Yuklama haqida ma’lumot - Tilshunoslik - Slaydlar

Yuklama haqida ma’lumot

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

825 KB

Ko'chirib olish

• Yuklama haqida ma’lumot

Reja: Yuklama haqida ma’lumot. Sof va vazifadosh yuklamalar. Yuklamalarning ma’no turlari.

 So’z yoki gaplarga so’roq, ta’kid, ayirish- chegaralash, gumon, o’xshatish, inkor kabi ma’nolarni yuklovchi so’z va qo’shimchalarga yuklamalar deyiladi.  Yuklamalarga: 1) axir, hatto, faqat, ham, xuddi, go’yo, go’yoki, naq, hech, sira, nahotki, na…na so’zlari;  2) –mi, -chi, -gina, -a, -ya singari qo’shimchalar kiradi.  Ularning birinchi guruhi so’z- yuklamalar, ikkinchi guruhi esa qo’shimcha- yuklamalar sanaladi.

 Ayt-chi, go’zal Sanobar, qayer sening makoning?  Faqat ojiz qalamim manim, O;zbekiston- vatanim manim.  Hozir kelaman dedim- u loy kechib uyga yugurdim.

 - U, -yu, -da yordamchilari o’rniga va bog’lovchisini qo’yish mumkin bo’lsa, bog’lovchi vazifasida, boshqa holatlarda yuklama vazifasida keladi.  -Da yordamchisi yuklama vazifasida kelganda, ko’pincha uning o’rniga ham yuklamasini qo’yish mumkin bo’ladi.

• Na martaba, na boyligi bor edi uning. • Na qo’shiq, na kulgu, na churq etgan ovoz eshitiladi. • Yoshgina bir qiz keng atlas ko’ylagini hilpiratib, sahnaning o’rtasiga keldi- da, nimanidir e’lon qildi.

So’roq – taajjub yuklamalari.  Gapning mazmuniga so’roq – taajjub ma’nosini yuklovchi yordamchi so’zlarga so’roq yuklamalari deyiladi.  Yozuvda –mi yuklamasi so’zga qo’shib, qolgan yuklamalar esa chiziqcha bilan ajratib yoziladi.

 Bola-chaqa omon ekanmi?  Xatini ham oldingizmi?-dedi va sabirsizlanib sodiqning og’ziga tikildi.  Men bor-ku!- deb qichqirdi Akbarali kulib.  SHu maktabda o’qiysizmi?

Ayiruv- chegaralov yuklamalari.  O’zi qo’shilayotgan so’zning ma’nosini ayirib- chegaralab keluvchi faqat va – gina (-kina, qina ) yuklamalari ayiruv- chegaralov yuklamalari hisoblanadi.  Bulardan faqat sof yuklama, -gina (- kina, -qina) vazifadosh yuklamadir.

 Faqat daraxtlar, ariqlar, ko’priklargina tanish.  Toki odamlar meni ko’rishmasin, faqat mehnatimni ko’rishsin.  Vaholanki, til davlat miqiyosida qo’llanilsagina milliy til bo’lib qoladi va ravnaq topadi.

Kuchaytiruv-ta’kid Kuchaytiruv-ta’kid yuklamalari.yuklamalari. • Gapning ma’lum bir bo’lagi yoki butun gap ma’nosini kuchaytirib, ta’kidlab keluvchi yuklamalar kuchaytiruv- ta’kid yuklamalari hisoblanadi. • Hatto, nahotki, ham, g’irt singari so’zlar, - ku, -u, yu, -da, -oq, -yoq qo’shimchalari kuchaytiruv- ta’kid yuklamalaridir. • Yozuvda –ku, -u, -yu, -da yuklamalari chiziqcha bilan, -oq, -yoq yuklamalari esa qo’shib yoziladi.

• To’g’ri-da, u tengi bolalar sumka ko’tarib maktabga borishadi, uni esa kichkina deb xafa qilishadi., • Nahotki, u meni rostdan ham kutayotgan bo’lsa! • U shundaybehtiyotkorlik bilan emakladiki, hatto qamishlar ham shtirlamadi.

 So’z yoki gapga o’xshatish – qiyoslash ma’nosini yuklovchi xuddi, go’yo(ki) kabi yordamchi so’zlar o’xshatish- qiyoslash yuklamalari deyiladi. O’xshatish- qiyoslash yuklamalari.

• Baland cho’qqilarni, adirlarni, daraxtlarni bosib qolgan qor bu yerda shunday iliq va mayin ko’rinadiki, go’yo tog’ga qor tushgan emas, mayin oq kigiz yopilgan. • Xuddi o’zing kabi o’sar ko’chating. • Dardga darmon bo’ladigan ham shu so’z, turmushga og’u soladigan ham xuddi shu so’z.

Gumon va inkor yuklamalari.  Gap mazmuniga gumon ma’nosini yuklovchi –dir qo’shimchasi gumon yuklamasi hisoblanadi.  Bu yuklama –man, -san qo’shimchalari qatorida turuvchi uchinchi shaxs qo’shimchasi – dir bilan shakildoshdir.  -Dir yuklamasi urg’u olmaydi.

Gap mazmunidagi inkor ma’nosini uqtiruvchi hech, sira, aslo, na…na kabi so’zlar inkor yuklamalari sanaladi.

 Hayratga tushmasman bu holdan sira, Dunyo, bu- quvg’indi ohuday yelar.  To’rt mucham sog’, do’stlarim bor havas qilgulik, nolimayman na kelajak, na o’tmishimdan.  Ko’nglimni tutolmas na ov, na o’yin, nimadir izlardim, bilmayman o’zim.

U anchadan keyin o’ziga keldi-yu, tepasida xotini turganini, qizchalari yig’layotganini payqadi.

O'xshashlar

Hol haqida umumiy ma’lumot

Qo‘shma gap haqida umumiy ma’lumot

Sifat so’z turkumi haqida ma’lumot

”Tashdid” alomati haqida ma’lumot (форс тили)

Uslubiyat haqida umumiy ma’lumot va nutq uslublari