАНИШ АХБОРОТ АЛМАШУВ ВА ДОМИЙ НАЗОРАТ ГТИ НИ ИШОНЧЛИ ҚЎРИҚЛАШ

* Табиий т ўғ онлар – табиат ходисалари (к ў чкилар, селлар, қ ор к ў чкилари, зилзилалар ва бош қ алар)нинг таъсирида ҳосил б ў лади. Сарез кўли (Табиий) Помир тоғида, Мурғоб дарёсининг марказий (ўрта) қисмида денгиз сатхидан 3252м баландликда жойлашган. Бу кўл Муғроб дарёсини Учсой кўчкиси билан 1911йил 1 8 феврал дан 19 февралга ў тар кечаси 9 баллик кучли зилзила туфайли Му ғроб водийси ёнбағирларида тарихда мисли кўринмаган тоғ ўпирилиб, кўчки рўй берди. Кўчки Муғроб дарёсини бутунлай тўсиб қўйди ва жаҳонда энг йирик тоғ кўли ҳосил бўлди. Натижада узунлиги 5 км, эни 500 метр , кейинчалик орадан ярим йиллар чамаси вақт ўтгач тўғоннинг юқори қисмида - Сарез қишлоғининг ўрнида кўл пайдо бўлади, бу ном сув босган қишлоқнинг номи билан “Сарез” кўли деб атала бошланди. Бугунги кунда ушбу то ғ к ў лининг юзаси 80 км 2 у зунлиги 60 км, чу қ урлиги 500 м, умумий сув ми қ дори 17 млр д. метр кубометрни ташкил этади.

“ У ЧС ОЙ” тўғони ёрилса турли тоғ жинслари ва сувларнинг 11,5 куб км лик катта миқдордаги массасига эга бўлган кўчки, 100 м баландликни ташкил этиб, 80 км/соат тезликда Бартанг, Панж, Амударё дарёларини қамраб босиш эҳтимоли бор. Ҳ алокатли сув босиши натижасида Тожикистон, Ўзбекистон, Афғонистон ва Туркманистон давлатларини кўпгина худудларини қамрайди. Шу давлатлардаги тошқин остида қол иши мумкин б ў лган майдон тахминан 69 минг кв. км. ни ташкил этади. Бу худудларда тахминан 6 млн. аҳоли истиқомат қилади. Тўғоннинг бузилишидан сўнг тошқин 35 соатдан сўнг Термез шаҳрига, 52 соатдан сўнг Керки шахрига, 71 соатдан сўнг Чорджоу шаҳрига, 100 соатдан сўнг Туя- Мўйин сув омборига, 124 соатдан сўнг Нукус шаҳрига, 149 соатдан сўнг Орол денгизига етиб боради. Ўзбекистонда тошқин босадиган майдон 24 минг кв. км. ни ташкил этиб, бунда Сурхондарё, Бухоро, Хоразм ва Қоракалпоғистон Республикаларидан ўтади .

Сарез К ўлСАРЕЗ КЎЛИНИНГ“У Ч СОЙ” ТЎҒОНИ ЁРИЛИШИДА ҲАЛОКАТЛИ СУВ БОСИШ ХУДУДИ

1923 йил Италия. Баландлиги 75 метр б ў лган «ГЛЕНО» ту ғ онининг бузилиши натижасида 5 млн.м3 сув дарё буйлаб пастга қ араб о қ иши натижасида 500 киши халок б ў лган. 1928 йил Калифорния. Баландлиги 80 метр булган «СЕНТ- ФРАНСИС»ту ғ онининг бузилиши натижасида 40 метр баландликдаги сув о қ ими о қ иши натижасида 600 киши халок б ў либ, ушбу ту ғ оннинг қ урилиши инсониятга гидротехник иншоотларни ноту ғ ри қ урилиши хавфли окибатларга олиб келишини исботлаб берган.

ДунёдДунёд а бундан таша бундан таш ққ ари бир ари бир ққ анча гидротехник анча гидротехник иншоотларни бузилиши натижасида инсониятга турли иншоотларни бузилиши натижасида инсониятга турли хил зиёнлар етказган.хил зиёнлар етказган.

Табиий фавқулодда вазиятлар Гидро- метеорологик Эпидемиологик Эпизоотик ЭпифитотикГеологик

Экологик фавқулодда вазиятлар Атмосфера таркиби ва хоссаларинг ўзгариши Гидросфера ҳолатиниг ўзгаришиҚуруқлик ҳолатиниг ўзгариши

*  Урушлар; *  Локал ёки минтакавий конфликтлар (низолар); *  Терроризм; *  Очарчилик; *  Криминал (боскинчилик, фирибгарлик ва б.); *  Шахснинг рухий турғунлигини бузадиган моддалар ( алкогол, наркотик, никотин) истеъмол килиш; *  Суицид (ўзини ўзи ўлдириш); *  Катта иш ташлаш, намойишлари; *  Тартибсизликлар; *  Бузгинчилаклар (Погромы); *  Атайлаб ёндиришлар. Hayot faoliyati xavfsizligi 50

* Террорчи - террорчилик фаолиятини амалга оширишда иштирок этаётган шахс. * Террорчилик гурухи – олдиндан тил бириктириб террорчилик харакатларини содир этиш, бундай харакатга тайёргарлик кўрган ёки уни содир этишга суиқасд қилган шахслар гурухи. * Террорчилик ташкилоти – икки ёки ундан ортиқ шахснинг ёки террорчилик гурухларининг террорчилик фаолиятини амалга ошириш учун барқарор бирлашуви.

* 1. Планеталар ҳаракати; * 2. Ер шари орбитасининг шакли ва ер шарининг ҳаракати; * 3. Ернинг магнит ва электрон майдони; * 4. Ер ва ой ўзаро ҳаракати; * 5. Кометалар ҳаракати; * 6. Астероидлар ҳаракати. Hayot faoliyati xavfsizligi 52

ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАР КЎЛАМИГА КЎРА ЛОКАЛ МАХАЛЛИЙ зыв РЕСПУБЛИКА

* ФВ бирор объектга тааллуқли бўлиб, унинг миқёси ўша обект ҳудуди билан чегараланади. ФВ содир бўлган куни Жабрланганлар сони 10 кишигача, Ҳаёт фаолияти шароити бузилганлар сони 100 кишигача, Моддий зарар 1000 минимал окладгача билан баҳоланади. Hayot faoliyati xavfsizligi 54

* ФВ аҳоли яшайдиган ҳудуд (аҳоли пункти, шаҳар, туман, вилоят) билан чегараланади. ФВ содир бўлган куни Жабрланганлар сони 10 -100 киши, Ҳаёт фаолияти шароити бузилганлар сони 100-500 киши, Моддий зарар 1000 -500000 минимал окладни ташкил этиши билан баҳоланади. Hayot faoliyati xavfsizligi 55

* ФВ минтақаси вилоят чегарасидан ташқарига чиқадиган, республика миқёсида тарқалиши мумкин бўлган ФВ тушунилади. ФВ содир бўлган куни Жабрланганлар сони 100 кишидан кўп, Ҳ аёт фаолияти шароити бузилганлар сони 500 дан кўп киши, Моддий зарар 500000 минимал окладдан кўп билан баҳоланади. Hayot faoliyati xavfsizligi 56

* ФВ чет элда юз берган ва Ўзбекистон ҳудудига дахлдор ҳолат тушунилади. * Икки ва ундан ошиқ мамлакатлар ҳудудида содир бўлган фавқулодда вазиятларга айтилади. * ФВВ лигининг куч ва воситалари ФВ нинг кўламига қараб ишга туширилади. * ФВВ нинг вилоят бошқармаларидан ташқари алоҳида хавфли объектларда ҳам ташкил этилади, масалан “Қамчиқ” бўлинмаси Hayot faoliyati xavfsizligi 57

Масалан; Гидротехника иншооти объект и да сув тошқини бўлганда мана бундай ахборот берилади: “Ди ққ ат барчага !!! “ Фав қ улодда вазиятлар вазирлиги шаҳар бош қ армасидан (бўлимидан) гапирамиз... Фу қ аролар! Сув тошқини содир бўлди. Зудлик билан белгиланган эвакуация йиғув масканига йиғилишингиз сўралади.” "DIQQAT BARCHA GA!" si gnal i ni eshitgach, darhol tel evi zor, radi opri yomni kni yoqi sh va FV xavfi yoki sodi r bo'l ganl i gi , keyi ngi harakatl ar to'g'ri si dagi axborotni ti ngl ash lozi m Favqulodda vaziyat sodir bo'lganda vahimaga tushm aslik, vaziyatni to' g' ri baholash, asoslangan qaror qabul qilish va unga muvofiq harakat qilish kerak! DIQQAT BARCHAGA!

Ўзбекистон Республикаси ИИВ ЙҲХББ.

РЕСПУБЛИКА ШОШИЛИНЧ ТИББИЙ ЁРДАМ ИЛМИЙ МАРКАЗИ

* РЕСПУБЛИКА ШОШИЛИНЧ РЕСПУБЛИКА ШОШИЛИНЧ ТИББИЙТИББИЙ ЁРДАМ ИЛМИЙ МАРКАЗИ ЁРДАМ ИЛМИЙ МАРКАЗИ

O'xshashlar

Фавқулодда вазиятлар. Ахолини эвакуация килиш

Техноген тусдаги офатлар, турлари, хусусиятлари ва уларда фуқароларнинг хатти-харакати

Ишлаб чиқаришда заҳарли нурланишлар, уларнинг хусусиятлари ва инсон организмига таъсири

Иқтисодиёт тармоқлари ва объектлари барқарорлигини ошириш. Фуқаро муҳофазаси тадбирларини режалаштириш

Урта Осиёдаги табиий хусусиятли фавкулодда вазиятлар