Тўлдирувчи ва унинг ифодаланиши - Tilshunoslik - Slaydlar

Тўлдирувчи ва унинг ифодаланиши

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1047.5 KB

Ko'chirib olish

Иккинчи даражали б ўлаклар Тўлдирувчи ва унинг ифодаланиши. www.arxiv.uz

• Гапдаги бирор бўлакни тўлдириб, унга бошқарув йўли билан тобе ҳолатда боғланган бўлак тўлдирувчи дейилади. Тўлдирувчи асосан феъл- кесимга боғланади: Мен бу гапни укамдан эшитдим . www.arxiv.uz

тўлдирувчи Воситали тўлдирувчиВоситасиз тўлдирувчи www.arxiv.uz

• Тўлдирувчи икки хил бўлади: 1. Воситасиз тўлдирувчи ҳаракатни ўзига қабул қилган, ҳаракат бевосита ўзига ўтган предметни билдиради ва кимни? нимани? қаерни? сўроқларига жавоб бўлади. Бу тўлдирувчи кўпинча тушум келишиги шаклидаги сўз билан ифодаланади, бунда у ҳаракатни бутунлай ўзига қабул қилган предметни ифодалайди: www.arxiv.uz

• 1) от билан: Ёш ҳаваскорлар ашулани завқ билан айтдилар. • 2) олмош билан: Сизни чақиришяпти. • 3) отлашган сўзлар билан: • а) отлашган сифат билан: Яхшини мақтасанг ярашади. • б) отлашган сон билан: Учни учга кўпайтиринг. • в) отлашган сифатдош билан: Бўлинганни бўри ер. www.arxiv.uz

• г) отлашган равиш билан: Кўпини сиздан ўрганган. • д) отлашган тақлид сўз билан: Этигининг ғарч-ғурчини эшитди. • е) отлашган ундов сўз билан: Оҳ- воҳини ҳеч ким сезмасин. • ё) отлашган модал сўз билан: Борини сарфлади. www.arxiv.uz

• 4 ) ибора билан: Ўзига бировнинг оз-моз тил тегизишини кўтармасди . • 5) сўз бирикмаси билан: Сен кўрганни у ҳам кўрган. • Воситасиз тўлдирувчи тушум келишик қўшимчасиз ҳам қўлланади : Ўқувчилар ҳозир китоб ўқишяпти. • Воситасиз тўлдирувчи баъзан чиқиш келишигидаги сўз билан ҳам ифодаланади, бунда у ҳаракатни қисман ўзига қабул қилган предметни ифодалайди: Қани ошдан олинг! www.arxiv.uz

• 2 . Воситали тўлдирувчи кимга? нимага? кимда? нимада? кимдан? нимадан? ким билан? нима билан? ким ҳақида? каби сўроқларга жавоб бўлади ва қуйидагича ифодаланади: • 1) от билан: Хатни қалам билан ёзди. • 2) олмош билан: Равшан сен била н боради. www.arxiv.uz

3) отлашган сўзлар билан: • а) отлашган сифат билан: Яхшига ёндаш, ёмондан қоч. • б) отлашган сон билан: Бешдан иккини айириш керак. • в) отлашган сифатдош билан: Айтганимга кўнишмади. • г) отлашган равиш билан: Камига узр сўраймиз . • www.arxiv.uz

• д) отлашган тақлид сўз билан: Замбаракларнинг гумбур-гумбурига қулоқ солди. • е) отлашган ундов сўз билан: Унинг дод- войига қулоқ солмади . • ё) отлашган модал сўз билан: Борига шукур қилиш керак. 4) ибора билан: Оғзи бўшга ишониб бўлмайди. 5) сўз бирикмаси билан: Кеча келмаганларга хабар бериш керак. www.arxiv.uz

• Кўмакчилар ёрдамида шаклланган воситали тўлдирувчилар билан худди шу кўринишда шаклланган вазият ҳоллари саволларига қараб фарқланади: Пахта машина билан терилди (нима билан? - тўлд.). Пахта завқ билан терилди (қандай? - ҳол). www.arxiv.uz

Кўмакчилар ёрдамида шаклланган воситали тўлдирувчилар билан худди шу кўринишда шаклланган вазият ҳоллари саволларига қараб фарқланади: Пахта машина билан терилди (нима билан? - тўлд.). Пахта завқ билан терилди (қандай? - ҳол). www.arxiv.uz

• Жўналиш, ўрин-пайт ва чиқиш келишигидаги сўзлар доимо тўлдирувчи бўлиб келавермайди, улар ҳол вазифасини ҳам бажаради, бунда ҳам улар саволга қараб фарқланади: У ёлғондан (ёлғондакамига, жўрттага) ҳайрон бўлди (қандай? - ҳол ). У акасидан эшитди (кимдан? - тўлд .). У мактабга борди (қаерга? - ҳол ). Менга гапирди (кимга? - тўлд .). www.arxiv.uz

O'xshashlar

Гап бўлаклари. бош бўлаклар. Эга ва унинг ифодаланиши

Миқдор, даража ва шарт тўсиқсизлик ҳоллари ва унинг ифодаланиши

Эга ва кесимнинг шахс ва сонда ифодаланиши

Эгалик аффикслар, эгаликни ифодаланиши ҳақида маълумот (форс тили)

Эга ва кесим гапнинг бош бўлакларидир